Tíminn - 09.06.1973, Page 6

ó
TÍMINN
Laugardagur 9. júni 1973.
Skiluðu
gjaldeyri
fyrir 84
milljónir
króna
fyrir
sölu ó
iðnaðar-
vörum
Rætt við Jón
Sigurðsson
framkvæmdastjóra
ísl. markaðar
Það var ys og þys i
flugstöðinni, þegar við
komum. Pan Am nam
staðar fyrir utan
gluggana og endalaus
lest af fólki streymdi
inn i farþegasalinn og
blandaðist i sundurleita
hópinn, sem beið eftir
flugvélum, sem áð höfðu
á Miðnesheiðinni. Svo
var einnig Flugfélags-
þota til Glasgow og
Kaupmannahafnar, og
öðru hverju kom silki-
mjúk rödd i hátalarann
og þá vantaði mr. Jones,
eða mr. þetta og hitt, ell-
egar tilkynnt var um
brottför véla á erlendum
tungum. Við vorum i al-
þjóðaflugstöð.
En — þrátt fyrir hinn alþjóð-
lega blæ, var hér islenzkur blær
og stafaði það liklega helzt af
stórverzluninni ICEMART, eða
Islenzkum markaði, sem setur
þjóðlegan svip á flugstöðina.
Þarna voru menn og konur af
óliku þjóðerni i óða önn að verzla.
Sumir keyptu peysur, eða jakka
úr ull og skinni, keramik, eða
fengu sér hana Njálu, til að lesa
eitthvað um þetta makalausa
land.... svo áður en þú veizt af, er
flugstöðin orðin tóm. Fólkið allt
komið um borð i þoturnar sinar
og undir voldugum drunum
mjakast þær út á endalausar
flugbrautirnar og hverfa upp i
himininn.
Seinust er eldri kona frá Pan
Am. Hún hafði verið að verzla og
gaf skit i silkimjúku röddina i
hátölurunum um Mrs þetta og
hitt, sem beðið væri eftir úti i Pan
Am þotunni og við sáum hana
brosandi og hamingjusama leiða
manninn sinn, sem nú var lika
orðinn slappur á tauginni, og þau
gengu út i vélina, þar sem hún
rykkti i landfestar, og nú vissum
við fyrir vist, að gamlar konur
eru allsstaðar eins.
I sölubúðinni hjá Islenzkum
markaði hittum við að máli Jón
Sigurðsson, framkvæmdastjóra
fyrirtækisins, en við höfðum orðið
að biða nokkra stund, meðan
hrinan gekk yfir. Næstu vélar
komu ekki fyrr en eftir klukku-
stund og timann þurfti starfs-
fólkið að nota til að raða i hillur og
bæta i skörðin fyrir það, sem
keypt hafði verið, og þegar hann
hafði gefið starfsliði sinu fáein
fyrirmæli, fengum við okkur sæti
I skrifstofu hans, þar sem hann
fór að segja okkur frá starfi sinu
og Islenzkum markaði hf.
Kaupmannsblóð i æðum
— Þegar ég tók við fram-
kvæmdastjórastarfi hjá
Islenzkum markaði hf. hafði
fyrirtækið starfað i fimm mánuði.
Ég var þvi ekki með alveg frá
byrjun. Hins vegar var ég ekki
með öllu ókunnur þeim viðfangs-
efnum, sem hér var mest unnið
að, þvi ég hafði unnið að útflutn-
ings- örvun hjá Sameinuðu
þjóðunum, þar á meðal unnið að
áætlun um sölu á suður-
ameriskum vörum i Evrópu, svo
eitthvað sé nefnt. Útlfutnings-
iðnaður og gjaldeyrisöflun er
nefnilega ekki neitt sérislenzkt
vandamál.
Ég hafði dvalið ytra i nokkur
ár, en hafði hins vegar ekki
hugsað mér að ilendast þar sem
embættismaður, og þegar aug-
lýst var eftir framkvæmdastjóra
hér, sótti ég um starfið. Liklega
er ég með of mikið kaupmanns-
blóð i æðum til þess, en afar
minir voru Jón Björnsson frá
Svarfhóli, sem einu sinni var
kaupfélagsstjóri og kaupmaður i
Borgarnesi og hinn var Jóhann
Eyjólfsson i Sveinatungu, sem
var kunnur kaupmaður lika i
sinni tið.
Um þetta leyti var Islenzkur
markaður ennþá i mótun, þótt
hann hefði starfað i nokkra
mánuði. Ég legg mikið upp úr þvi
að hafa getað verið með svo til frá
byrjun. Verzlunin hér er, held ég,
einsdæmi: einstök i sinni röð, þvi
ég held að hvergi i veröldinni sé
iðnaðarvara þjóðar kynnt og seld
með þessum hætti i flugstöð. Það
eru að visu stórverzlanir i öllum
meiri háttar flugstöðvum, en þær
eru með almenna vöruflokka og
minjagripi, en ekki i samræmi
við þetta.
„Transit” farþegar
FARÞEGAR
Viðskipavinir okkar eru nær
eingöngu hinir svonefndu
„transit” farþegar. A ýslenzku
eru þetta ýmis nefndir áningar-
farþegar.eða viðkomufarþegar,
en það er fólk, sem kemur i flug-
stöoina og ferð þaðan aftur, án
þess að fara I tollskoðun eða
vegabréfaskoðun, eða hafa sam-
band við yfirvöld, sem fylgjast
„Það sem einkum verður að teljast markvert,
markaður hefur unnið", segir Jón Arnþórsson, sölustjóri iðnaðardeildar SÍS
Jón Arnþórsson, sölustjóri
útflutnings hjá Iðnaðardeild
SÍS, var einn þcirra er unnu að
undirbúningi og stofnun
tslenzks Markaðar, og hann
veitti fyrirtækinu forstöðu,
ásamt Pétri Péturssyni, for-
stjóra Álafoss, fyrstu mánuð-
ina, unz ráöinn var sérstakur
framkvæmdastjóri fyrir ís-
lenzkan markað. t viðtali við
hlaðið, sagðist Jóni Arnþórs-
syni frá á þessa leið um að-
draganda og stofnun tsl.
markaðar hf.
Islenzkur markaður hf. eru
sölusamtök nokkurra stærstu
framleiðenda iðnaðarvara hér
á landi um að reka verzlun i
flughöfninni og annast kynni
og markaðskönnun á Kefla-
vikurflugvelli, en fram til þess
tima hafði Ferðaskrifstofa
rikisins haft einkarétt til
verzlunar i flugstöðinni.
Stofnendur
Stofnfundur félagsins var
haldinn 25. april árið 1970 og
var hlutafé félagsins ákveðið 7
milljónir króna. Hluthafar
voru 16 talsins, þar á meðal
voru Alafoss hf, Glit hf.,
Heimilisiðnaðarfélag Islands,
Osta og Smjörsalan, s.f.,
Rammagerðin hf., Samband
isl. Samvinnufélaga og Slátur-
félag Suðurlands, svo einhver
séu nefnd og i stjórn voru
kosnir Einar Eliasson,
formaður, Hilmar Bendtsen,
Jón Arnþórsson, Óskar H.
Gunnarsson, Pétur Pétursson.
en varamenn voru Gerður
Hjörleifsdóttir og Guðjón Guð-
jónsson.
Aðdragandinn að stofnun
félagsins var nokkuð langur.
Strax árið 1966 höfðu þeir
Agnar Tryggvason, fram-
kvæmdastj. hjá SIS og Einar
Eliasson, framkv. stj. Glits hf.
leitað hófanna hjá stjórnvöld-
um um kynningar og söluað-
stöðu á Keflavikurflugvelli
fyrir útflutningsvörur is-
lenzkra framleiðenda og enn
áður mun Asbjörn Sigurjóns-
son, þáverandi forstjóri Ala-
foss hf. hafa kannað söluað-
stöðu i flughöfninni.
Deilur um gjöld
til ríkisins
Sem áður sagði, hafði
Ferðaskrifstofa rikisins
einkarétt til vörusölu i flug-
stöðinni og rak þar minja-
gripaverzlun með nokkrum
hagnaði. Varð nú að samkomu
lagi milli stjórnvalda og ísl.
markaðar, að rikið lagði
verzlun þessa niður, en ísl.
markaður hóf rekstur á stórri
verzlun fyrir „transit”
farþegar, en svo nefnast far-
þegar er hafa viðkomu i flug-
stöð á leið i eitthvað annaö
land. Fyrir þessa aðstöðu
skyldi Isl. markaður greiða 21
krónu fyrir hvern farþega,
sem færi um völlinn i
„transit”. Til grundvallar var
lagður uppgefinn árlegur
ágóði af minjagripaverzlun
Ferðaskrifstofu rikisins i flug-
stöðinni, deilt með farþega-
fjöldanum. Verður þetta að
teljast myndarlegur stuðning-
ur við ferðamálin og islenzka
landkynningu.
Nú hafa að visu risið deilur
og málaferli um gjald þetta,
en aðilar eru ekki á eitt sáttir
um innheimtu þessa, þvi að-
stæður og forsendur hafa
breytzt á Keflavikurflugvelli.
Er t.d. innheimt gjald af
islenzkum ferðamönnum, sem
eru á leið til Mallorca i
skemmtireisu og af útlending-
um sem dvalizt hafa i landinu
og hafa þvi getað verzlað hvar
sem er i svipuðum vöruflokk-
um. Þetta fólk kaupir ekkert
við brottför. Að öðru leyti
verður ekki fjallað um þetta
hér.