Fréttablaðið - 06.05.2004, Blaðsíða 21

21FIMMTUDAGUR 6. maí 2004
www.toyota.is
Frumsýning 8. maí.
Hversu Verso viltu vera?
ÍS
LE
N
SK
A
A
U
G
LÝ
SI
N
G
A
ST
O
FA
N
/S
IA
.I
S
T
O
Y
24
40
6
0
5/
20
04
UMBOÐSMAÐUR Tryggvi Gunnars-
son, umboðsmaður Alþingis, segir
í áliti sínu að dómsmálaráðherra
hafi ekki fullnægt þeim kröfum
sem gerðar eru til hans í lögum
um dómstóla þegar hann skipaði
Ólaf Börk Þorvaldsson í embætti
hæstaréttardómara í ágúst í
fyrra.
Þrír umsækjenda kvörtuðu til
umboðsmanns Alþingis yfir
ákvörðun ráðherra; þeir Ragnar
H. Hall hæstaréttarlögmaður,
Jakob Möller hæstaréttarlögmað-
ur og Eiríkur Tómasson, deildar-
forseti lagadeildar Háskóla Ís-
lands.
Í niðurstöðu álits síns segir
umboðsmaður Alþingis að máls-
meðferð dómsmálaráðherra við
undirbúning að skipun í embætti
dómara við Hæstarétt hafi ekki
fullnægt kröfum laga um dóm-
stóla. Enn fremur telur umboðs-
maður að rannsókn málsins hafi
ekki verið í samræmi við stjórn-
sýslulög. Vegna þessara ann-
marka segir umboðsmaður að af
hálfu dómsmálaráðherra hafi
ekki verið lagður fullnægjandi
grundvöllur að skipun Ólafs Bark-
ar í embætti hæstaréttardómara.
„Það er ekki hlutverk mitt að
lögum að taka afstöðu til þess
hvaða lagalegu afleiðingar þessir
annmarkar á meðferð málsins
kynnu að hafa í för með sér ef um
þetta yrði fjallað af dómstólum.
Það eru tilmæli mín til dómsmála-
ráðherra að framvegis verði tekið
mið af þeim sjónarmiðum sem lýst
er í áliti þessu við undirbúning og
veitingu embætta hæstaréttar-
dómara,“ segir í niðurstöðunni. ■
JAFNRÉTTISMÁL Björn Bjarnason
dómsmálaráðherra braut jafn-
réttislög þegar hann skipaði Ólaf
Börk Þorvaldsson í stöðu dómara
við Hæstarétt Íslands á síðasta
ári. Kærunefnd jafnréttismála
komst að þeirri niðurstöðu í byrj-
un apríl að Björn hefði brotið lög
um jafna stöðu og rétt karla og
kvenna en einn umsækjenda um
stöðuna, Hjördís Björk Hákonar-
dóttir, kærði ráðherrann fyrir
nefndinni.
Það er álit kærunefndar jafn-
réttismála að auk starfsferils
varpi nám og rannsóknarstörf
umsækjenda ljósi á lögfræðilega
þekkingu þeirra. Nefndin mat
Hjördísi hæfari en Ólaf Börk,
sem skipaður var í embættið.
Í úrskurðinum segir að Birni
hafi ekki tekist á málefnalegan
hátt að sýna fram á að aðrar
ástæður en kynferði hafi legið að
baki ráðningu Ólafs Barkar.
Nefndin bendir á að aðeins tveir
dómarar af níu við Hæstarétt séu
konur. Birni hafi þess vegna bor-
ið að gæta þess að velja konu
þegar ráðið var í embættið enda
sé hún jafn góður eða betri kost-
ur en Ólafur Börkur Þorvaldsson.
Í niðurstöðunum segir orðrétt:
„Líta verður svo á að við mat á
hæfni umsækjenda til þess að
hljóta embætti hjá opinberum
aðila skuli sá sem stöðuna veitir
leggja til grundvallar lögbundin
embættisgengisskilyrði, sé þeim
til að dreifa.“
Kærunefndin beindi þeim til-
mælum til dómsmálaráðherra að
fundin yrði viðunandi lausn á
málinu. ■
STJÓRNMÁL „Ráðherrum í mörgum
öðrum löndum hefur verið gert að
segja af sér af minna tilefni en hér
er um að ræða,“ segir Gunnar Helgi
Kristinsson, prófessor í stjórnmála-
fræði við Háskóla Íslands. Tilefnið
er niðurstaða umboðsmanns Al-
þingis um að Björn Bjarnason
dómsmálaráðherra hafi ekki farið í
einu og öllu að lögum við ráðningu
Ólafs Barkar Þorvaldssonar í stöðu
hæstaréttardómara.
„Ábyrgð ráðherra er þrenns kon-
ar; lagaleg, pólitísk og siðferðileg.
Hvað varðar lagalegu hliðina þarf
meirihluta á Alþingi til að kæra en
slíkt hefur aldrei gerst og er ekki
líklegt til að gerast núna heldur.
Pólitísk og siðferðileg ábyrgð er
matskenndari og slík ábyrgð ræðst
af pólitískum aðstæðum og al-
mennri siðferðiskennd og hefðum í
viðkomandi landi. Á Íslandi er nán-
ast engin hefð fyrir því að ráðherr-
ar sæti ábyrgð og taki pokann sinn
þrátt fyrir að slíkt sé algengt í ná-
grannalöndum okkar.“
Gunnar telur eðlilegra í lýðræð-
isþjóðfélagi að ráðherrar berist við
ábyrgð og ríghaldi ekki í stóla sína
þegar áfellisdómar eru staðfestir
yfir þeim. „Mitt mat er það að ef
staða sem þessi kæmi upp í Dan-
mörku yrði ráðherra að taka afleið-
ingum gerða sinna og mikil pressa á
ráðherra að segja af sér.“ ■
Álit umboðsmanns Alþingis:
Björn uppfyllti ekki lagakröfur
Álit kærunefndar jafnréttismála:
Björn braut jafnréttislög
■ Álit ■ Álit
■ Í umræðunni
■ Í umræðunni
MISTÚLKAR SUNDUR OG
SAMAN „Veikburða rök ráð-
herrans eru ámátleg þegar
hann snýr öllu á hvolf í jafn-
réttislögunum og misskilur
þau og mistúlkar sundur og
saman eftir eigin geðþótta.“
Jóhanna Sigurðardóttir þingmaður.
Fréttablaðið 17. apríl.
ENGINN ÁFELLISDÓMUR „Það
er ekki áfellisdómur yfir Birni
Bjarnasyni, dómsmálaráð-
herra, að deilur rísi hér um
veitingu embættis dómara við
Hæstarétt, enda hefur það
gerzt hvað eftir annað.“
Leiðari Morgunblaðsins 5. maí
TEKUR ÁLITIÐ ALVARLEGA „Ég
tek álit umboðsmanns Alþingis
alltaf alvarlega og skoða þau
vel.“
Björn Bjarnason dómsmálaráðherra.
Morgunblaðið 5. maí.
TVÖ GUL GERA ... „Þetta er ann-
að gula spjaldið sem dóms-
málaráðherra fær...“
Össur Skarphéðinsson þingmaður.
Fréttablaðið 5. maí.
KOMIÐ NÓG „Ég mun ekki að-
hafast frekar...“
Jakob Möller, einn umsækjanda
um stöðu hæstaréttardómara.
Fréttablaðið 5. maí.
NIÐURSTAÐA BJÖRNS „Barn
síns tíma.“
Björn Bjarnason um jafnréttislögin.
Morgunblaðið 7. apríl.
GUNNAR HELGI KRISTINSSON
Ráðherrar annars staðar hafa sagt af sér af minna tilefni.
Gunnar Helgi Kristinsson um ábyrgð ráðherra:
Ekki eins hér og nágrannalöndunum