Tíminn - 07.10.1973, Blaðsíða 2

2
TíMlNN
Sunnudagur 7. október 1973.
Svar og greinargerð
útvarpsráðsmanna
A fundi sinum 24. sept. s.l.
samþykkti útvarpsráð tillögu,þar
sem lýst var óánægju með frétta-
skýringar Rikisútvarpsins vegna
valdaráns herforingja i Chile.
Var þar varað við.að teknar væru
hlutsamar fullyrðingar upp i
fréttaskýringum án þess að geta
heimilda, og gagnrýnt.að stjórn-
málasaga Chile undanfarin ár
hefði ekki verið rakin á viðhlit-
andi hátt. Þessi tillaga hlaut
yenjulega afgreiðslu- i útvarps-
ráði og var samþykkt með 5 atkv.
gegn einu. Þennan fund sátu út-
varpsstjóri og framkvæmdastjóri
sjónvarpsdeildar (fréttastjóri
sjónvarps einnig að hluta) og
virtist hvorugur þeirra hafa
nokkuð við afgreiðslu þessa að
athuga. Hins vegar hefur þessi
samþykkt verið notuð til að þyrla
upp miklu moldviðri i sumum
dagblöðum, og viðbrögð a 11 -
margra starfsmanna Rikisút-
varpsins hafa verið næsta óvenju-
leg. Virðist nú sem mál þetta hafi
þróast nokkuð út fyrir takmörk
skynseminnar, og eru eftirköst
málsins i litlu samræmi við upp-
haf þess, Við undirritaðir, sem að
þessari samþykkt stóðum,höfum
ekki fyrr tekið til máls til að
svara opinberlega ásökunum út-
varpsstjóra, framkvæmdastjóra
og fréttamanna. Meginatriðin i
ásökunum fréttamannanna voru
að gagnrýni ráðsins væri ekki
byggðá könnun frumheimilda, aö
leita hefði átt skýringa hjá við-
komandi fréttamönnum, að birt-
ing samþykktarinnar i blöðum
hafi verið óeðlileg.og að fréttir og
fréttaskýringar heyrðu beint und-
ir útvarpsstjóra. 1 ásökunum út-
varpsstjóra fólst sú yfirlýsing,aö
samþykktin og birting hennar
væri til þess fallin að skaða Rikis-
útvarpið. Okkur er ekki ljúft að
standa i blaðadeilum við starfs-
menn Rikisútvarpsins, en þar
sem ekkert daglbað hefur skýrt
málið frá báðum hliðum teljum
við nauðsynlegt, að eftirfarandi
atriði komi fram:
1.
Það er hlutverk og skylda út-
varpsráðs að gagnrýna það sem
þvi þykir fara miður i dagskrá.
Tekur það jafnt til frétta og
fréttaskýringa sem annars dag-
skrárefnis. Það er misskilningur
fréttamanna.að starfsemi frétta-
stofanna, fréttir og fréttaskýring-
ar, heyri beint undir útvarps-
stjóra með öðrum hætti en aðrir
dagskrárliðir. Ekkert ákvæði þar
að lútandi er i gildandi lögum.
Fréttamönnum ætti að vera það
kunnugt, að það var útvarpsráð
sem fól fréttastofu hljóðvarps-
deildar.að annast fréttaskýringar
og að það var sömuleiðis útvarps-
ráð.sem ákvað hvaða fyrirkomu-
lag skyldi vera á fréttaskýringa-
þáttum sjónvarps i vetur. Ot-
varpsstjóri hefur staðfest þennan
skilning. Fréttamenn hafa meira
að segja sjálfir staðfest hann, þvi
að stjórnendur fréttaskýringa-
þáttarins „Sjónaukinn” komu að
eigin ósk á fund útvarpsráðs 15.
janúar s.l. og báðu ráðið aö setja
þættinum starfsreglur af því þeir
voru óánægðir mcð úrskurö út-
varpsstjóra i tilteknu máli (sbr.
íundargerð). Réttmæti þess, að
útvarpsráð geri samþykkt eins og
þá, sem nú hefur orðið deiluefni,
verður þvi ekki dregið i efa. Það
er beinlinis gert ráð fyrir þvi i 6.
gr. útvarpslaga, að útvarpsráð sé
úrskurðaraðili um m.a. óhlut-
drægnisskyldu. I sömu grein er
tekið skýrt fram, að ákvarðanir
útvarpsráðs um útvarpsefni séu
endanlegar.
2.
Við höldum fast viö efnislega
gagnrýni okkar á fréttaskýringar
um valdaránið i Chile. Kvartað er
undan þvi, að sú gagnrýni hafi
ekki verið rökstudd i samþykkt-
inni. Menn hljóta að skilja, að út-
varpsráð getur ekki sent frá sér
ýtarlega greinargerð með hverri.
samþykld sinni. En rök komu
vissulega fram við umræður, þar
sem til staðar voru útvarpsstjóri,
framkvæmdastjórar og a.m.k. i
eittskipti fréttastjóri sjónvarps. 1
þessu máli var ekki flanað aö
neinu, heldur bar það á góma i
þrjá fundi i röð. Hafi fréttamenn
ekki haft neinar spurnir af þess-
um umræðum, þá verðum við að
segja, að yfirmenn þeirra hafi
brugðist þvi hlutverki sinu að
vera tengiliöir milli starfsfólks og
útvarpsráðs, ekki sist vegna þess,
að um leið og máli þessu var
frestað á fundi 20. sept. kom fram
ósk um að embættismennirnir
kynntu viðkomandi fréttamönn-
um málið. Starfsfólk Rikisút-
varpsins hlýtur að geta borið vitni
um, að útvarpsráð hefur aldrei
neitað þvi um að koma á fundi og
ræða sin mál. Núverandi útvarps-
ráð hefur tekið upp þá nýbreytni
að halda fundi með starfsfólki
Rikisútvarpsins. Slikir fundir
hafa verið haldnir með öllum
dagskrárdeildum nema einni (og
þá vegna þess, að yfirmaður
þeirrar deildar var þvi andvig-
ur). Hins vegar hefur það virst
vera skoðun útvarpsstjóra og
sumra deildarstjóra, að fram-
kvæmdastjórar og dagskrárstjór-
ar, sem að jafnaðl sitja útvarps-
ráðsfundi, væru hinir eðlilegu
tengiliðir milli útvarpsráðs og
annars starfsfólks.
Hvað snertir efnislega gagn-
rýni á téðar fréttaskýringar, þá
er það ekkert launungarmál að
okkur þóttu þær of einhliða. Okk-
ur fannst ekki koma nægilega
fram hvaða stuðning Allende
raunverulega haföi i þjóðnýting-
armálum, þáttur fjölþjóðlegra
fyrirtækja i baráttunni gegn hon-
Tilkynning
til eigenda fasteigna, sem bruna-
tryggðar eru hjá Brunabótafélagi
íslands.um lækkuná iðgjaldatöxtum
Siðstliðin tvö ár og það, sem af er þessu ári, hafa orðið hlutfallslega
minni brunatjón, en verið hafa um langt árabil. Þegar farið var að
undirbúa innheimtugögn fyrir næsta vátryggingarár, sem hefst 15.
október n.k., var á fundi stjórnar félagsins rætt um möguleika á að
breyta gildandi iðgjaldatöxtum til lækkunar. Brunabótafélag Islands
er gagnkvæmt tryggingarfélag og þvi eðlilegt að viðskiptamenn
félagsins njóti þess, þegar vel gengur — samanber arðgreiðslur til
þeirra á undanförnum árum, en þær nema nú samtals yfir 70
milljónum króna.
Um þetta var gerð eftirfarandi bókun:
„Undanfarin ár hafa brunatjón minnkað verulega, sem væntanlega
má þakka auknum brunavörnum, en Brunabótafélagið hefir i góðu
samstarfi við sveitarfélögin og Brunamálastofnun rikisins átt veru-
legan þátt i að efla slikar varnir, m.a. með hagstæðum lánveitingum
til vatns- og hitaveituframkvæmda, kaupa á slökkvibifreiðum og
öðrum brunavarnarbúnaði. Með hliðsjón af þessari þróun, sam-
þykkir stjórnin að breyta frá og með 15. október n.k. iðgjaldatöxtum
af brunatryggingu fasteigna með tilliti til tjónareynslu þannig, að
sériðgjaldataxtar lækki um 15%, en iðgjaldataxtar af ibúðarhúsum
um 25%”.
Oss er ánægja að tilkynna viðskiptamönnum félagsins um þessa
ákvörðun.
Reykjavik, 5. október 1973.
Brunabótafélag Islands
um, efnahagserfiöleikar vegna
verðfalls á kopar á alþjóðamark-
aði, hvers eðlis verkbann vöru-
bilaeigenda var o.s.frv. f stuttu
máli þótti okkur sem í téðum
fréttaskýringum væri stjórn All-
endes fundið flest til foráttu,en
gagnstæð sjónarmið litt rakin né
orsakir þeirra erfiðleika.sem All-
ende átti við að glima.
Eitt atriði i þessu fréttaskýr-
ingamáli er næsta einkennilegt.
Texti sá, sem útvarpsráö fékk i
hendur, var i einu veigamiklu at-
riði frábrugðinn þvi, sem hlust-
endur fengu að heyra. Orð sem
aldrei voru lesin i útvarp standa á
milli lina i handritinu sem út-
varpsráö fékk. Orðin,sem hér um
ræðir.hefðu dregið nokkuð úr ein-
hæfni fréttaskýringarinnar.
3.
Kvartað hefur verið undan þvi,
að samþykkt útvarpsráðs skyldi
vera send fjölmiðlum. Um það er
ekki að sakast við útvarpsráð.þar
sem ráöið tók enga ákvöröun um
slikt. Það var ákvörðun formanns
ráðsins. Þá ákvörðun tók hann,
þegar hann þóttist þess fullviss,að
samþykktin mundi hvort eð var
berast tveimur dagblööum strax
eftir fundinn. Hins vegar er það
undarlegt, ef satt er, að frétta-
menn hafi fyrst séð þessa
samþykkt i dagblöðum daginn
eftir. Fréttastjóri sjónvarps fékk
samþykktina i hendur á sjálfum
fundinum, og hún var sömuleiðis
strax send fréttastofu hljóðvarps.
Hér verður að undirstrika,að all-
ar samþykktir útvarpsráðs eru
opinberar og allir fjölmiðlar geta
fengið þær til birtingar. Hvorki
útvarpsráð né formaður þess geta
ráðið við slikt. Þennan skilning
hafa fréttamenn útvarpsins einn-
ig haft, þvi þeir hafa meira að
segja einu sinni birt frétt af
samþykkt útvarpsráðs áður en
fundi þess var lokið, og spurðu
engan að þvi hvort óskað væri eft-
ir svo skjótum fréttaflutningi.
Undarlegt er lika, ef fréttamenn
kvarta undan þvi, að fjölmiðlar
hafi aðgang að samþykktum
opinberra ráða. Fréttamenn og
fréttaskýrendur vilja hafa frelsi
til að flytja opinberlega gagnrýni
á aðra.
4.
Eins og áður er sagt, fól út-
varpsráð fréttastofunum að ann-
ast fréttaskýringaþætti. Þess
vegna var gagnrýninni fyrst og
fremst beint að fréttastofunum,
þar sem þær bera ábyrgð á
fréttaskýringum þessum gagn-
vart útvarpsráði. Af þeim sökum
var eðlilegt að senda þeim
samþykktina. Samþykkt ráðsins
beindist ekki að fréttamönnunum
sjálfum persónulega.
5.
Sagt hefur veriö,að útvarpsráð
hafi með samþykkt sinni gert til-
raun til að binda hendur frétta-
manna, tilraun til ritskoðunar og
jafnvel skoðanakúgunar. Einnig
hefur verið sagt, að útvarpsráð
væri að gera fréttaflutning Rikis-
útvarpsins tortryggilegan. Þetta
eru stór orð og vonandi fremur
mælt af geðshræringu en sann-
færingu. Undirstrika verður
muninn á starfsgrundvelli frétta-
manna Ríkisútvarpsins og póli-
tískra dagblaða. Fréttamenn
Rikisútvarpsins eru bundnir af
lagasetningu um óhlutdrægni.
Samþykkt útvarpsráðs er venju-
leg gagnrýni eftir á, en hvorki
fyrirmæli, ritskoðun eða tilraun
til skoðanakúgunar.
6.
Loks verður að nefna yfirlýs-
ingu útvarpsstjóra, fram-
kvæmdastjóra og fréttastjóra
þess efnis,að opinber yfirlýsing af
hálfu útvarpsráðs i þessu máli
,,sé sérlega til þess fallin að skaða
Rikisútvarpið og starfsmenn
þess.” Þessi yfirlýsing er alvar-
legasti þáttur þess undarlega eft-
irleiks,sem fylgt.hefur samþykkt
okkar. Ef útvarpsstjóri og fram-
kvæmdastjórar sjónvarps og
hljóðvarps telja samþykkt þessa
skaða Rfkisútvarpið vaknar sú
spurning, hvers vegna þeir sögðu
það ekki á fundunum, þegar tillag-
an var rædd og afgreidd? Ef
framkvæmdastjóri hljóðvarps
taldi skaðlegt,aðsamþykktin væri
send fjölmiðlum, hvers vegna
sagði hann það þá ekki,þegar for-
maður útvarpsráðs bað hann um
' að annast útsendinguna?
7.
Venjuleg og hógvær samþykkt
útvarpsráðs hefur vakið upp slikt
moldviðri að engu lagi er likt.
Hún hefur kallað fram pólitiska
aðför að útvarpsráði. Reynt hefur
verið að torvelda ráðinu að vinna
eðlileg skyldustörf sin. Útvarps-
ráð er kosið af Alþingi til að
stjórna og bera ábyrgð á dag-
skrám Rikisútvarpsins. Við und-
irritaðir getum ekki sætt okkur
við, að reynt sé að binda hendur
ráðsins á nokkurn hátt. Það er i
verkahring ráðsins að stjórna
dagskrá, bera ábyrgð á henni og
gera athugasemdir við hana og
sjá um,að lagaákvæðum um hana
sé fylgt.
Njörður P. Njarðvfk
Stefán Karlsson
Ólafur Ragnar Grimsson
Stefán Júliusson.
Yfirlýsing frá
Örlygi Hálfdánasyni
Að gefnu tilefni vil ég taka
eftirfarandi fram varðandi af-
stööu mina til fréttaskýringa
Rikisútvarpsins vegna valda-
ránsins i Chile.
Ég er einn þeirra fimm, sem
samþykkti tillögu þá, sem lét i
ljós óánægju vegna áðurnefndra
fréttaskýringa. Astæðan var sú,
að ég var sammála fjórum öðrum
meölimum ráösins um það, að
mér þóttu þær i þessu tilviki of
einhliða, miðað við þann aðdrag-
anda, sem málið var búið að hafa.
Ég greiddi þvi atkvæði i sam-
ræmi við þessa skoðun mina,
enda taldi ég, að þar með væri
veriðaðkoma á frámfæri athuga-
semdum til viðkomandi aðilja
innan stofnunarinnar, sem teknar
yrðu þar til athugunar og frekari
umræðu.ef ástæöa þætti til og ósk-
að yrði eftir. Það var og i sam-
ræmi við þá ósk, sem komið hafði
fram á fundi ráðsins 20. sept. þess
efnis, að embættismenn Útvarps-
ins kynntu viðkomandi málið.
Hitt geröi ég mér ekki ljóst, að
þróun mála yrði sú, aö ég yrði
vart kominn til mins heima frá
fundinum, þegar samþykktin
væri komin til fjölmiðla, og það
jafnvel frá fleiri en einum aðilja i
ráðinu.
Hvað atkvæði mitt á fundinum
snertir, þá er afstaða min
óbreytt, þótt ég viðurkenni fús-
lega, að hvorki ég né aðrir erum
óskeilkulir i slikuœ málum, en
það verður þá svo að vera. En
hvaö birtingu frétta af fundinum
varðar, þá verð ég að viðurkenna,
að mér kom það mjög á óvart og
átti þess sannast sagna alls ekki
von. Þar um má vafalaust kenna
fáfræði minni um störf ráðsins, en
þar mæti ég aðeins öðru hverju
sem varamaður, og hefi sýnilega
ekki sett mig nógu nákvæmlega
inn i vinnubrögð þess og skilning
á atkvæðagreiðslum, þar á meðal
þvi, að nafnakall um atkvæða-
greiðslu beri að skilja svo, að hún
sé þar með á leið til fjölmiðla.
Mér fannst eftir á, þegar ég
fékk skýringu á eðli nafnakalls-
ins, að gera hefði mátt grein fyrir
þessu áður en atkvæðagreiðsla
fór fram. Ekki sökum þess, aö
það hefði breytt afstöðu minni,
heldur sökum hins, að þar sem ég
er þeirrar skoðunar að grundvöll-
ur góðrar samvinnu liggi i eðli-
legum skoðanaskiptum, þá myndi
ég liklega hafa óskað eftir þvi.að
viðkomandi starfsmenn hefðu
verið boðaðir til fundar, en at-
kvæðagreiðsla látin fara fram
eftir venjulegum hætti, án nafna-
kalls.
Fávizku mina um áðurnefnt
atriði verð ég að sakast um við
sjálfan mig. Ég vona einlæglega
að mál þetta fái farsælan endi, en
til þess að svo megi verða sýnist
mér nauðsynlegt, að hinir strið-
andi aðiljar láti svo litið að tala
saman um þaö, sem á milli ber.
Reykjavik, 5. október 1973
örlygur Hálfdanarson.