Morgunblaðið - 08.12.2005, Blaðsíða 6

6 FIMMTUDAGUR 8. DESEMBER 2005 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
„Snjöll sakamálasaga.“ – Björn Þór Vilhjálmsson, Morgunblaðinu
EFTIRSÓTT UM ALLAN HEIM!
YRSA SLÆR Í GEGN!
sæti
2.
Metsö
lulisti
Mbl.
22
.-2
8. n
óvember
Skáldver
k
p
2. pren
tun up
seld
p
2. pren
tun up
seld
3. pren
tun er
komin
„Fersk rödd ... Hröð atburðarás og hressilegur stíll.“
— Katrín Jakobsdóttir, gagnrýnandi
FJÖGUR mál sem snúast um þjófnað
úr heimabönkum eru nú til rannsókn-
ar hjá lögreglunni í Reykjavík. Sam-
kvæmt heimildum Morgunblaðsins
beinist rannsóknin m.a. að því hvort
þjófarnir hafi, a.m.k. í einhverjum til-
vikum, fengið notendanöfn og lykilorð
frá aðilum erlendis.
Fyrsta málið kom upp í sumar og
hið fjórða í síðustu viku. Það mál
snýst um stuld á um tveimur millj-
ónum króna úr heimabönkum og á
mánudag var 25 ára maður handtek-
inn, grunaður um aðild að því. Hefur
hann verið úrskurðaður í vikulangt
gæsluvarðhald. Að sögn Harðar Jó-
hannessonar, yfirlögregluþjóns í
Reykjavík, er maðurinn grunaður um
að hafa millifært upphæðina í tveimur
færslum yfir á sinn eigin reikning.
Maðurinn hefur komið áður við
sögu lögreglunnar, þó ekki vegna
auðgunarbrota, og var ekki talinn lík-
legur til þess að búa yfir mikilli tölvu-
kunnáttu. Hin málin þrjú sem eru til
rannsóknar snúast um lægri fjárhæð-
ir. Enn sem komið er hefur enginn
verið handtekinn vegna þeirra mála
en þau eru í rannsókn hjá auðgunar-
brotadeild lögreglunnar í Reykjavík-
.Stefnt er að því að taka í notkun nýtt
öryggiskerfi fyrir alla heimabanka
hér á landi í byrjun nýs árs, í kjölfar
þess að óprúttnum aðilum tókst að
stela háum fjárhæðum úr heimabönk-
um. Í sem stystu máli virkar kerfið
þannig að notendur heimabanka fá í
hendurnar lítið tæki sem gefur þeim
upp breytileg leyninúmer að heima-
banka þeirra. Þannig eykst öryggi
gegn tölvusvindli en á hinn bóginn er
ákveðið óhagræði fólgið í að þurfa að
nota tækið til að opna heimabankann.
Slík kerfi hafa verið í notkun á
Norðurlöndunum og víðar í Evrópu
um nokkurt skeið. Að sögn Guðjóns
Rúnarssonar, framkvæmdastjóra
Samtaka banka og verðbréfafyrir-
tækja (SBV), var fyrsti þjófnaðurinn
úr heimabanka hér á landi, þar sem
tölvusvindli virðist hafa verið beitt,
tilkynntur til lögreglu í sumar. Fljót-
lega eftir það hafi undirbúningur haf-
ist að því að taka öryggiskerfið í notk-
un en fram að þeim tíma hafi í raun
ekki verið ástæða til að taka kerfið
upp enda ekkert borið á tölvusvindli.
Núverandi kerfi sé einfalt og hag-
kvæmt en í ljósi þjófnaðarmálanna sé
óumflýjanlegt að herða öryggið.
Öryggisleiðbeiningar
Boðað var til fundar í gærmorgun
hjá öryggisnefnd SBV til að ræða ör-
yggismál í kjölfar frétta af því að fjög-
ur aðskilin þjófnaðarmál úr heima-
bönkum væru til rannsóknar hjá
lögreglunni í Reykjavík. Guðjón segir
að fundurinn hafi í raun verið liður í
undirbúningi fyrir nýja öryggiskerfið
og útgáfu á nýjum öryggisleiðbein-
ingum sem unnar voru í samvinnu við
Friðrik Skúlason. Til hafi staðið í
nokkurn tíma að birta leiðbeiningarn-
ar og að ákveðið hafi verið að birta
þær nú þegar, þar sem þjófnaðarmál-
in hafi komist í hámæli. Leiðbeining-
arnar eru á heimasíðu samtakanna og
auk þess hefur verið óskað eftir því að
tengill á listann verði settur á heima-
síður banka og sparisjóða.
Í flestum heimabönkum hafa við-
skiptavinir þurft að hafa sérstakt lyk-
ilorð til þess að geta millifært. Guðjón
segir að í gærmorgun hafi verið
ákveðið að þess yrði nú krafist í öllum
heimabönkum. Spurður hvers vegna
bankar hafi ekki vakið athygli á hættu
á þjófnuðum úr heimabönkum þegar
fyrsta málið kom upp í sumar, segir
Guðjón að ekki hafi þótt ástæða til
valda áhyggjum. Um fá, afmörkuð til-
vik hafi verið að ræða og betra hafi
verið að vinna að umbótum í kyrrþey.
Guðjón leggur ríka áherslu á að
ekki hafi verið brotist inn í tölvukerfi
heimabankanna, heldur virðist sem
einhverjum hafi tekist að komast yfir
notendanöfn og lykilorð viðskiptavin-
anna eftir öðrum leiðum, að líkindum
með njósnaforritum sem kölluð eru
Trójuhestar. Öryggið hafi því ekki
brostið hjá bönkunum.
Háum fjárhæðum stol-
ið úr heimabönkum
Eftir Rúnar Pálmason
runarp@mbl.is
 Meira á mbl.is/ítarefni
„ÞESSI spítali virðist geta komist
upp með það að segja mönnum ein-
hliða hvernig þeir eigi að starfa.
Spítalinn krefst blindrar hlýðni og
virðist auðsjáan-
lega taka formið
fram yfir inni-
haldið, þ.e.a.s.
hæfni starfsfólks
virðist minna
máli skipta. Ég
held að þetta sé
orðið mjög alvar-
legt mál og það
verður ekki við
þetta búið. Þetta
er framkoma
sem er algjörlega ólíðandi,“ sagði
Stefán E. Matthíasson, yfirlæknir í
æðaskurðlækningum á Landspítala
– háskólasjúkrahúsi og dósent í
æðaskurðlækningum við Háskóla
Íslands, en honum hefur verið sagt
upp störfum við LSH frá síðustu
mánaðamótum og gert að rýma
skrifstofu nánast samstundis, en
ekki er óskað eftir að Stefán vinni
uppsagnarfrestinn.
„Ég held að þetta endurspegli þá
hörku sem á að reka þennan spítala
með og sýn gagnvart starfsfólki
sem á sér ekki nokkra hliðstæðu
hin síðari ár. Kannski er þetta bara
byrjunin á því hvernig þeir vilja
standa að starfsmannamálum á
spítalanum,“ sagði Stefán enn
fremur í samtali við Morgunblaðið,
en lögmaður hans hefur beint
stjórnsýslukæru vegna uppsagn-
arinnar til heilbrigðis- og trygg-
ingaráðherra.
Formleg áminning
Stefán hefur fyrirvara á því að
láta af rekstri læknastofu í sinni
sérgrein utan spítalans, þrátt fyrir
fyrirmæli yfirstjórnar spítalans þar
um, en ágreiningur er um hvað fal-
ist hafi í samkomulagi sem gert var
við Stefán við ráðningu hans til
spítalans á árinu 2002. Vegna þessa
var Stefáni veitt formleg áminning
31. október síðastliðinn. Hann höfð-
aði ógildingarmál vegna þessa fyrir
Héraðsdómi Reykjavíkur í síðasta
mánuði, en sama dag og málið var
þingfest barst honum uppsagn-
arbréf í pósti.
Stjórn læknaráðs Landspítalans
fundaði um málið í gær og skrifaði
Jóhannesi M. Gunnarssyni, lækn-
ingaforstjóra LSH, bréf þar að lút-
andi. Þar leggur stjórn læknaráðs-
ins höfuðáherslu á að allar leiðir til
sátta verði skoðaðar með það að
markmiði að unnt verði að aft-
urkalla uppsögnina og bjóða
fulltrúar stjórnar læknaráðsins að
koma að slíkum viðræðum sé þess
óskað.
Stjórn læknaráðsins telur jafn-
framt mikilvægt að niðurstaða fáist
í dómsmálinu áður en Stefán verði
látinn hætta, auk þess sem stjórnin
lýsir yfir áhyggjum af stöðu æða-
skurðlækninga við sjúkrahúsið.
Einnig segir: „Við umræður í
stjórn læknaráðs um mál Stefáns
komu fram áhyggjur af þjónustu
skurðlækninga á LSH við ferl-
isjúklinga. Að undanförnu hafa
komið fram kvartanir í fjölmiðlum
um það hvernig sjúkrahúsið stend-
ur að þjónustu við þessa sjúklinga.
Þrátt fyrir markmið stjórn-
arnefndar og framkvæmdastjórnar
LSH hefur slík þjónusta ekki
byggst upp eftir sameiningu
sjúkrahúsanna, eins og vonir stóðu
til. Stjórn læknaráðs telur mik-
ilvægt að það verði skoðað hvers
vegna þessi markmið hafi ekki
náðst og að fundnar verði leiðir til
að efla slíka þjónustu á LSH.“
Stefán segir að sér finnist það
vera óskaplega harðar aðgerðir
sem stjórn spítalans hafi gripið til
og hann sé mjög ósáttur við hvern-
ig hún standi að málum.
Hann sagði að ástæða þess að
hann hefði óskað eftir skriflegu
samkomulagi þegar hann hefði ráð-
ið sig sem yfirlækni æðaskurð-
lækningadeildar, væri að hann
hefði viljað tryggja að hann lenti
ekki í þeirri aðstöðu sem hann væri
lentur í nú. Samkomulagið sem
gert hefði verið væri tvíhliða að
hans mati, en yfirstjórn spítalans
túlkaði það svo að honum væri ætl-
að að uppfylla það einhliða.
Í samkomulaginu sem gert var
vegna ráðningar Stefáns segir orð-
rétt: „SEM mun hætta „stofu-
rekstri“ utan LSH innan tveggja
ára frá nk. áramótum að telja svo
fremi sem aðstaða og starfsum-
hverfi til slíkrar starfsemi sé þá
viðunandi innan veggja LSH að
áliti samningsaðila.“
Stefán sagðist alltaf hafa efast
um að yfirstjórn spítalans væri
stætt á því að banna læknum að
vinna utan spítalans í sínum eigin
tíma en gengist inn á það að flytja
alla starfsemi sína inn á spítalann.
Hann hefði hins vegar ekki viljað
lenda í sömu aðstöðu og þegar
Landakot hefði lokað. Þá hefði ver-
ið lofað bættri aðstöðu á Sjúkra-
húsi Reykjavíkur til ferliverka á
skurðstofum, en ekkert hefði verið
um efndir og sjúklingar fyrir vikið
verið á hrakhólum með sín vanda-
mál vegna þess að aðstaða var ekki
fyrir hendi til að sinna þeim. Hann
hefði ekki viljað lenda aftur í þeirri
aðstöðu. „Sjúklingar leita til lækna
og ætlast til þess að þeir sjái um
framhaldið og maður verður bara
að ómerkingi fyrir það að kalla fólk
ítrekað í aðgerðir sem alltaf er
hætt við eða þeim frestað ótíma-
bundið,“ sagði Stefán.
Hann sagði að yfirstjórn spít-
alans túlkaði samningsákvæðið
þannig að honum hefði einhliða
borið að koma þessari aðstöðu upp
á spítalanum. Hins vegar væri búið
að svipta yfirlækna fjárhagslegri
ábyrgð að meginhluta til á rekstri
deilda spítalans og færa hana yfir á
sviðsstjóra. Hann væri ekki yf-
irlæknir á göngudeild, skurðdeild
eða dagdeild. Hann hefði einungis
verið yfirlæknir á æðaskurðdeild
og hefði því ekki átt neina mögu-
leika á að uppfylla þetta skilyrði.
Eðlilegt hefði verið að yfirstjórn
spítalans hefði komið að máli við
hann og yfirfarið hvaða möguleikar
væru fyrir hendi, en það hefði aldr-
ei verið gert, heldur hefði þess ein-
ungis verið krafist að hann efndi
samkomulagið einhliða og því fylgt
eftir að ótrúlegri óbilgirni.
Reyndi að ná samkomulagi
Hann sagðist hafa reynt að ná
samkomulagi og lagt fram tvær til-
lögur til lausnar, en spítalinn hefði
aldrei reynt að leysa málið með
einum eða öðrum hætti.
Stefán sagði að eitt hefði leitt af
öðru þar til honum hefði verið veitt
formleg áminning fyrir vanrækslu í
starfi á grundvelli þess að hlýða
ekki yfirmanni og það væri ólíðandi
fyrir hann að una við það. Hann
hefði ekkert unnið til saka og þvert
á móti lagt sig fram með öllu móti
að vinna spítalanum og sjúklingum
það gagn sem hann mætti. Því
hefði hann neyðst til að fara í ógild-
ingarmál, því ekki væri hægt að
áfrýja áminningu af þessu tagi og
sama dag og málið væri þingfest
fyrir héraðsdómi fengi hann upp-
sagnarbréf í pósti á grundvelli
þessarar áminningar. Það væri
ekki bara að honum væri sagt upp
yfirlæknisstarfinu heldur væri hon-
um sagt upp alfarið. Ágreiningur
um framkvæmd samnings gæti
ekki verið tilefni til framkomu sem
þessarar.
„Þetta leiðir líka hugann að því í
hvaða stöðu við erum. Við erum
komin með einn spítala en vorum
með þrjá áður. Í sérhæfðri grein
eins og minni er í afskaplega fá hús
að venda nema þá að byggja upp
þessa starfsemi annars staðar sem
er háð leyfum sem ráðherra situr á
og hefur, í bili að minnsta kosti,
ekki verið áhugasamur um breyt-
ingar þar á,“ sagði Stefán enn
fremur.
Hann sagðist ekki ætla að láta
þessa menn beygja sig. „Ef ekki
rofar til í þessu máli mun ég reyna
að sinna þessum lækningum á öðr-
um vettvangi hér á landi og vona
bara að sjúklingar beri traust til
mín eftir sem áður,“ sagði Stefán
að lokum.
„Spítalinn krefst blindrar hlýðni“
Stefán E.
Matthíasson
Morgunblaðið/ÞÖK
Yfirlækni í æðaskurðlækningum á Landspítala sagt upp störfum og gert að rýma skrifstofu sína
Eftir Hjálmar Jónsson
hjalmar@mbl.is