Morgunblaðið - 28.06.2005, Blaðsíða 14

14 ÞRIÐJUDAGUR 28. JÚNÍ 2005 MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
EITT umdeildasta mál pakist-
anskrar réttarsögu er um það bil að
ná hámarki en Hæstiréttur landsins
hóf í gær að hlýða á mál konu,
Mukhtar Mai, sem var í júní árið
2002 fórnarlamb hópnauðgunar
sem þorpsráðið í heimabæ hennar
hafði fyrirskipað. Fjórtán menn
voru strax sóttir til saka fyrir
ódæðið, sumir fyrir beina þátttöku
og aðrir fyrir að hafa ekkert að-
hafst til að koma í veg fyrir nauðg-
unina.
Undirréttur sýknaði átta mann-
anna en dæmdi sex þeirra til
þyngstu refsingar, dauða. Mai
áfrýjaði málinu til æðra dómsstigs,
þar sem hún krafðist refsingar yfir
þeim átta mönnum sem sýknaðir
höfðu verið. Úrskurður fékkst í
mars síðastliðnum og var hann reið-
arslag fyrir Mai og kom mannrétt-
indasamtökum um allan heim í
opna skjöldu. Áfrýjunardómstóllinn
sýknaði fimm mannanna, sem und-
irréttur hafði dæmt seka, vegna
skorts á sönnunargögnum. Auk
þess var dauðadómnum yfir þeim
sjötta breytt í lífstíðarfangelsi.
„Auga fyrir auga“
Nú hefur Mai áfrýjað dómnum til
Hæstaréttar og lögmaður hennar
segir hana einnig áfrýja upphaflega
sýknudómnum yfir hinum mönnun-
um átta. Mai var vongóð er hún
mætti í dómshúsið í gær. „Ég vona
að upprunalegi dómurinn fái að
standa og að árásarmönnum mínum
verði refsað,“ sagði hún. Nauðgunin
var fyrirskipuð af þorpsráðinu á
sínum tíma sem refsing fyrir það að
tólf ára gamall bróðir Mukhtar Mai,
Abdul Shakoor, sást í fylgd með
konu af Mastoi-ættflokki en það
hefði sett smánarblett á Mastoi.
Fjölskylda Mai segir þær sakargift-
ir vera uppspuna til að hylma yfir
með nokkrum Mastoi-mönnum sem
hafi misnotað Shakoor kynferðis-
lega. Shakoor var stuttu síðar
handtekinn fyrir hórdóm og Mai
var kölluð fyrir þorpsráðið í
Meerwala, heimabæ hennar, þar
sem hún átti að biðjast afsökunar á
framferði bróður síns. Er hún kom
þangað var hún dregin afsíðis þar
sem fjórir menn komu fram vilja
sínum við hana í klukkustund.
Þorpsráðið réttlætti nauðgunina
með því að segja að hórdómur væri
þess eðlis að gjalda þyrfti fyrir
hann með „auga fyrir auga“.
Bannað að yfirgefa landið
Frá því að nauðgunin átti sér
stað hefur Mai barist fyrir rétt-
indum kvenna og m.a. komið á fót
skóla fyrir stúlkur í Meerwala þar
sem ungar stúlkur læra að lesa en
72% pakistanskra kvenna eru ólæs.
Fyrr í þessum mánuði ætlaði hún
að fara til Bandaríkjanna og tala
þar um mál sitt á vegum áhugahóps
um réttindi kvenna, en pakistönsk
stjórnvöld settu hana í farbann og
var nafn hennar sett á lista yfir
glæpamenn og andstæðinga Perv-
ezar Musharrafs forseta. Auk þess
var vegabréf hennar gert upptækt.
Musharraf tjáði fjölmiðlum að
hann hefði fyrirskipað bannið vegna
þess að erlend samtök hefðu leitað
eftir því að Mai talaði illa um Pak-
istan vegna hryllilegs hlutskiptis
kvenna í landinu. Farbanninu var
aflétt í kjölfar mikillar gagnrýni frá
bandarískum yfirvöldum og mann-
réttindasamtökum um allan heim.
Mai hefur nú fengið vegabréf sitt
aftur.
Mikilvægur úrskurður
Áfrýjunin til Hæstaréttar verður
prófmál og úrskurður dómstólsins
kemur til með að hafa fordæmis-
gildi í svipuðum málum í Pakistan
og víðar í Suður-Asíu, en þar er al-
gengt að konum sé refsað harka-
lega fyrir brot sem skyldmenni
þeirra hafa framið. Refsingin getur
falist í því að konurnar eru brennd-
ar með sýru, þeim nauðgað eða þær
jafnvel líflátnar.
„Það eru ekki aðeins árásarmenn
Mukhtar Mai sem eru fyrir rétti í
þessu máli. Það er líka réttað yfir
pakistönsku þjóðflokkakerfi,“ sagði
Naveed Zafar, sem segist tala fyrir
munn margra Pakistana.
Í allri umfjöllun um málið gleym-
ist stuðningur pakistanskra stjórn-
valda við málstað Mai. Í þrjú ár, frá
því að nauðgunin átti sér stað, hef-
ur ríkisstjórnin séð henni fyrir
vernd sem annars er aðeins veitt
fyrirmennum. Einnig eru mennirnir
fimm, sem sýknaðir voru fyrir
áfrýjunardómstóli, enn í fangelsi
fyrir tilstuðlan stjórnvalda. Mesti
stuðningurinn felst þó líklega í því
að stjórnvöld, sem áfrýja málinu til
Hæstaréttar með Mai, hafa skipað
teymi lögmanna til að tala máli
hennar fyrir réttinum.
Þótt vilji ríkisstjórnarinnar sé ef-
laust góður í því að skipa lögreglu-
menn til verndar Mukhtar Mai á
heimili hennar, hefur hún líkt
ástandinu við stofufangelsi. „Er
frjálst fólk svona? Ég get ekki einu
sinni talað við fólk,“ segir hún.
„Réttað yfir þjóð-
flokkakerfinu“
Hæstiréttur Pakistans hlýðir á fórnarlamb hópnauðgunar
Eftir Jóhönnu Sesselju Erludóttur
jse@mbl.is
Reuters
Mukhtar Mai gengur um götur Meerwala, heimabæjar síns, ásamt bróður
sínum, Abdul Shakoor, en hann var sagður sekur um hórdóm.
’Ég vona að uppruna-legi dómurinn fái að
standa og að árásar-
mönnum mínum
verði refsað.‘
Margt bendir til þess að þekktastipredikari í seinni tíma söguBandaríkjanna, Billy Graham,hafi um helgina haldið sína síð-
ustu útisamkomu. Um 90.000 manns sóttu
fund hans í Queens-hverfinu í New York á
sunnudag og alls er talið, að sögn BBC, að um
250.000 manns hafi tekið þátt í þriggja daga
bænasamkomum hans sem lauk á sunnudag.
Voru margir tímanlega á ferðinni til að ná sér í
gott sæti en ekki var greiddur aðgangseyrir á
samkomum hans, kostnaðurinn var greiddur
með framlögum kirkna á svæðinu og sam-
skotum.
„Þetta er söguleg stund,“ sagði Joe Lin, há-
skólanemi frá Singapúr. „Enginn annar hefur
haft jafnmikil áhrif á fólk.“ Graham er nú 86
ára gamall og þjakaður af Parkinsonsveiki,
vökvasöfnun við heila og krabbameini í blöðru-
hálskirtli, hann styður sig við göngugrind.
Hann er suðurríkjamaður, hann fæddist í
Norður-Karólínu árið 1918, var vígður árið
1939 og er sagður hafa lært margt um beitingu
nútímafjölmiðla af veru sinni í Kaliforníu 1949
þar sem hann gerðist predikari. Þjóðþekktur
varð hann loks 1957 þegar hann hóf eins konar
krossferð fyrir trúna í Madison Square Gard-
en í New York og átti hún að standa í sex vik-
ur. En svo miklar urðu vinsældirnar að ferð-
inni lauk ekki fyrr en fjórum mánuðum síðar.
Bænasamkomur um allan heim
Graham er talinn hafa, á 60 ára ferli sínum,
predikað yfir um 200 milljónum manna í meira
en 180 löndum, þ. á m. á Íslandi. Hann sagði á
sunnudag að svo gæti farið að fjöldasamkom-
urnar yrðu ekki fleiri. En aðspurður sagði
hann þó síðar, þegar minnt var á að honum
hefði verið boðið að halda bænafund í London:
„Ég segi aldrei aldrei.“
Predikarinn segist hafa valið New York fyr-
ir síðustu samkomurnar vegna þess hve fjöl-
breytt mannlífið sé í borginni, þar eiga allar
þjóðir og þjóðarbrot sína fulltrúa. Ræðan var
þýdd á yfir 20 tungur, þ. á m. ungversku og
hindí og hægt að hlusta á hana í heyrnartólum.
Mjúk barítonrödd Grahams er orðin veikari en
áður en viðstaddir hlýddu sem fyrr með inn-
lifun á manninn sem hefur haft meiri áhrif á
trúarlíf landa sinna en flestir ef ekki allir aðrir
núlifandi menn.
Hóf evangelíska söfnuði til
vegs og virðingar
Graham er alinn upp í bókstafstrú og til-
heyrir þeim hópi kristinna manna vestra sem
kennir sig við evangelíska trú, þá er átt við
mótmælendasöfnuði sem leggja áherslu á að
breiða út fagnaðarerindið. En hann ákvað
snemma á ferli sínum að milda mjög bók-
stafstrúna og leggja áherslu á sameiginlegan
grundvöll allra kristinna manna.
Er hann hóf starf sitt var stíllinn að sögn
blaðsins Christian Science Monitor mjög al-
þýðlegur en síðar var klæðaburður hans og öll
tjáning meira í ætt við hefðir millistéttarinnar.
Ekki spillti að hinn hávaxni Graham þótti af-
burða glæsimenni, hæfileikar hans til að tala
mál sem allir skildu voru ótvíræðir. Ráðandi
stéttir litu áður niður á alþýðlega kennimenn
sem predikuðu einfalda barnatrú. Mennta-
menn fóru hjá sér og fannst hegðun þeirra
ósmekkleg og þankagangurinn frumstæður.
En nú eru breyttir tímar. Bush forseti og um-
talsverður hluti Repúblikanaflokksins eru nú í
stuðningsliði Grahams og annarra evangel-
ískra leiðtoga. Graham hefur átt mikinn þátt í
þessum umskiptum með hógværri stefnu sinni
þar sem ekki er lögð áhersla á eld og brenni-
stein til handa syndurum heldur samvinnu
þvert á skil milli trúflokka, fyrirgefningu og
hjálpræði.
Hann fordæmdi hart kommúnisma í eina
tíð. Svo vildi til að um sama leyti, snemma á
sjötta áratugnum, varð sífellt meira um að fólk
lýsti opinberlega yfir heitri, persónulegri trú
sinni og litu margir svo á að þannig bæri að
bregðast við guðleysi kommúnismans, að sögn
trúarbragðafræðinga. En Graham hefur á síð-
ari árum ekki látið draga sig inn í heitar um-
ræður um fóstureyðingar, réttindi samkyn-
hneigðra og fleiri deilumál eins og margir
liðsmenn evangelísku safnaðanna hafa gert.
Þeir fullyrða að afstaða manna í þessum efn-
um skilji á milli sannra trúmanna og hinna. En
Graham hefur hampað Biblíunni, sagt að hún
væri undirstaðan sem allt byggðist á.
„Það sem heimurinn þarfnast mest núna er
umbreyting mannlegs eðlis þannig að við elsk-
um í stað þess að hata,“ sagði hann.
Óflekkað mannorð
Graham vann það afrek í kalda stríðinu að
fá heimild kommúnista til að efna til fjölda-
funda bak við járntjaldið. Meira að segja sjálf-
ur Kim Il-Sung, þáverandi leiðtogi Norður-
Kóreu, lét undan óskum mælskumannsins
mikla og fékk hann tvisvar í heimsókn, 1992 og
1994.
Þess má geta að Graham hefur aldrei verið
orðaður við hneyksli í tengslum við peninga
eða kvennamál en slík mál hafa orðið mörgum,
sem fetað hafa í fótspor hans, að falli.
Allir Bandaríkjaforsetar síðustu áratugina
hafa boðið Graham í Hvíta húsið, stundum hef-
ur verið um vináttu að ræða, einn þeirra,
George H. W. Bush eldri, kallaði hann „Sál-
nahirði Bandaríkjamanna“. En einn af fáum
blettum sem fallið hafa á skjöld Grahams er að
á einni af segulbandsupptökum Richards Nix-
ons forseta heyrist Graham fara niðrandi orð-
um um gyðinga. Var spólan gerð opinber árið
2002 og baðst hann strax innilega afsökunar á
ummælunum.
Einn forsetanna fyrrverandi, Bill Clinton,
sótti fundinn á sunnudag ásamt eiginkonu
sinni, Hillary Rodham Clinton og sagðist hafa
heillast af Graham þegar predikarinn ákvað
árið 1953, skömmu áður en lög voru sett gegn
aðskilnaði hvítra og svartra, að banna múra af
því tagi á samkomum sínum. „Ég var bara
smástrákur en ég gleymdi þessu aldrei og mér
hefur þótt vænt um hann alla tíð síðan,“ sagði
Clinton. „Hann er eiginlega eini maðurinn sem
ég þekki og veit að hefur alltaf lifað í samræmi
við trú sína.“
Billy Graham, einn þekktasti predikari í heimi, er orðinn af-
ar heilsutæpur. En ekki er alveg víst að hann sé búinn að
halda sína síðustu fjöldasamkomu.
„Einn mesti sálna-
hirðir Bandaríkja-
manna“ að kveðja?
AP
Billy Graham predikar í Flushing Meadows
Corona Park í Queens-hverfi í New York um
helgina. Hann er nú 86 ára gamall.
’Ráðandi stéttir litu áður nið-ur á alþýðlega kennimenn sem
predikuðu einfalda barnatrú.‘
kjon@mbl.is