Fréttablaðið - 12.12.2004, Blaðsíða 14

14
Virða Íslendingar flóttamannasamning
Sameinuðu þjóðanna?
Ísland á aðild að flóttamannasamningn-
um og samkvæmt honum skuldbinda ríki
sig til að veita þeim sem flýja ofsóknir
vernd að uppfylltum ákveðnum skilyrðum.
Á síðustu árum hefur einum einstaklingi
verið veitt hæli hér á landi utan þeirra
flóttamannahópa sem koma fyrir milli-
göngu flóttamannahjálparinnar. Hælisveit-
ingum af mannúðarástæðum hefur einnig
hlutfallslega fækkað síðustu ár og því má
velta þessari spurningu fyrir sér.
Hver var niðurstaða málþingsins?
Þetta er málaflokkur í mótun, bæði hvað
varðar úrræði og löggjöf. Margt er vel
gert en annað mætti betur fara. Til dæm-
is er æskilegt að úrskurðirráðuneytis og
útlendingastofnunar séu birtir til að auka
réttaröryggi þessa hóps.
Guðrún Dögg Guðmundsdóttir er fram-
kvæmdastjóri Mannréttindaskrifstofu Ís-
lands. Málefni flóttafólks og hælisleit-
enda var rætt á opnu málþingi á föstu-
daginn.
Reglum
ábótavant
FLÓTTAFÓLK OG OFSÓKNIR
SPURT & SVARAÐ
Í vikunni lauk spennandi aðalmeðferð og
málflutningi í máli Barkar Birgissonar sem
meðal annars er sakaður um tilraun til
manndráps á veitingastaðnum A. Hansen
í Hafnarfirði í lok ágúst. Þar á hann að
hafa ráðist á sitjandi mann og barið í höf-
uðið með exi. Börkur heldur statt og
stöðugt fram sakleysi sínu og lýsir at-
burðarás með allt öðrum hætti en ungi
maðurinn sem ráðist var á og félagar
hans á staðnum.
Gæti Börkur hafa verið að verja hendur
sínar?
Sjálfur segir Börkur að á sig hafi verið ráð-
ist á veitingastaðnum. Hann hafi snúið
vopn úr hendi mannsins sem áverka hlaut
og beitt því. Vopnið hafi svo orðið eftir.
Verjandi Barkar lætur að því liggja að vinir
meints fórnarlambs hafi komið því undan.
Dómararnir eru ekki öfundsverðir af
hlutverki sínu að fá rétta mynd af at-
burðum eftir framburði vitna, sem
sum hver hringla með framburð
sinn og virðast ekki meira en svo
traustvekjandi. Önnur sönnunargögn
eru ótrygg. Atburðurinn átti sér stað
á fullum veitingastað og er vettvang-
ur lítið rannsakaður. Ákæruvaldið
þykist reyndar hafa fundið öxina
sem var beitt, en á henni fannst
samt ekkert blóð, þrátt fyrir blóðbað
á staðnum. Hún stendur því ekki
undir sakfellingu ein og sér.
Vitni hafa breytt framburði sínum frá
skýrslugjöf við lögreglu. Einn dreng-
ur um tvítugt sagðist hafa sagt lög-
reglu hluti sem aðrir höfðu séð, því í
hugaræsingi hafi einhverjir kunn-
ingjar viljað tryggja að Börkur fengi
dóm. Hann mætti fyrir dóminn með föður
sínum, sem hann sagði hafa áminnt sig
um að greina satt og rétt frá ... og ekki
öðru en því sem hann hefði sjálfur séð.
Hann sá mest lítið.
Dómaranna er að leggja mat á trúverðug-
leika vitna og þeir ekki öfundsverðir af
því. Til allrar lukku var í vitnahópnum að
minnsta kosti einn utanbæjarmaður sem
hvorki þekkir til árásarmannsins né fórnar-
lambsins. Sá var að skemmta sér með
vinnufélögum í Reykjavík. Framburður
hans er greinargóður og virðist styðja þá
atburðarás að Börkur hafi ráðist á sitjandi
manninn að fyrra bragði. Vitnið veitti þó
ekki atburðum eftirtekt fyrr en skarkali
árásarinnar barst honum til eyrna og því
spurning hvað dómurinn getur byggt mik-
ið á þeim vitnisburði. Ætli málið endi ekki
fyrir Hæstarétti, hvernig sem fer.
Skortur á sönnunargögnum eykur vægi vitna
FBL GREINING: MANNDRÁPSTILRAUN MEÐ EXI
12. desember 2004 SUNNUDAGUR
Þorsti, hungur og hroðalegar
pestir eru hlutskipti þeirra
400 milljónir barna hafa ekki aðgang að hreinu vatni og um 100 milljónir búa við alvarlega vannæringu.
Á meðan við undirbúum gleðileg jól hafa yngstu íbúar fátækustu landanna fátt til að hlakka til.
Ársskýrsla Barnahjálpar Samein-
uðu þjóðanna UNICEF, sem birt
var í vikunni, dregur upp dökka
mynd af hag barna um víða
veröld. Niðurstaða hennar er sú
að bernskan er hörmuleg lífs-
reynsla fyrir helming allra barna
á jörðinni, þessi mikilvægu ár eru
eyðilögð af fátækt, stríðsátökum
og HIV-veirunni sem veldur
alnæmi. Fátækt er á margan hátt
rót beggja hinna meinsemdanna
og því hlýtur það að vera for-
gangsverkefni að ráða niðurlög-
um hennar.
Fátækt vítahringur
Að mati UNICEF er fátækt í
bernsku ávísun á örbirgð á full-
orðinsárum. Fátæk börn eru föst í
vítahring og munu sjálf eignast
örsnauð börn. Því telja skýrslu-
höfundar nauðsynlegt að alþjóða-
samfélagið beini sjónum sínum
sérstaklega að örbirgð barna ef
efnahagslegar framfarir eiga að
verða í heimkynnum þeirra.
Hefðbundnar skilgreiningar á
fátækt ganga út frá því að fólk
hafi innan við einn Bandaríkjadal
á dag sér til viðurværis. Þessi
mælikvarði á ekki endilega vel
við börn því þau eru talin upplifa
fátækt á annan hátt en fullorðnir.
Í staðinn miðar UNICEF við skort
á nokkrum þáttum sem nauðsyn-
legir eru til að geta vaxið og
dafnað á eðlilegan hátt. Skortur á
mat, drykk, húsaskjóli, hreinlæti,
menntun, heilbrigði og upplýsing-
um jafngildir fátækt að mati
UNICEF.
Nýleg rannsókn, sem UNICEF
lét tvo virta breska háskóla vinna
fyrir sig, leiðir þann nöturlega
sannleik í ljós að meira en helm-
ingur barna í þróunarlöndum býr
ekki við þau gæði sem nauðsynleg
eru talin þeim. Sjö hundruð millj-
ónir barna búa við skort á fleiri en
einum ofangreindra þátta.
Svöng og þyrst
Rúm sextán prósent barna undir
fimm ára aldri sem lifa í þróunar-
löndunum búa við alvarlega
vannæringu, helmingur þeirra er í
S-Asíu. Mörg þessara barna eru
blóðlítil, veikburða og varnarlaus
gagnvart sjúkdómum. Flest voru
langt undir kjörþyngd við fæðingu
og búast má við að þau muni eiga
við námsörðugleika að stríða í
framtíðinni, ef þau á annað borð
komast í skóla. Þessi börn munu
að líkindum sitja neðst í þjóðfé-
lagsstiganum alla sína ævi.
Hér um bil fimmtungur barna í
þróunarlöndunum, um 400 millj-
ónir, fer á mis við aðgang að
hreinu vatni en vandamálið er
sérstaklega alvarlegt í Afríku
sunnan Sahara.
Í löndum á borð við Eþíópíu,
Rúanda og Úganda þarf þorri
smáfólksins að reiða sig á yfir-
borðsvatn eða að ganga í að
minnsta kosti stundarfjórðung að
næsta örugga brunni. Skortur á
hreinu vatni er orsök margra
alvarlegra sjúkdóma en hefur
einnig áhrif á námsgetu.
Án heilsugæslu og hreinlætis
Eitt af hverjum þremur börnum
sem elst upp í þróunarlöndunum
hefur engan aðgang að hreinlætis-
aðstöðu. Ekki þarf að fjölyrða um
hættuna á sjúkdómum þar sem
hreinlæti er ábótavant og þeir
draga úr möguleikum barnanna á að
skapa sér viðunandi lífskjör, til
dæmis með skólagöngu. Þannig eru
milljónir barna á skólaaldri með
iðraorma af ýmsu tagi en slík kvik-
indi eru talin draga úr getunni til
náms.
Tvö hundruð og sjötíu milljónir
allra barna í þróunarlöndunum, eða
fjórtán prósent, njóta engrar heilsu-
gæslu. Í S-Asíu og Afríku sunnan
Sahara fer fjórðungur barna á mis
við allar nauðsynlegar bólusetning-
ar gegn hættulegum sjúkdómum og
fær enga meðferð gegn niðurgangi
sem þurrkar líkama þeirra upp og
getur dregið þau til dauða.
Skólaganga fjarlægur draumur
Samkvæmt skilgreiningu UNICEF
búa rösklega 640 milljónir barna í
þriðja heiminum í kytrum þar sem
fleiri en fimm deila herbergi og
bert moldargólf blasir við. Enn og
aftur eru þeir sem lifa í löndunum
sunnan Sahara-eyðimerkurinnar í
verstri stöðu þótt aðstæður séu
einnig bágar í S-Asíu, Mið-Austur-
löndum og N-Afríku.
Meira en 140 milljónir barna á
skólaaldri hafa aldrei stigið fæti
sínum inn í slíka stofnun og að
líkindum munu fæst þeirra
nokkurn tímann gera það. Miklu
fleiri stúlkur en piltar eru sviptar
möguleikanum á skólagöngu.
Þrjú hundruð milljónir barna
komast aldrei í tæri við fjölmiðla
af neinu tagi og þannig fara þau á
mis við það sem er að gerast í
þeirra umhverfi, bæði nær og
fjær.
Aðgerða er þörf
Talsmenn UNICEF benda á að það
sé þjóðum heims í sjálfsvald sett
hvort bilið verði brúað á milli þeirra
sem ekkert eiga og okkar sem lifum
við allsnægtir.
Til að byrja með verði alþjóða-
samfélagið að viðurkenna að börn
búi við skort og bregðast við með
hliðsjón af því að þarfir barna eru
aðrar en fullorðinna. UNICEF sting-
ur upp á að ríkisstjórnir sem verja
fé til þróunaraðstoðar taki sérstakt
tillit til barna í áætlanagerð sinni.
Fyrst og síðast ætti þó hvert okkar
og eitt að finna til ábyrgðar og
bregðast við þannig að líf okkar
minnstu bræðra og systra verði ör-
lítið bærilegra. ■
NýttLíf
Stærsta blað ársins!
244 síður af frábæru efni
er komið út
SVEINN GUÐMARSSON
BLAÐAMAÐUR
FRÉTTASKÝRING
BÖRN OG FÁTÆKT
UNGVIÐIÐ Á MADAGASKAR
Lífið í Afríku er ekki tekið út með sældinni. Talsverðar líkur eru á að þessi börn búi við skort á nauðsynlegum lífsgæðum.
FR
ÉT
TA
B
LA
Ð
IÐ
/G
VA