Tíminn - 08.06.1975, Page 3

Sunnudagur 8. júni 1975
TÍMINN
3
Frá aðalfundi Kaupfélags Eyfirðinga.
Aðalfundur KEA:
ALYKTUN UM
BYGGÐAMÁL
AÐALFUNDUR Kaupfélags Ey-
firðinga, haldinn á Akureyri dag-
ana 2.-3. júni 1975, litur svo á, að
kaupfélögin og samvinnuhreyf-
ingin i heild gegni ennþá, og
kannski meira en nú, þýðingar-
miklu hlutverki i þeirri mikils-
verðu viðleitni að skapa jafnvægi
i byggð landsins.
Með eflingu Byggðasjóðs, sem
stjórnvöld hafa nú ákveðið, ættu
aö myndast möguleikar til nýrrar
byggðaþróunar, sem samvinnu-
hreyfingin mun leggja sig fram
um að styðja.
Samvinnufélögin hafa sýnt, að
þau nýta fjármagn það, sem þau
fá til ráðstöfunar öðrum fremur
skynsamlega til almenningsheilla
i lifsbaráttunni i anda byggða-
stefnu.
Það er þvi von fundarins, að
hagkvæmt verði talið að fela
kaupfélögunum riflega hlutdeild i
nýtingu þess fjármagns, sem frá
Byggðasjóði kemur og öörum
fjármagnsstofnunum i þessu
skyni.
Jafnframt er það von fundarins
aö landsmenn styðji og efli sam-
vinnuhreyfinguna til stærri átaka
og að stjórnendur lands og þjóðar
sýni skilning á þessu hlutverki
samvinnuhreyfingarinnar meðan
viðurkennd er nauðsyn byggða-
stefnu.
Greinargerð
Réttur íslendinga til auðæfa
landsins og hafsvæðanna i kring-
um það helgast m.a. af nýtingu
þeirra og nýtingarmöguleikum.
Islendingum mun ógerningur að
nýta þessi auðæfi sem landið og
hafið i kringum það hafa upp á að
bjóöa nema til komi sterk og fjöl-
menn byggð i öllum landshlutum.
Sfðustu öld og þá sérstaklega á
undanförnum áratugum hefur átt
sér staö tviþætt búseturöskun i
landinu. Annars vegar frá sveit-
um til þéttbýlisstaða og hins veg-
ar milli landshluta og þá aðallega
frá þéttbýlisstöðum á Norður-
, Vestur- og Austurlandi til Faxa-
flóasvæðisins. Búseturöskun milli
sveita og þéttbýlisstaða má telj-
ast hafa verið óhjákvæmileg þró-
un með tilliti til þeirrai breytinga
á atvinnuháttum, sem leiddi af
nýrri tækni. En hinn mikli fólks-
flutningur frá fyrrnefndum
landsfjórðungum leiðir fyrr eða
siðar til auðnar á stórum svæðum
og hlýtur að skerða möguleika
þjóðarinnar til að nýta auðæfi
lands og sjávar. Það er þvi nauð-
syn, að þessi þróun verði stöðvuð
til frambúðar og henni snúið við.
Búseturöskun milli landshluta
á sér margháttaðar orsakir.
Samhliða og i kjölfar breyttra
verktækni og þjóðhátta var þörf á
nýjum framleiðslu- og þjónustu-
fyrirtækjum, sem kölluðu á stór-
aukið fjármagn. Það fjármagn
sem barst inn i landið leitaði þá I
þessár nýju greinar og langmest I
stærsta þéttbýliskjarnann þar
sem ágóðavonin var mest. Fyrst
vegna þess, að þar voru i byrjun
beztu markaðsmöguleikarnir en
siðar ekki sizt vegna þess að þar
var greiðastur aðgangur að öllum
stjórnar- og bankastofnunum.
Þrátt fyrir að langur timi er lið-
inn siöan bent var á hættuna, sem
af þessari byggðaröskun gæti
leitt, gerðu stjórnvöld litið til að
sporna við henni. Meira að segja
gagngert stuðlað að henni með
samdráttaraðgerðum á þenslu-
timum, en þær aðgerðir hafa oft
bitnað jafnt á hinum dreifðu
byggðum, þar sem samdráttur
var fyrir, sem stærsta þéttbýlis-
kjarnanum þar sem þenslan var
mest og átti upptök sin. Og á al-
mennum samdráttartimum hófu
stjórnvöld örvunaraðgerðir.
Það er ekki fyrr en á allra sið-
ustu árum, sem hið opinbera
stjórnkerfi hefur i raun lagt fram
markverðar áætlanir um að
breyta þessari þróun og er
mikilsvert, að þær aðgerðir verði
þessum landshlutum til varan-
legra hagsbóta.
í þessu sambandi er skylt að
minna á, að flest kaupfélögin eru
að uppruna og eðli byggðahreyf-
ing. Þau hafa i tengslum við önn-
Fataverzlun
DÖMUR & H
Sendum gegn póstkröfu samdægurs
Bankastræti 9
ur samvinnufélög á mörgum
stöðum orðið forystufyrirtæki
heilla byggðarlaga og verið sá
kjami, sem bezt hefur treyst ör-
yggi atvinnulifsins.
Auk beinna eigin framkvæmda
hafa þau á mörgum stöðum i
samvinnu við sveitarfélögin stað-
ið að stofnun fyrirtækja, sem haft
hafa grundvallarþýðingu fyrir
viðkomandi byggðir og þá oftast
án ágóðavonar. Þá hafa þau rekið
margháttaða þjónustu, sem nær
langt út fyrir venjulegt markaðs-
sjónarmið. Þjónustu, sem oft get-
ur ráðið úrslitum um búsetuval
manna.
Þannig hafa kaupfélögin og
samvinnuhreyfingin frá fyrstu tið
stuðlað að eflingu landsbyggðar-
innar og oft verið eini aðilinn,
sem verið hefur megnugur að
veita viðnám gegn fólks- og fjár-
magnsflótta úr byggðarlögunum
svo aö árangur væri að. Fasteign
ir og sjóðir kaupfélaganna eru I
rauninni fyrstu byggðasjóðirnir
og mega teljast bundnir félags-
svæðunum, sem oftast eru efna-
hagslega og félagslega eðlilegri
umdæmi en gömlu sýslufélögin.
Það eru þvi viðkomandi félags-
svæði, sem örugglega njóta eigna
þeirra til frambúöar gagnstætt
þvi sem er með einkafjármagniö
svo sem ótal dæmi sanna.
GROFRIFFLAÐ:
Flauelsföt
Stakir jakkar
o
Stakar buxur