Fréttablaðið - 13.02.2003, Blaðsíða 14

Nú standa yfir samningaviðræð-ur um framlag Íslands og Nor-
egs í þróunarsjóð Evrópusambands-
ins samhliða stækkun ESB til fyrr-
um kommúnistaríkja í Austur-Evr-
ópu. Stækkunin felur í sér að það
þarf jafnframt að útvíkka Evrópska
efnahagssvæðið til nýju aðildarríkj-
anna en útilokað er að reka EES-
samninginn nema hann nái til allra
ríkja á innri markaði ESB. Af því
leiðir að samningar verða að takast
í tæka tíð. Hér er því haldið fram að
Ísland geti náð viðunandi samningi
við ESB ef samið yrði óháð Noregi.
Í samningsumboðinu sem Ráð-
herraráð Evrópusambandsins hefur
veitt Framkvæmdastjórninni kem-
ur fram það markmið að EES-ríkin
greiði í þróunarsjóðinn til jafns við
aðildarríkin. Ekki eru neinar tölur
nefndar en gert ráð fyrir að EFTA-
ríkin greiði í sjóðinn til jafns við
ríki ESB, það nemur um 27-földun á
núverandi framlagi, sem færi úr
100 milljónum króna á ári í 2,7 millj-
arða. Ljóst er að hér er aðeins um
ýtrustu kröfur að ræða sem einung-
is er hægt að líta á sem útgangs-
punkt. Til að mynda ætti að vera
auðvelt að sýna fram á mikilvægi
byggðastefnu í jafn dreifbýlu og
harðbýlu landi og á Íslandi. Því ætti
að vera hægt að semja um mjög hátt
endurgjald sem yrði dregið frá
framlagi Íslands. Samningaviðræð-
ur ættu þannig að geta leitt til mun
lægra framlags. Finnland fær til að
mynda um þriðjung af sínu fram-
lagi til baka. Ísland er mun fámenn-
ara og enn dreifbýlla auk þess að
liggja allt fyrir norðan 62. breidd-
argráðu, sem miðað er við varðandi
reglur um heimskautalandbúnað.
Ísland ætti því að geta samið um
töluvert hærra endurgjald en Finn-
land. Eftir stendur þó krafan um
aukin og varanleg framlög.
EES-samningurinn veitir ekki
fulla fríverslun með íslenskar sjáv-
arafurðir inn á EES-svæðið og við
stækkun ESB munu viðskiptakjör
með íslenskar sjávarafurðir inn á
markaði í Austur-Evrópu versna
þar sem fríverslunarsamningar við
þessi ríki munu þá falla niður. Ís-
lensk stjórnvöld ættu að nýta tæki-
færið nú og setja þá mótkröfu við
auknar greiðslur í þróunarsjóð ESB
að koma á fullri fríverslun á öllu
EES-svæðinu. Fullvíst er að Evr-
ópusambandið mun ekki verða við
slíku nema losað verði um hömlur á
fjárfestingamöguleika fyrirtækja í
Evrópusambandsríkjunum í sjávar-
útvegi á Íslandi. Íslensk stjórnvöld
hafa hins vegar ekki viljað ljá máls
á slíku. Samkvæmt núverandi regl-
um ESB geta ríki gert þá kröfu að
sjávarútvegsfyrirtæki hafi raun-
veruleg og sterk efnahagsleg tengsl
við strandríkið. Í samningum þarf
því aðeins að tryggja að fjárfesting
erlendra aðila verði bundin á Ís-
landi með öðrum hætti en að miða
slíkar hömlur við ríkisfang. Slíku
markmiði ætti að vera hægt að ná í
samningum við ESB.
Heildartollur á íslenskar sjávar-
afurðir inn í ESB, ef miðað er við öll
tuttugu og fimm ríkin sem verða að-
ilar árið 2004, nemur um það bil 500
milljónum króna á ári. Við niðurfell-
ingu þessara tolla ætti útflutningur
einnig að aukast nokkuð. Enn meiri
ávinningur yrði fólginn í því að full-
vinnsla yrði meiri á Íslandi og ís-
lensk fyrirtæki sem þegar hafa flutt
vinnslu inn í ESB, til að mynda til
Frakklands, geta komið til baka.
Enn fremur aukast tækifæri í fisk-
eldi en fiskeldisafurðir eins og lax
bera einna hæsta tolla inn í ESB við
núverandi aðstæður. Heildarávinn-
ingur af niðurfellingu tolla gæti því
numið 700-1000 milljónum króna á
ári. Samningsmarkmið Íslands ætti
því að vera að greiða ekki hærra
framlag til sjóða ESB en nemur
ávinninginum af niðurfellingu tolla
inn á allt markaðssvæði ESB eins og
það er eftir stækkun.
Þótt hugsanlegt sé að Evrópu-
sambandið geti fallist á ofangreinda
niðurstöðu í samningum við Ísland
vegna sérstakra aðstæðna á Íslandi
er svo gott sem útilokað að fallist
verði á slíkt í tilfelli Noregs, til að
mynda af þeirri einföldu ástæðu að
Noregur er mun stærra land en Ís-
land og því skiptir framlag Noregs í
þróunarsjóðinn miklu fyrir Evrópu-
sambandið meðan framlag Íslands
yrði aldrei annað en dropi í hafið.
Því ættu íslensk stjórnvöld að fara
fram á sérsamninga við ESB, óháð
samningum ESB við Noreg. ■
14 13. febrúar 2003 FIMMTUDAGUR
Útgáfufélag: Frétt ehf.
Ritstjóri: Gunnar Smári Egilsson
Fréttastjóri: Sigurjón M. Egilsson
Ritstjórnarfulltrúar: Reynir Traustason
og Steinunn Stefánsdóttir
Auglýsingastjóri: Þórmundur Bergsson
Ritstjórn, auglýsingar og dreifing:
Þverholti 9, 105 Reykjavík
Aðalsími: 515 75 00
Símbréf á fréttadeild: 515 75 06
Rafpóstur: ritstjorn@frettabladid.is
Símbréf á auglýsingadeild: 515 75 16
Rafpóstur: auglysingar@frettabladid.is
Setning og umbrot: Frétt ehf.
Prentvinnsla: Ísafoldarprentsmiðja ehf.
Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuð-
borgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá
blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni.
Fyrirtæki geta fengið blaðið gegn greiðslu
sendingarkostnaðar; kr. 1.100 á mánuði.
Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni
blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum
án endurgjalds.
BRÉF TIL BLAÐSINS
Það má fagna því að ríkisstjórninskuli beina aðgerðum sínum til
að örva atvinnuástandið að sam-
göngum. Efling
samgangna hefur
góð og langvarandi
áhrif bæði á samfé-
lagið sjálft og við-
skiptalífið. Það má
hins vegar setja
spurningarmerki
við byggingu menn-
ingarhúsa og efl-
ingu styrkja- og
lánakerfis Byggðastofnunar. Það er
til nóg af húsum á Akureyri og í
Vestmannaeyjum til að hýsa menn-
ingarstarfsemi og reynsla okkar af
stuðningi Byggðastofnunar við fyr-
irtæki er ekki góð.
Síðasta ríkisstjórn Steingríms
Hermannsonar stóð fyrir aðgerðum
í atvinnumálum 1988. Upphæðin
var svipuð; um 6 milljarðar króna,
en verðgildi þeirrar upphæðar var
þá meira. Aðgerðirnar voru hins
vegar annarar gerðar. Þær voru í
anda millifærsluleiðarinnar sem
Ólafur Ragnar Grímsson, þáver-
andi formaður Alþýðubandalagsins,
hafði verið helsti talsmaður fyrir.
Stofnaðir voru nýir sjóðir til að
flytja fé til bágstaddra fyrirtækja
og aðrir sambærilegir sjóðir efldir.
Þegar Davíð Oddsson varð forsæt-
isráðherra árið 1991 var það hans
fyrsta verk að loka fyrir þessa sjóði.
Þeim var að lokum steypt saman í
Fjárfestingarbanka atvinnulífsins,
FBA, og seldir. Orca-hópurinn
keypti stærsta hlutann sem frægt
varð með tilheyrandi eftirmálum.
Aðgerðir ríkisstjórnar Stein-
gríms voru gagnrýndar fyrir að
auka afskipti ríkissjóða af atvinnu-
lífinu, fyrir að vera ekki almennar
heldur sértækar aðgerðir, fyrir að
fresta nauðsynlegri uppstokkun í
atvinnulífinu og fyrir að vera
gegndarlaus sóun skattpeninga.
Gagnrýnendur ríkisstjórnar Stein-
gríms báðu um almennar aðgerðir
sem myndu örva markaðinn og
einkafyrirtækin til framkvæmda;
skatta- og vaxtalækkanir og annað
sem gæti hleypt kjarki í einkageir-
ann.
Aðgerðir ríkisstjórnar Davíðs
eru þarna mitt á milli. Þær eru ekki
í anda millifærsluleiðarinnar né
eftir kröfum þeirra sem gagn-
rýndu hana á sínum tíma. Ríkis-
stjórn Davíðs hefur þegar lækkað
skatta á fyrirtæki og getur í raun
ekki gengið lengra í þá átt. Seðla-
bankinn stendur vörð um vextina.
Þá eru fáir kostir aðrir en hefð-
bundin kreppustjórn; að efla opin-
berar framkvæmdir. Ef það er eina
leiðin eru samgöngur skömminni
skárri en margt annað. Þótt þær
efli fyrst og fremst verktakafyrir-
tækin eru langvarandi áhrif þeirra
víðtæk. ■
Þá eru fáir
kostir aðrir en
hefðbundin
kreppustjórn;
að efla opin-
berar fram-
kvæmdir.
Samgöngur skásti kosturinn
skrifar um aðgerðir ríkisstjórnarinnar í
atvinnumálum.
Mín skoðun
GUNNAR SMÁRI EGILSSON
M A G N A
LÝSI hf www.lysi.is
N
O
N
N
I
O
G
M
A
N
N
I
|

Y
D
D
A

N
M
0
8
6
2
3
/s
ia
.i
s
Þrjár tegundir áhrifaríkra
mjólkursýrugerla frá Institut
Rosell, sem eru hluti af
náttúrulegri þarmaflóru
líkamans. Inntaka mjólkur-
sýrugerla er árangursrík leið
til að viðhalda jafnvægi og
reglu á meltingu.
Í hverju hylki eru 5 billjónir
lifandi gerla.
MELTINGAR-
BÓT
Frá hugmynd
að fullunnu verki
H
ön
nu
n:
G
ís
li
B
.
Fiskimjöls-
verksmiðjur
Barist gegn betli:
Sektað
fyrir ölm-
usugjafir
NÝJA-DELHÍ Lögreglan í Nýju-Delhí
á Indlandi ætlar að byrja að sekta
ökumenn sem gefa betlurum
ölmusu sem hafast við við gatna-
mót. Þetta er liður í átaki gegn
glæpum og umferðaröngþveiti í
borginni. Til stendur að ökumenn
sem stuðla að betli með þessum
hætti verði sektaðir um sem
nemur 200 íslenskum krónum.
Þegar ökumenn stöðva bíla
sína við gatnamót þyrpast venju-
lega að þeim tötrum klædd börn
og konur með grátandi ungbörn í
fanginu til þess að biðja um ölm-
usu. Einnig er mikið um sölu-
menn og þjófa sem vilja fá sinn
skerf af kökunni. ■
stjórnmálafræðingur
skrifar um Evrópu-
sambandið.
EIRÍKUR
BERGMANN
EINARSSON
Um daginn
og veginn
Ísland semji sjálfstætt
ALÞINGI „Iðn- og verkmenntun á í
djúpstæðum vanda sem lýsir sér
meðal annars í því að aðsókn að
náminu hefur minnkað, verknám
hefur að hluta færst af lands-
byggðinni og framboð á verk-
menntun minnkað í fjölbrauta-
skólum landsins. Afleiðingarnar
eru lítil nýliðun í iðngreinum og
atgervisvandi íslensks iðnaðar,“
sagði Björgvin G. Sigurðsson,
varaþingmaður Samfylkingarinn-
ar.
Staða tækni- og iðnmenntunar
var rædd utan dagskrár á Alþingi
og sagði Björgvin að í kjölfar
fjársveltis hefðu hefðbundnar
iðngreinar hopað, sveinsprófum
hefði fækkað um 14% á liðnum
árum. Að hluta til lægi fjárhags-
vandi verknámsins í reiknilíkani
sem notað væri til dreifingar á
fjármagni til framhaldsskólanna.
Menntamálaráðherra sagði að
það væri fullkomið álitaefni hvort
hefðbundnar iðngreinar hafi ver-
ið í sívaxandi vörn að undanförnu
þrátt fyrir fækkun sveinsprófa.
Aðsókn að framhaldsskólum hefði
aukist jafnt og þétt og á sama
tíma hefði aðsókn að námi í hefð-
bundnum iðngreinum dregist
nokkuð saman. Þá væri það rangt
að reiknilíkanið tæki ekki tillit til
sérstaks kostnaðar sem leiddi af
kennslu verknáms. Regluleg end-
urskoðun á reiknilíkaninu hafi
snúist um að finna réttar forsend-
ur við ólíkar tegundir náms. Mikil
vinna hefði verið lögð í það af
hálfu ráðuneytisins að sníða van-
kantana af og hið endanlega
markmið væri að fjárframlög til
einstakra skóla endurspegli
kostnað vegna fjárfestingar og
fjárfestingar þeirra. ■
Staða iðn- og tæknimenntunar rædd
utan dagskrár á Alþingi:
Djúpstæður
vandi
BJÖRGVIN G. SIGURÐSSON
Dró upp dapra mynd af stöðu iðn- og
tæknimenntunar á Íslandi og sagði fjár-
hagsvanda námsins meðal annars liggja í
reiknilíkani sem notað er við úthlutun fjár
til framhaldsskólanna.
Í einelti
í tíu ár
Katrín Jónsdóttir skrifar:
Það voru góðar fréttir að fariðhefði fram könnun á tíðni ein-
eltis í grunnskólum Reykjavíkur.
Hins vegar fannst mér niðurstöð-
urnar algjörlega úr samhengi við
raunveruleikann. Ég er sjálf fyrr-
verandi þolandi eineltis, sem
varði tíu ár, og sem var fram-
kvæmt af þremur til tíu gerend-
um á hverjum einasta skóladegi.
Niðurstöðurnar geta vel verið
ónákvæmar vegna þess að þolend-
ur eineltis skammast sín svo mik-
ið fyrir þá stöðu sem þeir eru í, að
fæstir vilja segja frá því. Það er
því alltaf möguleiki að könnunin
gefi ekki nógu skýra mynd af tíðn-
inni. Auk þess vil ég bæta því við,
að ef einelti byrjar í byrjun
grunnskólagöngu er það ekki lík-
legt til að hætta fyrr en þolandinn
byrjar í menntaskóla. Möguleikar
barnsins til þess að eignast vini í
grunnskóla eru afar litlir vegna
almennrar félagslegrar útskúfun-
ar skólafélaga. ■