Tíminn - 07.10.1973, Blaðsíða 11

Sunnudagur 7. október 1973. TÍMINN
Skógræktarstjóri og Agúst Arnason skógarvörður leiðbeindu fréttamönnum um skóglendið i Skorradal.
hönd fengum við innsýn i það
þjóðþrifastarf, sem unnið er á
vegum skógræktarinnar.
þar á mýrarsund og grónir rimar
með gróðurlausum melum á
milli.
Heita má, að allt land Stálpa-
staða sé kjarri vaxið, nema næst
bænum og hæst i hliðum. Yfirleitt
er kjarrið kræklótt, um 2-3 m að
hæð, en þar sem jarðvegur er
góður, verður það nokkru hærra
og beinvaxnara. Undirgróður
kjarrsins er allfjölskrúðugur
blóm- og grasgróður. Ber mest á
heilgrösum ásamt hrútaberja-
lyngi. hlágresi, brennisóley,
máriustakki, fjálladalafifli og
mjaðjurt. Þar sem jarðvegur er
ófrjórri, er meira um lyng-
tegundir svo sem bláberjalyng,
aðalbláberjaiyng. beitilyng,
krækilyng og sortulyng. Fjail-
drapi vex á einstaka stað svo og
einir. Nokkuð er af gulviði og
loðviði svo og gráviði efst i brekk-
unum. Þá má geta þess, að geitla
vex hér og þar i giljum og lækjar-
drögum, en hún sást hvergi áður
en friðað var.
Þar sem kjarrlendi sleppir ber
mest á lynggróðri nema þar sem
raklendast er.
Arið 1952 var land jarðarinnar
girt með 3.8 km langri girðingu út
Skorradalsháls og á mörkum
Dagverðarness niður að Skorra-
dalsvatni. A mörkum við Háafell
er mæðiveikigirðing um 1 km að
lengd. Með vatninu er landið um
2.5 km. Gróðurlendi innan
girðingarinnar eru röskir 100 ha.
Fyrir gróðursetninguna varð að
grisja kjarrið. Skildar voru eftir
hæstu og beinvöxnustu hrisl-
urnar. þannig að þær mvnduðu
sem jafnast skjól. Limið var borið
saman i kesti. Þessi aðferð var
notuð þar sem kjarrið var
hávaxnast.
Eins og að framan er getið hóf
Skógrækt rikisins gróðursetningu
i Stálpastaðalandi árið 1952. Auk
þess fjár, sem Skógrækt rikisins
hefir varið til skógræktar á
Stálpastöðum, hafa aðrir aðilar
látið fé af hendi rakna til gróður-
setningar.
Arið 1952 gáfu hjónin Ingibjörg
og Þorsteinn Kjarval Skógrækt
rikisins 30.000 krónur til skóg-
ræktar. Þvi fé var varið til
gróðursetningar á Stálpastöðum,
i svonefndum Kjarvalsskógi, sem
er fyrir innan Stóragil. Lokið var
að gróðursetja i lundinn árið 1956,
og standa þar nú urh 36.000
plöntur á 7,0 ha lands.
Milli Stóragils og Merkigils er
Braathensskógur, en 'i það land
hefur að mesjtu verið groðursett
fyrir gjafafé frá Ludvig G.
Braathen, stórútgerðarmanni i
Oslc. 1 Braathensskógi var
gróðursett á árunum 1955 til 1960
samtals 127.000 plöntur i 2(i ha
lands.
Fyrir utan Stóragil og heim
undir bæ á Stálpastöðum er að
vaxa upp m inningarskógur
Halldórs Vilhjálmssonar, skóla-
stjóra á Hvanneyri, sem var
gróðursettur fyrir fé, er gamlir
nemendurHalldórs gáfu til
miriningar um hann, og varið
skyldi til skógræktar. Þar var
gróðursett á árunum 1958 til 1961
samtals 85.000 plöntur i 18 ha
lands.
Auk þess, sem að framan getur,
hefir Skógrækt rikisins gróðursett
i landi Stálpastaða. Samt. hafa
nú verið gróðursettar um 550
þúsund barrplöntur i rúmlega 100
ha, eða þvi sem næst allt gróður-
setningarhæft land.
Alls hafa verið gróðursettar 25
tegundir trjáa og 62 kvæmi þeirra
i 267 reiti.
Auk þess, sem áður er getið.
hefur verið unnið mikið að
hirðingu. Þrem til fjórum árum
eftir gróðursetningu þarf að yfir-
fara alla reiti og grisja birki-
kjarrið frá barrplöntum, en
stubbaskot birkisins vilja vaxa
þeim yfir höfuð, ef ekki er að gert.
Þetta þarf að endurtaka, þar til
plönturnar eru vaxnar upp úr
kjarrinu. Þá hefir og v-erið
nokkuð gert aí þvi að dreifa
áburði að plöntum til að flyta
fyrir þroska þeirra, einkum þar
sem jarðvetur er rýr.
Græðirinn mikli
t gróðuriaus svæði hefir
Álaskaúlpinu verið bæði sáð og
plantað með góðum árangri. og
víða eru nú orðnir grænir teigar
af lúpinu, þar sem áður var
gróðurlaust. Raunar er furöulegt.
að ei skuli vera meira af þvi gert
að nota lúpinuna/úlfabaunir.
eins og jurtin heitir á islenzku.til
þess að græða upp gróðurlausa
mela. Við borð liggur að nefna
verði það kraftaverk. hversu fljót
lúpinan er að klæða grýtta og
gróðurvana mela grænum feldi.
Auk þess eykur lúpinan mjög
frjósemi og gróðurmagn jarð-
vegsins, þvi að hún íramleiðir
köfnunarefni, Við þær nytjar,
sem af lúpinunni má hafa, bætist
lika, hversu mikið augnayndi er
að henni, þegar hún blómstrar.
Það kostar litla sem enga fyrir-
höfn að sá eða pianta lúpinunni og
svo harðger er hún, að i rauninni
þarf ekki annað að gera en aö
leggja dálitla steinflis ofan á
sprotann, svo að hann fjúki ekki.
Hvammur
Skógrækt rikisins samdi um
leigu á Hvammi til skógræktar
árið 1958. Leigusali var Haukur
Thors, forstjóri i Reykjavik og
kona hans, er gáfu Skógrækt
rlkisins jörðina Stálpastaði
nokkrum árum áður.
Stálpastaðir
Stálpastaðir voru bújörð allt
fram til ársins 1943, en þá keypti
Haukur Thors forstjóri jörðina.
Arið 1951 verða enn þáttaskil i
búnaðarsögu Stálpastaða, þvi að
þá gáfu Haukur og Soffia
kona hans Skógrækt rikisins
jörðina. Þegará næsta ári ófst
skógræktin handa um að girða
landið, grisja birkikjarrið, sem
fyrir var og gróðursetja i fyrstu
reitina,-
Stálpastaðir eru norðanmegin
Skorradalsvatns, um það bil fyrir
miðju vatni. Sömu megin vatns-
ins, en vestan Stálpastaða, er
býlið Dagverðarnes, en austan
Háafell. Norðan vatnsins ris
Skorradalsháls, sem er allhár
basalthryggur, er skilur Skorra-
dal og Lundareykjadal. Hæsta
bunga hálsins er 342 metrar, en
yfirborð vatnsins er 57 m yfir
sjávarmáli. Vatnið er um 17 km
að lengd og röskur kilómetri að
breidd við Stálpastaði.
Landi Stálpastaða hallar öllu
að vatninu og er viða allbrattlent.
Nokkur lækjardrög og gil-
skorningar skera sig i hliö-
ina, og eru Merkigil og Stóragil
stærst.
Jarðvegur er fremur grunnur
móajarðvegur, all rakur og frjó-
samur á köflum. Næst túni á
Stálpastöðum og upp af þvi skipt-
ast á gróðurlausir melar og gras-
geirar, eins og á sér stað
umhverfis tún allra býla i
dalnum. Upp og vestur af túninu
er raklent á köflum, og skiptast
Norðinenn hafa verið okkur haukar i horni f skógrækt sem mörgu ööru. Norski útgerðarmaðurinn Braathen hefur gefiö stórfé til islenzkrar
skógræktar.