Tíminn - 16.02.1975, Blaðsíða 9

Sunnudagur 16. febrúar 1975
TÍMINN
9
Jom Kippurstríðið var áfall fyrir ísraelsþjóð, og hefui
leitt til þess aðhúnhefur orðið að lita tilveru sina nýjum
augum. Nýir forystumenn i stjórnmálum og hernaði hafa
komiðfram, menn sem skilja, að ísraelsmenn geta ekki háð
strið við arabiska nágranna sina að eilifu.
En varanlegur friður er enn langt undan og enn um sinn
verða ísraelsmenn að vera viðbúnir nýju striði, sem allir
yita að yrði erfitt og dýrt. Rabin forsætisráðherra segir: —
Við getum ekki alltaf búizt við sigrum eins og i sex daga
striðinu.
ÞAU BÍÐA
EFTIR
NÝJU
STRÍÐI
Skósmiöurinn Erich Steinmann
á Ajeletsamyrkjubúinu i efri
Galfleu hefur aldrei losnaö viö þá
tilfinningu, að hann væri i hættu.
Þaö hafa komið timabil, þegar
hættan hefur dvinað. Nú er Erich
Steinmann 65 ára gamall, og
ógnirnar eru enn á næstu grösum,
eins og þegar hann flúði Þýzka-
land nasista og eignaðist nýtt
heimili við ána Jórdan i
Palestinu.
— Þá, segir Steinmann — fóru
Arabar að ráðast i samyrkjubú
okkar. A hverri nótt urðum við að
standa vörð, og jafnvel við
bústörfin vorum við með byssuna
hlaðna og tilbúna til að skjóta.
Siðan hefur Steinmann lifað
þrenn striö — sjálfstæðisbar-
áttuna 1948 (hann skaut á sýr-
lenzkar árásarflugvélar), sex
daga striðið (hann var vitni að
áhlaupinu að Gólanhæðum), og
loks októberstriðið i fyrra.
Hann segir frá siðasta striðinu:
— Við sátum I skýlunum og
heyrðum gnýinn frá skriðdreka-
bardaganum á Gólanhæðum, og
vissum, að öllu væri lokið, ef
Sýrlendingar kæmust i gegn.
Sýrlendingar komust ekki i
gegn, en Jom Kippurstriðið hefur
breytt Israel. I Ajelet ha
Schashar starfa náttvarðdeildir
af fullum krafti, og á ökrunum
eru byggð hermannaskýli með
metraþykkum steyptum
veggjum.
— Striðið harðnar stöðugt, og
ég veit ekki hvort við munum
nokkurn tima kynnast friði, segir
Erich Steinmann.
Þessari spurningu velta allir
landsmenn fyrir sér. Oryggis-
tilfinningin eftir sex daga striðið
hefur ekki reynzt á rökum reist og
er alveg horfin.
Meðvitundin um vaxandi
herafla Araba hvilir eins og mara
á tsraelsmönnum, ásamt
óttanum við sivaxandi hryðju-
verk gegn Gyðingum. Ekki aðeins
á landamærasvæðunum, heldur
um allt land, hefur sveitum
óbreyttra borgara verið komið á
fót. Vopnaðir verðir eru við skóla,
I verzlunum, i kvikmyndahúsum,
strætisvagnastöðvum og á
iþróttavöllum, já meira að segja
á baöströndum. Þrátt fyrir allt
þetta liður ekki sá dagur, að árás
eigi sér ekki stað
eða sprengja uppgötvist. Lifið er
erfitt I Israel.
Áfall fyrir þjóðina
Jom Kippurstriðið eyðilagði trú
allra á að Israelsmenn hefðu
unnið fullnaðarsigur. Landið var
á heljarþröm, og það leið á löngu
unz Israelsmenn náðu sér eftir
áfallið. Loks nú hafa þeir náð
jafnvægi á ný.
Ennþá einu sinni grétu
þúsundir þetta haust við grafir
þeirra, sem féllu I Jom Kippur-
striðinu, og enn einu sinni var
þjóðinni ljóst, að hún þoldi ekki
fleiri strið. 2500 hermenn létu lifið
I bardögum.
— Það skelfilega, segir hinn
þekkti útvarpsmaður, Amos
Goren, — er ekki aðeins það, að
við misstum 2.500 menn, heldur
sú staðreynd, að við hefðum öll
getað látið lifið.
ísraelsmenn misstu trúna á að
land þeirra væri það bezta i heimi
um leið og trúa á ótviræða
hernaðarlega yfirburði.
— I stærsta kvöldblaði I tsrael,
Jediot Acharonoth, stóð: „Fyrir
Jom Kippurstriðið virtu Israels-
menn sig gjarna fyrir sér i spegli,
og það sem þeir sáu, var falleg,
sterk og vel gefin þjóð. Eftir
striðiö voru menn ekki vissir,
nema þeir hafi horft i spéspegil,
og sannfærðust um að þeir væru
hvorki fallegir, vitrir né sterkir.”
Augu Israelsmanna opnuðust
fyrir þvi, að rfki þeirra var ekki
aðeinshernaðarlega veikt, heldur
voru einnig meðal þeirra miklar
þjóðfélagslegar andstæður svo
sem gifurlegur munur á fátækum
og rlkum, milli þeirra sem fluttu
snemma til ísraels og þeirra
nýkomnu, milli Gyðinga frá
Evrópu og Gyðinga frá Austur-
löndum, milli fátækrahverfa og
einbýlishúsahverfa.
Sumir úr yfirstétt mennta-
manna gagnrýna sjálfa sig ákaft
og velta þvi fyrir sér hvaða til-
verurétt tsraelsriki eigi. Ári eftir
Jom Kippurstríðið veltir blaða-
maðurinn Ehud Ben Ezer þessu
vandamáli fyrir sér I nýrri bók
sinni:
— Hverjir eru kostirnir við að
búa i vigbúr.um Gyðingahverfum
fyrir Miðjarðarhafsbotni fram
yfir lif Gyðinga i öðrum löndum,
jafnvel þótt Gyðingahatur blossi
þar upp öðru hverju, — þar er þó
ekki þessi þrotlausa barátta fyrir
lifinu, sem við verðum stöðugt að
heyja I þessu landi?
Og rithöfundurinn Jizhar
Smilansky og foringi i hernum i
striði skrifar i Jerusalem Post um
innri vandamál ísraels:
Skyndilega er oröið vafasamt,
hvort Sionisminn er sú örugga
höfn, sem Gyðingar töldu hann
vera. Þeir eru eins og barn, sem
skyndilega kemst að þvi, að faðir
þess er ekki almáttugur, að hann
getur lika orðið hræddur. Þetta er
liður i þroskaferli. Ég held ai
áfallið knýi marga til að lita mál
ið raunsærri augum.
Nýir leiðtogar taka við
Þetta raunsæi varö til þess að
gömlu leiðtogunum með Goldu
Meir og Moshe Dayan i broddi
fylkingar var fórnað. Sú fagra
mynd af landinu, sem þau héldu
fram, hrundi i Jom Kippurstrið-
inu. Þau höfðu rekið utanrikis-
stefnu, sem hafði það markmið
eitt að halda öllu óbreyttu, hvað
sem það kostaði. Þau urðu að
fara, þegar stjórnmálastefna
þeirra var borin fyrir róða, og
þjóöin harmaði þau ekki.
1 þeirra stað komu ekki aðeins
ný nöfn, heldur einnig ný kynslóð.
Itzhak Rabin er fyrsti forsætis-
ráðherra ísraels, sem fæddist i
landinu. Sabras-hópurinn tók viö
stjórninni. Robin og utanrikis-
ráðherrann Jigal Allon voru frá-
bærir hermenn. Báðir tóku þátt i
öllum striðum, allt frá þvi að
neöanjarðarher Gyðinga,
Haganah, leit dagsins ljós. Rabin
er kallaður faðir Israelshers, eins
og hann er nú. Hann leiddi hann
til sigurs sem hershöfðingi, en
sem Allon var honum ljóst, að
hlutföll herstyrks styrjaldaraðila
'--------------------------------------------
Næst verður
barizt af hörku
Rætt við Itzahak Rabin,
forsætisróðherra ísraels
— Rabin forsætisráðherra: Þolir ísrael
nýtt strið?
— Ég held að enginn ísraelsmaður óski
þess, að nokkurn tima komi til striðs aftur,
en allir ísraelsbúar vita, að lifið er að vera
viðbúinn striði. Ef við ætlum okkur að lifa,
verðum við e.t.v. að heyja mörg strið. Þess
vegna er ekki um að ræða, hvort við þolum
nýtt strið, heldur hvort við höfum efni á að
vera óviðbúnir nýju striði?
— Er Israelsriki nógu öflugt til að þola
nýtt strið?
— Ég held að við getum varið okkur. Ég
veit, að i framtiðinni verður strið ekki stutt.
Ég held það yrði mjög hart. Við getum ekki
alltaf vænzt sigra eins og þeirra, sem við
unnum i sex daga striðinu.
— Hverja teljið þér hættuna á striði, ef
ráðstefnan um 1' ndin fyrir botni Miðjarðar-
hafs mistekzt?
— Vandamálið hefur ekki verið leyzt
undanfarin 26 ár. Að búast við að það leysist
á fáum vikum, er mikill misskilningur. En ef
árangur samningaviðleitni verður enginn,
eykst hættan á nýju striði. Við ætlum að
standa við skuldbindingar okkar við Egypta
og Sýrlendinga. Við verðum ekki fyrri að
rjúfa þá samninga — ef hinir aðilarnir gera
það ekki.
— Nú eru ísraelsmenn i erfiðustu aðstöðu,
siðan rikið var stofnað. Eftir fjögur ár
standa menn andspænis sama vandamálinu
og 1948, hvort arabiskt riki eigi að vera innan
Palestinu.
— Það er satt, að ísrael hefur átt erfiða
tima, en þó hefur ástandið fyrr verið verra.
Árið 1948 voru ísraelsmenn 600.000—800.000,
og Egyptar voru aðeins i 25 kilómetra fjar-
lægð frá Tel Aviv. Við misstum 6000 her-
menn og 30.000—40.000 særðust. Við erum
vanir erfiðum dögum.
— Þér eruð fyrsti forsætisráðherra ísra-
els, sem hefur víðurkennt Palestinuvanda-
málið. Hver er lausnin að yðar mati?
— Auðvitað er til Palestinuvandamál, en
lausnin er i öllum atriðum komin undir ara-
bisku rikjunum — undir friðarvilja þeirra.
Ég held að komast megi að lausn, sem er
byggð á gömlu Palestinu frá dögum Tyrkja,
og nær yfir báða bakka árinnar Jórdan. Ég
tel þetta svæði nægilega stórt til þess að þar
sé rúm fyrir tvö sjálfstæð riki. Annað þeirra
—vestanmegin — verður ísrael, sem merkir
ekki að þar muni aðeins búa Gyðingar. Hitt
rikið gæti verið austan megin, Jórdania, eða
Jórdan-Palestina, hvað sem það yrði nú
kaHað
— Haldið þér að þér lifið það, að friður
verði með Aröbum og ísraelsmönnum?
— Við munum eiga erfiða tima næstu 10
eða 20 árin. Hinn arabiski heimur er i geysi-
mikilli þróun. Arabar þurfa að vinna upp 100
ár. Nú eiga þeir auðæfi og þá möguleika,
sem siðari hluti 20. aldar hefur að bjóða
þeim. Sú úrslitastund kemur, að þeir hafa
náð mikilli tækni á sitt vald, án þess að hafa
um leið yfir skynsemishugsun vestrænnar
menningar að ráða. Þetta verður úrslita-
stund fyrir ísraelsmenn, en ég held að sam-
vinna verði hugsanleg, þegar við erum kom-
in á þetta stig.
Eftir mannsaldur er hugsanlegt, að til
verði nýtt arabiskt þjóðskipulag með ný
markmið. Það verður betra fyrir ísraels-
menn, þegar fram i sækir.