Fréttablaðið - 01.09.2004, Blaðsíða 24

Sum ungmenni neyðast til að vinna með
skóla til að framfleyta sér. Önnur gera það til
að geta veitt sér fleiri bíó- og kaffihúsaferðir,
meiri símanotkun og fatakaup. Sá hópur ætti
að draga úr vinnu með skóla og sinna náminu
þess betur. Skóli er vinna.
Að ungt fólk á Norðurlöndum
lifi um efni fram er niðurstaða
rannsóknar sem kynnt var á
norrænni ráðstefnu sem nýlokið
er hér á landi. Hún náði til fólks
á aldrinum 18-29 ára í Noregi,
Danmörku, Finnlandi og á Ís-
landi, en reyndar bara 32 ein-
staklinga. Lítill munur var á
skuldasöfnuninni milli landa en
hins vegar voru íslensku þátt-
takendurnir opnari að ræða sín
fjármál en hinir sem virtust
skammast sín meira fyrir stöðu
sína. Gróa Másdóttir vann þetta
verkefni fyrir Íslands hönd og
var ánægð með hópinn sem þátt
tók hér á landi. „Það voru ólíkir
einstaklingar sem bjuggu við
ólíkar aðstæður,“ segir hún og
heldur áfram. „Þeir voru allir
með skuldir á bakinu, sumir
með neysluskuldir eins og sím-
reikninga, kreditkortahala og
tölvulán upp í stærri skuldir
eins og húsnæðislán. Sumir voru
með skuldir sem einhverjir
aðrir höfðu komið þeim í. Flestir
höfðu skapað sér þessar aðstæð-
ur sjálfir.“
Gróa telur engar fíkniefna-
skuldir hafa verið í spilinu hjá
hennar viðmælendum. „Sumir
höfðu verið óheppnir með sín
fjármál en einstaka hafði fulla
stjórn á útgjöldunum og sýndi
fram á að það væri hægt að
skulda en lifa samt – án þung-
lyndis. Til þess að standa í skilum
þyrfti samt að spara og neita sér
um ýmsa hluti eins og bara kaffi-
húsaferðir. Þeir sem sagt skáru
niður til að mæta auknum út-
gjöldum,“ segir hún og tekur
undir að slíka einstaklinga
þyrfti að virkja til kennslu. „Það
hefur sýnt sig að ungt fólk er
móttækilegt og jákvætt fyrir
fræðslu en það virðist bara vera
skortur á leiðbeinendum um
þessi mál innan skólakerfisins.
Fólkið sem ég talaði við hafði
ekki fengið neina tilsögn um
þessi efni í grunnskóla. Því
fannst bankar og fleiri stofnanir
sýna ónóga ábyrgð í kynningum
á kortum og ýmsum gylliboðum.
Afleiðingarnar væru ekki
teknar með í reikninginn og ungt
fólk væri óduglegt að spyrja.“
Gróa kveðst ánægð með hópinn sem þátt tók í skuldarannsókninni fyrir Íslands
hönd. „Þar voru ólíkir einstaklingar sem lifa við ólíkar aðstæður.“ Hér er hún með
Ástu Helgadóttur, forstöðumanni Ráðgjafastofu um fjármál heimilanna.
Norræn rannsókn:
Ungt fólk lifir um efni fram
Góð ráð
INGÓLFUR HRAFNKELL INGÓLFSSON
SVARAR SPURNINGU UM HÚSNÆÐIS-
LÁNAMARKAÐINN
Viltu leita ráða hjá Ingólfi? Sendu spurningar á fjarmal@frettabladid.is
FR
ÉT
TA
B
LA
Ð
IÐ
/E
.Ó
L
Þar sem að ég er á þröskuldi þess
að kaupa mína fyrstu íbúð, þá hef
ég fylgst vel með markaðnum að
undanförnu. Þetta er allt orðið að
einum graut hjá mér og því meira
sem ég spái í fjármögnunarleiðirn-
ar því ruglaðri verð ég.
Eru ekki til einhver fyrirtæki/ein-
staklingar sem eru með lánamark-
aðinn til íbúðakaupa á hreinu sem
veita ráðgjöf og geta sett dæmið
upp fyrir mann með tilliti til af-
borgana? Ég er búin að tala við
ráðgjafa í mínum viðskiptabanka
og hjálpaði það eitthvað.
Með kveðju,
Sesselja Magnúsdóttir
Sæl Sesselja.
Það kemur mér ekki á óvart að þú
skulir vera orðin rugluð á lána-
markaðnum eins og hann hefur
látið síðustu daga. Bankarnir eru
farnir í harða samkeppni við
Íbúðalánasjóð um peninga íbúða-
kaupenda og eru að þreifa fyrir
sér með allskonar tilboðum. Þú
skalt ekki láta vaxtakapphlaupið
rugla þig. Vextir eiga eftir að breyt-
ast, einnig eftir að þú hefur tekið
lán. Hvort þeir breytast um 0,1
eða 0,5% til eða frá er kannski
ekki aðalatriðið. Það er margt
annað sem þarf að hafa í huga.
Miklu skiptir að þú getir greitt
lánið upp án uppgreiðslukostnað-
ar þegar þér hentar og að þú getir
greitt reglulega inn á höfuðstólinn
og stytt þannig lánstímann. Það
sem einnig kann að skipta þig
máli er að vera frjáls að því að
velja lánastofnun fyrir launareikn-
ing, sparnað og aðra þjónustu, allt
eftir því hver býður best. Íbúða-
lánin sem verið er að bjóða eru
hins vegar bundin ákveðnum skil-
yrðum um önnur viðskipti og
hverfir þú frá þeim á lánstímanum
þá hækka vextirnir. Það mætti
kalla þetta „fjárhagslega átthaga-
bindingu“ sem er afleit í langtíma
lánaviðskiptum. Þú skalt einnig
skoða muninn á verðtryggðum og
óverðtryggðum íbúðalánum. Mun-
urinn er fyrst og fremst þessi: 1)
Verðtrygging virkar eins og vaxta-
vextir og hefur þau áhrif á höfuð-
stól lánsins að hann hækkar og
þeim mun meir sem verðbólgan
er hærri. 2) Mánaðarleg greiðslu-
byrði af verðtryggðum lánum er
lægst í byrjun en fer síðan hækk-
andi öfugt við óverðtryggð lán. 3)
Verðtryggð lán eru að jafnaði dýr-
ari en óverðtryggð miðað við að
verðbólga sé einhver en raunvextir
þeir sömu. Og þeim mun dýrari
eru verðtryggðu lánin sem þau
eru lengri. 4) Eignamyndun er
mun hægari með verðtryggðum
en óverðtryggðum lánum. Nú hef
ég væntanlega ruglað þig enn
frekar í ríminu svo ég skal segja
það skýrt: Ég mæli með óverð-
tryggðum íbúðalánum. Satt að
segja finnst mér það með ólíkind-
um að fólki skuli vera boðið upp á
íbúðalán með vaxtavöxtum og
það af opinberri stofnun eins og
Íbúðalánasjóði.
Það sem ég ráðlegg þér, Sesselja,
er að setjast niður í rólegheitum,
gefa þér góðan tíma og marka þér
stefnu í íbúðarkaupum. Hvað má
íbúðin kosta? Hvað viltu skuldsetja
hana hátt? Hve há má mánaðarleg
greiðslubyrði vera? Hve hröð á
eignarmyndunin að vera og hvað
fljótt ætlar þú að greiða íbúðina
upp? Legðu þetta niður fyrir þér
og bættu við spurningum sem þú
vilt fá svör við áður en þú kaupir
íbúðina og tekur lán. Hafðu líka í
huga að íbúðaverð hefur hækkað
mikið síðastliðin sjö ár. Miklu
meira en sumir sérfræðingar telja
að sé raunhæft. Það getur þýtt að
verðið eigi eftir að lækka og sumir
spá því eftir tvö eða þrjú ár. Ég hef
mælt með því við ungt fólk, sem
ætlar að kaupa sína fyrstu íbúð,
að það dvelji svolítið lengur hjá
pabba og mömmu, standi af sér
þessa hækkun og noti tímann til
þess að leggja fyrir.
Kær kveðja,
Ingólfur Hrafnkell
Óverðtryggð lán betri
80%veðsetningarhlutfall
Stokkaðu upp fjármálin
Þú getur auðveldlega samið um hagstætt lán hjá Frjálsa fjárfestingar-
bankanum, sem er kjörið til að skuldbreyta óhagstæðum lánum á borð við
skammtímabankalán. Þannig lækkarðu greiðslubyrðina hjá þér og eykur
fjárhagslegt svigrúm. Lánið er veitt til allt að 40 ára gegn veði í fasteign.
Ráðgjafar okkar veita allar nánari upplýsingar. Þú getur litið inn í Ármúla
13a, hringt í síma 540 5000 eða sent tölvupóst á frjalsi@frjalsi.is
www.frjalsi. is
– með hagstæðu fasteignaláni
H
im
in
n
o
g
h
a
f/
90
40
44
2
5,40% 5,95% 6,50% 7,50%
30 ár 5.610 5.960 6.320 6.990
40 ár 5.090 5.470 5.850 6.580
2 4.500 4.960 5.420 6.250Afborgunar-laust *
*Lán með jafngreiðsluaðferð án verðbóta
Dæmi um mánaðarlega greiðslubyrði
af 1.000.000 kr.*
Vextir %