Fréttablaðið - 07.05.2003, Side 10
Megineinkenni ríkisstjórnarDavíðs Oddssonar á liðnu
kjörtímabili hefur verið aðgerða-
leysi og nokkuð hatrömm vörn um
þetta aðgerðaleysi. Tökum nokkur
dæmi af þessu:
Þeir sem hafa í kosningabarátt-
unni látið koma sér á óvart hversu
megn óánægja þjóðarinnar er með
ranglæti kvótakerfisins og hversu
litla trú hún hefur á gildi þessa
kerfis til uppbyggingar fiskistofn-
anna hafa annað hvort ekkert minni
eða taka ekki mark á vilja almenn-
ings. Þótt fylgjendur kvótans hafi
vonað að þjóðin læri að meta kerfið
þá hefur það ekki enn gerst. Til
þess eru gallar kerfisins of margir
og kostirnir of fáir. Stefna ríkis-
stjórnarinnar hefur verið sú að
verja kerfið. Gera smávægilegar
breytingar á því til að slóvga and-
stöðuna um tíma – en fyrst og
fremst verja það svo lengi að ekki
verði aftur snúið. Þetta er ekki
stefnan á yfirborðinu heldur í
reynd. Ríkisstjórnin hefur ekki
kjark til að gangast við stefnunni.
Hún ver því kröftunum í að gera
andstæðinga kerfisins tortryggi-
lega. Og bíður.
Gagnsleysi og ranglæti landbún-
aðarkerfisins er öllum augljóst. Það
er slæmt í báða enda. Bændur fá
ekki eðlilega framfærslu fyrir
vinnu sína og neytendur borga tvö-
falt og þrefalt verð fyrir vöruna.
Ríkisstjórnin hefur ekki aðra
stefnu í þessum málum en að bíða.
Markmiðið er að sem flestir bænd-
ir gefist upp og sem fæstum detti í
hug að snúa sér að landbúnaði.
Þessi stefna er neytendum dýr og
bændum sársaukafull. Þrátt fyrir
augljósa vankanta þess að gera
ekkert verst ríkisstjórnin af hörku
öllum tillögum um breytta stefnu.
Hún nennir ekki í átökin.
Lífeyrissjóðakerfið íslenska er
að koma út úr verstu árum í sögu
þess. Í bjartsýniskasti góðærisár-
anna um aldamótin brast stjórn-
kerfi sjóðanna og sjóðirnir breytt-
ust í áhættulánasjóði. Gríðarlegir
fjármunir glötuðust. Uppbygging
sjóðanna er hins vegar þannig að
enginn ber ábyrgð á þessu og flest-
um öðrum en Helga í Góu virðist
standa á sama. Ríkisstjórninni er
alla vega hjartanlega sama. Mörg
þeirra fyrirtækja sem harðast
styðja stjórnarflokkana hafa notið
aðstoðar lífeyrissjóðanna – svo það
er ef til vill ekki von á öðru.
Það er augljóst að velferðarkerf-
ið okkar nær ekki að tryggja þem
sem verst standa mannsæmandi af-
komu. Því hærra sem þjóðin fer á
lista yfir ríkustu þjóðir heims, því
smánarlegri verður þessi stað-
reynd. Ríkisstjórnin hefur hins
vegar ekkert gert til að endurskipu-
leggja velferðarkerfið og verst hat-
rammlega öllum þeim sem þess
óska. Ríkisstjórninni hefur meira
að segja tekist að skilgreina for-
svarsmenn öryrkja sem helstu and-
stæðinga sína og teygir sig langt í
að grafa undan trausti þeirra.
Stefna stjórnarinnar er að láta
landsmenn venjast smáninni undir
slagorðinu: Fátækt er víða meiri en
hér – ef aðrar þjóðir geta vanist
henni getum við það líka.
Heilbrigðiskerfið á Íslandi hef-
ur einkennst af vinnudeilum,
biðlistum og lokunum deilda árum
og áratugum saman. Ríkisstjórnin
hefur enga stefnu út úr þeim
ógöngum aðra en að reyna að
smeygja sér framhjá hverjum
einstökum vanda. Hana brestur
dug til að móta kerfið svo það
haldi til lengri tíma.
Svona mætti lengi telja. Megin-
einkenni ríkisstjórnar Davíðs
Oddssonar hefur verið varðstaða
um óbreytt ástand. Það virðist
vera trú ráðherranna að breyting-
ar séu svo áhættusamar að það sé
betri kostur að venjast ágöllum
núverandi ástands en að leita
leiða til úrbóta. Ástæðan er annað
hvort sú að ráðherrarnir eru orðn-
ir latir, feitir og værukærir eða þá
að ágallar núverandi ástands
snerti þá ekki svo mjög persónu-
lega og þeir eru of harðbrjósta til
að finna til með þeim sem þjást. ■
Mín skoðun
GUNNAR SMÁRI EGILSSON
■ skrifar um kjörtímabil ríkisstjórnarinn-
ar. Það virðist vera trú ráðherranna að
breytingar séu svo áhættusamar að það
sé betri kostur að venjast ágöllum núver-
andi ástands en að leita leiða til úrbóta.
10 7. maí 2003 MIÐVIKUDAGUR
Útgáfufélag: Frétt ehf.
Ritstjóri: Gunnar Smári Egilsson
Fréttastjóri: Sigurjón M. Egilsson
Ritstjórnarfulltrúar: Reynir Traustason
og Steinunn Stefánsdóttir
Auglýsingastjóri: Þórmundur Bergsson
Ritstjórn, auglýsingar og dreifing:
Suðurgötu 10, 101 Reykjavík
Aðalsími: 515 75 00
Símbréf á fréttadeild: 515 75 06
Rafpóstur: ritstjorn@frettabladid.is
Símbréf á auglýsingadeild: 515 75 16
Rafpóstur: auglysingar@frettabladid.is
Setning og umbrot: Frétt ehf.
Prentvinnsla: Ísafoldarprentsmiðja ehf.
Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuð-
borgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er
hægt að fá blaðið í völdum verslunum á lands-
byggðinni. Fyrirtæki geta fengið blaðið gegn greiðslu
sendingarkostnaðar; kr. 1.100 á mánuði.
Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni
blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum
án endurgjalds.
Það var á árinu 1970 að hannréði sig í ágætt skipsrúm. Bát-
urinn var aflasæll og framtíð sjó-
mannsins tók á sig
öruggari mynd.
Einu blikurnar sem
voru á lofti voru
þær að óttast var
að þorskstofninn
væri á undanhaldi.
Svo kom að á árinu
1984 var settur á
kvóti – til bráða-
birgða, að allir
héldu.
S j ó m e n n i r n i r
sættust á takmark-
aðar tekjur. Ekki
fór kvótinn og
leyfilegur afli
rýrnaði ár frá ári.
Þorskstofninn óx ekki eins og
stefnt hafði verið að og kvótinn
minnkaði. Til að mæta minni
kvóta gerðu útgerðin og áhöfnin
samkomulag um að ákveðinn hluti
launa sjómannanna færi til að
kaupa kvóta af þeim útgerðum
sem höfðu fengið úthlutað frá rík-
inu en vildu ekki, nenntu ekki eða
sáu sér einhverra hluta vegna
ekki fært að sækja þann fisk í sjó
sem þær höfðu fengið einkarétt á
að gera.
Auðvitað var sárt að sjá á eftir
nokkrum hluta launanna til þeirra
manna sem höfðu ekkert annað
gert en að fá staðfestingu frá rík-
inu um að þeir einir ættu svo og
svo marga fiska í sjónum. En
svona var þetta.
Hundruð milljóna á mann
Árin liðu, og til að mæta
minnkandi kvóta og vegna þess að
borga þurfti fyrir aðfenginn
kvóta tóku sjómennirnir sig til og
fækkuðu sjálfum sér. Enginn var
ráðinn í skipspláss þeirra sem
hættu. Meiri vinna gat komið á
móti tollinum sem varð að borga
fyrir kvótakaupin. Allur aðkeypt-
ur kvóti var skráður á útgerðina,
ekki eitt gramm á sjómennina
sem vissulega höfðu borgað
drjúgan hlut hans.
Enn liðu árin. Fyrir ekki löngu
síðan féll útgerðarmaðurinn frá.
Hann átti nokkur börn sem höfðu
aldrei sýnt ævistarfi hans skiln-
ing. Þau vildu ekki halda áfram að
gera út og seldu allt, bát og kvóta.
Hvert þeirra fékk eitthvað um 400
milljónir króna. Líf þeirra tók
breytingum. Sum seldu heimili
sín og keyptu önnur margfalt
stærri, bílarnir urðu flottari og
annað var eftir því. Sum réðu ekki
neitt við neitt og misstu algjör-
lega stjórn á lífinu. Hjónabönd
eyðilögðust, börnin urðu frek og
leiðinleg. Ekkert var nógu gott og
það sem miður fór átti að kaupa til
baka.
Peningana sem þau höfðu feng-
ið eru nú aðrir sjómenn að borga
með skertum launum.
Viku uppsagnarfrestur
Sá sem rætt var um í upphafi
og hafði í yfir þrjátíu ár verið hjá
sömu útgerð fékk nú uppsagnar-
bréf. Hann er með viku í uppsagn-
arfrest. Hann fékk ekki krónu
fyrir kvótann sem hann hafði í
áraraðir borgað með því að sam-
þykkja lægri laun svo afla mætti
meira en úthlutaður kvóti sagði til
um. Nei, hann missti vinnuna og
gengur um atvinnulaus. Hann
þarf að selja húsið sitt, sem er
reyndar verðlítið þar sem allir
hinir sjómennirnir og fiskverka-
fólkið reyna líka að selja sín heim-
ili. Gallinn er bara sá að þar sem
erfingjar kvótans hafa ekki áhuga
á að vera um kjurrt og hafa selt
burt réttinn til að afla tekna er
byggðarlagið illa sett. Það er nán-
ast verðlaust. Vonandi gengur erf-
ingjum vel að fóta sig á hálli braut
milljónana.
Þessi saga er tilbúningur en
samt sönn.
Varðhundar kvótaeigenda vara
við Frjálslynda flokknum. Fyrir-
rennarar þessara manna og tog-
araútgerðin vöruðu einnig við
vökulögunum á sínum tíma. Þá
var varað við og sagt að ef sjó-
menn fengju lögboðna sex tíma
hvíld á sólarhring myndi ekki að-
eins útvegurinn hrynja – þjóðar-
hagur gerði það líka. Hræðslu-
áróðurinn þá var rangur og hann
er það enn.
Höfnum gegndarlausum for-
réttindum og jöfnum tækifærin.■
Stöndum
saman allar
sem ein
Elín G. Ólafsdóttir skrifar:
Flæktist til Akureyrar – fór ákvennafund Samfylkingar. Gott
að hitta „landsbyggðarkonur“ sem
mér finnst allar vera eins og ég þótt
ég sé Reykvíkingur. Hvílík sam-
kennd, kraftur og baráttugleði.
Landsbyggðar hvað. Pant vera hluti
af landsbyggðinni. Pant styðja
kvennabaráttukonur hvar sem er á
landinu. Pant ekki láta karlafyrir-
myndir með kjördæmapot, fyrir-
greiðslupólitík, aðgreiningar-
stefnu, valdastríð og spillingu villa
mér sýn. Minni í því efni á aðferðir
bandarískra pólitíkusa sem nota að-
allega tvennt til að gera konur nær
ósýnilegar og viðhalda völdum.
Þeir nota peningana „sína“ og fóst-
ureyðingardeilur. Þegar lífið liggur
við drepa þeir afdrifaríkum málum
eins og stríðskostnaði og annarri
spillingu gagngert á dreif til að sun-
dra konum og hindra þær í að ná
völdum með deilum um fóstureyð-
ingar. Allt verður þeim að vopni til
að hindra framgang kvenna, aðal-
lega kvenfrelsiskvenna.
Kvenfrelsiskonur, nú liggur lífið
við. Við eigum allar samleið í kom-
andi kosningum. Verum allar í
framboði – ein fyrir allar og allar
fyrir eina hvar sem er á landinu.
Styðjum hver aðra til kjörs og
styðjum konu í forsæti næstu ríkis-
stjórnar. ■
Um daginnog veginn
BIRGIR H.
BJÖRGVINSSON
■
í 3. sæti á lista Frjáls-
lynda flokksins í
Reykjavík suður skrifar
um afleiðingar kvóta-
stefnunnar.
Hver á hvað?
■ Bréf til blaðsins
Feit, löt og
harðbrjósta
Jóhann Ársælsson
alþingismaður
Samfylkingarinnar
Atvinnufrelsi í útgerð
Við Samfylkingarmenn viljum nota núgildandi afla-
markskerfi til að úthluta með almennu útboði þeim við-
bótaraflaheimildum sem hugsanlega verða til ráðstöf-
unar á næstunni. Arthur hefur kosið að kalla umræð-
una um aðganginn að miðunum „karp um það hvernig
eigi að úthluta of litlum aflaheimildum“. Þessi ummæli
segja allt sem segja þarf um skilning Arthurs á því að
fiskurinn í sjónum eigi að vera í sameign þjóðarinnar
og að það þurfi að koma á almennum leikreglum. Það
er merkilegt að Arthur virðist ekki hafa áhuga á því að
atvinnufrelsi komist á í útgerð á Íslandi. Við höfum
einnig lagt fram tillögur um hvernig eigi að koma í veg
fyrir brottkast og það er stefna okkar að endurskoða
þurfi alla stjórn veiðanna frá grunni.
Arthur Bogason
formaður Landssambands
smábátaeigenda
Flótti frá kjarna málsins
Það er varla þornað blekið á auðlindagjaldslögunum
þegar fyrning er orðin hin sanna sáttmálsörk. Auð-
lindagjaldtakan átti að bera í sér sátt og frið en ég hélt
því fram allan tímann að hún myndi engu slíku skila.
Nú á að ná fram réttlætinu með fyrningarleið og ég
spái því sama, komi hún til framkvæmda. Í mínum
huga er þessi umræða flótti frá kjarna máls, því ég hef
mestar áhyggjur af því að við séum að nota fiskveiði-
stjórnun sem gengur ekki upp líffræðilega í blönduð-
um botnfiskveiðum. Fyrningarleið sem gerir ráð fyrir
enn lengri úthlutunartíma en er í kerfinu í dag og
tryggir aðferðafræðina Að auki er augljóst hverjir
yrðu öflugastir á væntanlegu uppboði kvótanna, þ.e.
stórfyrirtækin og stærstu bæjarfélögin.
Uppboð kvótanna
Skiptar skoðanir
■ Af Netinu
Of fáar konur
„Nú er það svo að einungis um
20% æðstu stjórnenda ríkisins
eru konur. Þessu er nauðsynlegt
að breyta og sýnt hefur verið
framá með óyggjandi hætti að
þessu er hægt að breyta með
markvissum aðgerðum...“
GUÐRÚN ÖGMUNDSDÓTTIR
Á VEFNUM SAMFYLKING.IS
Lífssýn kvenna
„Lífssýn kvenna er óneitanlega
ekki sú sama og karla. Konur
eiga því mikið erindi inn á Al-
þingi til að endurspegla áherslur
kvenna varðandi framtíð lands
og þjóðar.“
SVALA RÚN SIGURÐARDÓTTIR
Á VEFNUM TIMINN.IS
■
Sjómaðurinn
fékk ekki krónu
fyrir kvótann
sem hann hafði
í áraraðir borg-
að með því að
samþykkja
lægri laun svo
afla mætti
meira en út-
hlutaður kvóti
sagði til um.
Nei, hann
missti vinnuna
og gengur um
atvinnulaus.
Skógarhlíð 18, sími 595 1000.
www.heimsferdir.is
Verð kr. 39.950
M.v. 2 í íbúð, flug, gisting, skattar.
14. og 21. maí.
Ferðir til og frá flugvelli kr. 1.800.
Nú getur þú tryggt þér síðustu sætin í sólina í
maí á hreint ótrúlegum kjörum og tryggt þér
síðustu sætin til Benidorm, þessa vinsæla áfangastaðar. Sumarið er
komið á Spáni og hér getur þú notið lífsins við frábærar aðstæður og
nýtur traustrar þjónustu fararstjóra
Heimsferða allan tímann.
Munið Mastercard
ferðaávísunina
Síðustu sætin
Stökktu til
Benidorm
14. maí og 21. maí
frá kr. 29.963
Verð kr. 29.963
M.v. hjón með 2 börn, 2–11 ára, flug,
gisting, skattar. 14. og 21. maí.
Ferðir til og frá flugvelli kr. 1.800.
SAMFYLKINGIN VILL AÐ 30 ÞÚSUND TONNA KVÓTAAUKNING SEM KOMA Á Í HAUST VERÐI BOÐIN UPP.
FR
ÉT
TA
B
LA
Ð
IÐ
/
VI
LH
EL
M