Tíminn - 04.08.1973, Qupperneq 40

G K Ðl
MERKIÐ, SEM GLEÐUR UHtumst i tumpfélaghtu fyrir góúnn nwt ^ KJÖTIÐNAÐARSTÖO SAMBANDSINS
Norræna menningarmálanefndin á flötinni fyrir utan Norræna húsiö í Reykjavfk. Þaö hús er einn ávöxt-
urinn af starfi nefndarinnar.
NORRÆNT SAM-
STARF ER ÍSLANDI
ÓMETANLEGT
— sagt frá menningarmálanefnd Norræna ráðsins
Skylab-
menn
verða
áfram
björgunarieiðangur
undirbúinn
NTB-Houston — Bandarfska
geimferöastofnunin ákvað i
fyrrakvöld, að þremenningarnir i
Skylab-geimstöðinni skuli vera
þar áfram og gegna störfum sin-
um samkvæmt áætlun, þrátt fyrir
bilunina I Apollo-geimfarinu, sem
veldur þvi, að þeir komast ekki
heim i þvi. Jafnframt er unnið
daga og nætur að þvi að undirbúa
leiðangur þann, sem i næsta mán-
uöi á að fara út i geiminn og sækja
þá. Það verður fyrsti geim-
björgunarleiðangur i sögunni.
Þó eru menn að vona, að ef til
vill kunni að takast að gera við
bilunina i Apollo, þannig að ekki
komi til þess að senda þurfi menn
til bjargar. Satúrnus-eldflaugin
mun þó verða sett á skotpallinn
13. ágúst og verða tilbúin til skots
5. september, ef með þarf. Til eru
aukaflaugar og Apollo-hylki,
handa þriðju Skylab-áhöfninni,
þegar þar að kemur.
Ekkert amar að þremenning-
unum i Skylab, en gönguferð
þeirra i geimnum hefur nú verið
frestað I f jórða sinn. Hún átti ann-
ars að fara fram i dag.
Fundu ópíum að
verðmæti 1
milljarð króna
LÖGREGLAN i Bangkok fann i
vikunni nærri þrjú tonn af opium i
helli á litilli eyju rétt fyrir utan
ströndina.
Lögreglan telur að verðmæti
þessa magns sé um 1,8 mill. bath,
sem er um 6,5 mill. isl. króna.
Þetta er miöað við verð á opium á
markaði i Bangkok, en ef þetta
magn hefði komzt á leiðarenda,
sem var New Yorldieföi það verið
selt á um einn milljarö islenzkra
króna.
Tveir
simpansar
tala
mannamdl
SB-Reykjavík — Tveir simpansar
við háskóla einn i Oklahoma hafa
lært að gera sig skiljanlega á
mannamáli. Þeir eru par, Hana-
ben 8 ára og frú hans Lucie, sem
er sex ára. Aparnir geta haldiö
uppi samræöum við gæzlufólk sitt
á þvi máii.sem daufdumbir nota.
Simpansarnir þekkja um 140
orö og geta tengt þau saman i allt
að 300 setningar — margt fólk
notar ekki meiri orðaforða. Hana-
ben notar að mestu orðin
„Komdu” „gef mér að drekka”
„Gef mér að borða” og „Ég vil
fara út”. Frúin hefur mestan
áhuga á öllu matarkyns og til
dæmis hefur hún sjálf gefið
melónum nýtt nafn: „Sætur
drykkjarmatur”, Að sjálfsögðu
hafa aparnir einnig lært að nota
salerni, bursta tennur sinar, velja
simanúmer og nota skrúfjárn.
Þeir biðja lika kurteislega af-
sökunar, ef þeim verður á að gera
eitthvað rangt. Lucie var þó ekki
sérlega kurteis um daginn, þegar
henni var neitað um þriðja vind-
linginn i röð. Þá tifuðu fingurnir
og sögðu við stúlkuna: — Þú fifl!
NORRÆNT samstarf á sér djúp-
ar rætur, þótt þvi hafi ekki verið
markaö fast form fyrr en á þess-
ari öld. Þaö var þó ekki fyrr en
komið var á fót Norræna ráöinu á
öndveröum sjötta áratug þessar-
ar aldar, sem skipulegt norrænt
samstarf hefst aö marki. Nor-
ræna ráöiö hefur sér til aöstoöar
ýmsar nefndir, sem fjalla sin um
hvert sviðiö. Ein þeirra er menn-
ingarmálanefnd Norræna ráös-
ins, sem undanfarna tvo daga
hefur átt meö sér fund á Höfn I
Hornafirði.
A fundi með blaðamönnum
gerði fulltrúi tslands, Gylfi Þ.
Gislason fyrrv. menntamálaráð-
herra, grein fyrir störfum
nefndarinnar.
Störf nefndarinnar eru marg-
þætt. Hún gerir tillögur um
hversu varið skuli þvi fé sem lagt
er fram til hins norræna menn-
ingarsamstarfs. A næsta ári mun
510 milljónum Isl. króna varið til
þeirrar starfsemi, en nefndar-
menn hafa fullan hug á að sú upp-
hæð veröi hækkuð. Þetta fé skipt-
ist þannig, aö bróðurparturinn
eöa 165 milljónir renna til vis-
indarannsókna. Menningarstarf-
semi af ýmsu tagi hlýtur 50 millj.
og til kennslumála ganga 75 millj.
Þá hafa ráðherrar til ráöstöfunar
75 millj., en af þeim er 15 milij.
varið til þess að efla samskipti
norræns æskufólks.
Enginn vafi er þvi, að þessar
fjárveitingar hafa mjög styrkt
hið norræna samstarf á öllum
sviöum menningarmála. Það
kemur bezt fram i þvi að sótt er
um helmingi meira fé en til ráð-
stöfunar er.
Sem dæmi um mál, sem fyrst
var vakið máls á innan menn-
ingarmálanefndarinnar og kom
Islandi sérstaklega til góða má
nefna Norræna húsið i Reykjavik
og eldfjallarannsóknastöðina,
sem tók stil starfa á þessu ári.
Nefndin hefur sérstakan hug á
að eflt verði hiö norræna sam-
starf á sviöi hljóðvarps og sjón-
varps. Þá er miðað við sámræm-
ingu á skólum og kennslumálum
og samhæfingu prófa, en þaö mun
verða til mikils hagræðis fyrir
námsmenn. Þegar hefur töluvert
starf verið unnið I þessum efnum,
einkum hvaö varðar ensku-
kennslu og stærðfræði. Einnig
stendur til að efla samstarf um
æskulýðsmál, enda má segja aö
það sé undirstaða hins norræna
samstarfs I framtiðinni. Stefnt er
áð að efla þýðingar af einu nor-
rænu tungumáli á annað, en þaö
mál er Islendingum, Færeyingum
og Finnum mjög mikilsvert.
Ætlunin er að þýða bæöi fagur-
bókmenntir og visindarit. Þá
verða verk norrænna höfunda
lika þýdd á ensku. 1 þvi sambandi
má nefna að nýlega er lokið
þýðingu á norrænum leikritum á
ensku, og kemur út eitt bindi lejk-
rita frá hverju Norðurlandanna.
Akveðið er að komið verði upp
Norrænu húsi i Þórshöfn I Fær-
eyjum, sumpart vegna þess
hversu góð reynsla hefur fengizt
af Norræna húsinu i Reykjavik.
Aform um að komið verði upp
norrænum kjamakljúf, sem yrði
sameiginleg eign Norðurland-
anna, olli miklum uinræðum inn-
an nefndarinnar, þar eð sumir
nefndarmanna töldu, að slik
rannsóknarstöð væri of dýr og
betra væri aö verja fénu til ann-
arra hluta. Talið er að kosta
mundi sem svarar 1500 millj. Isl.
kr. að koma slikri stöð á fót og
rekstrarkostnaður yröi um 180
millj. á ári.
Sviar leggja mest til hins nor-
ræna samstarfs. Þeir greiða 45%
af öllum kostnaði, Danir leggja til
22%, Norðmenn og Finnar 16%,
en Islendingar 1%. Drjúgar fjár-
hæðir renna til starfseminnar á
Islandi, eldfjallastöðin fær þannig
á næsta ári rúmar 16 millj. isl. kr.
og til Norræna hússins • renna
rúmar 13 millj.
HHJ
50 fórust
í hótel-
bruna
— veggir og þak
hússins úr eldfimu
plasti
NTB—Douglas, Ile of Man, —Sjö
hæða skemmtanamiðstöð og hótel
á eynni Mön brann I fyrrakvöld á
skömmum tima og I gær var vitað
um 50 manns, sem fórust i
brunanum. Þó var nokkurra enn
saknað. Milli 4500 og 5000 manns
voru inni i húsinu, er eldurinn
kom upp. Hann breiddist svo
hratt út, að ekki varð við neitt
ráðið og bráðlega stóð aðeins
grind hússins eftir.
Margir hafa gagnrýnt það, að
þak hússins og veggir voru úr
plasti. Slökkviliðsstjórinn á eynni
segir, að slökkviliðið hafi enga
reynslu i að ráða niðurlögum elds
i sliku efni. Yfirvöld i Bretlandi
eru skelfingu lostin yfir þessu og
fyrirtækið, sem framleiddi plast-
ið.getur ekki skilið, hvernig það
varsvonaeldfimt,enþaðátti það
ekki að geta verið, að 'sögn for-
stjórans.
Attatiu manns hlutu brunasár
og margir eru á sjúkrahúsum.
Ekki er vitað um upptök eldsins,
en sjónarvottar segjast hafa séð
börn leika sér með eldspýtur úti á
svölum.
Elisabet drottning, sem dvelst
um þessar mundir i Kanada,
sen di samúðarskeyti til ættingja
hinna látnu.
Einn þeirra sem af komust úr
brunanum, sagði æði hafa grip
ið fólkið inni I húsinu, þegar
ljóst var að húsið var að fuöra
upp. Hann sagði að fólk hefði
hlaupið um og margir verið
troðnir undir. Veggirnir hefðu
bókstaflega bráðnað niður á
nokkrum sekúndum. Neyðarút-
gangar voru fyllilega nógu marg-
ir á húsinu.
Allir þeir sem fórust voru frá
Bretlandseyjum.
ITT
mútaði
Mitchell
NTB-Washington — John
Mitchell, fyrrum dómsmálaráð-
herra Bandarikjanna og náinnn
trúnaðarvinur Nixons forseta, er
grunaður um embættisglöp i
sambandi við réttarhöld yfir risa-
fyrirtækinu International Tele-
phone and Telegraph (ITT), að
þvl áreiðanlegar heimildir i
Washington sögðu i gær.
ITT var ákærð fyrir brot á lög-
um um myndanir auðhringa, en
sætzt var á málið af hálfu dóms-
málaráðuneytisins. Siðar kom i
ljós, að fyrirtækið hafði boðist til
að greiða 400 þúsund dollara til að
standa undir landsþingi repúblik-
ana I Miami.
Mitchell er einnig meðal þeirra,
sem flæktir eru i Watergate-mál-
ið og auk þess er hann þegar
ákærður fyrir að hafa tekið móti
framlagi i kosningasjóðinn frá
iðjuhöldinum Robert Vesco.
Auk þessa er tilkynnt frá
Washington, að þingnefnd sem
rannsakar fullyrðingar um að
Nixon hafi keypt sumarhús sin i
Kaliforniu og Flórida fyrir opin-
bert fé, muni fara lagaleiðina til
að fá forsetann til að afhenda
gögn um húsakaupin. Watergate-
nefndin hefur einnig ákveðið að
fara lagaleiöina til að fá skjöl hjá
I Nixon.
Karl Skytte þingmaður og frú og Poul Hartling fyrrum ráðherra. Þeir Hartling og Skytte hafa áöur
komið færandi hendi til islands. Þeir færöu okkur Flateyjarbók og Codes Regius fyrir hönd dönsku þjóö-
arinnar. Þessi mynd er tekin, er þau skoöuöu Flateyjarbók í Arnagaröi (Tfmamynd GE)