Tíminn - 08.06.1975, Síða 18

Tíminn - 08.06.1975, Síða 18
18 TÍMINN Sunnudagur 8. júni 1975 JUnnn ah nridliifiii Furðulegar kröfur /fiviin uy matvrni baknefndar ASI Þótt aldarfar breytist er áhugi barna á ungviði ávallt hinn sami og sauðburður er nýtt ævintýri á hverju vori og vart er geröur greinar- munur á hvort ferfætlingarnir eru undan á eða kú. Tilganginum var náð Það er nú ljóst orðið, að bráða- birgðalögin um lausn kaupdeil- unnar hjá rikisverksmiðjunum hafa náð tilgangi sinum. Bersýni- legt er, að samningaviðræður hafa verið komnar i strand, þegar lögin voru sett. Þetta sést bezt á þvi, að það tók marga næturfundi, eftir að viðræður hófust aftur, að jafna þau mörgu ágreiningsefni, sem ósamið hafði verið um. Deil- an hef ði þvi getað haldizt lengi, til óbætanlegs tjóns fyrir marga, ef ekki hefði verið höggvið á hnútinn meö bráðabirgðalögunum. Vegna bráöabirgðalaganna hófust samningaviðræður aftur af miklu meira kappi en áður, auk þess sem afgreiðsla á áburði og se- menti hófst, og þannig var afstýrt þeirri vá, sem vofði yfir land- búnaðinum og byggingariðnaðin- um. Við samningagerðina má segja, að mætzt hafi verið á miðri leið, þar sem rlkið hafði boðið 8-9% meðaltalskauphækkun, þeg- ar bráðabirgðalögin voru sett, en verkalýðsfélögin héldu þá enn fast við kröfuna um 19-20% hækk- un, en samið var um 11%. Auk þessa kemur svo sú almenna kauphækkun, sem verða kann á vinnumarkaðnum, en fyrir þvl hafði alltaf verið gert ráð, aö hún kæmi til viðbótar. Llklegt má telja, að úrskurður gerðardóms hefði orðið eitthvað á svipaða leið. Tilgangur bráðabirgðalaganna var ekki fyrst og fremst sá, að gerðardómur úrskurðaði um kaup, heldur að afgreiðsla hæfist á áburði og sementi og deilan leystist. Þess vegna var tekið fram I lögunum, að gerðardómi yrði ekki framfylgt, ef samkomu- lag næðist á annan hátt. Sú leið hefur verið farin, og er það vitan- lega æskilegast. Áskorun Magnúsar Sá raunalegi atburður gerðist I sambandi viö þessa deilu, að áber andi verkalýðsleiðtogar og þrír stjómmálaflokkar hvöttu til lög- brota. Verkamenn höfðu þessa áskorun að engu, þegar þeir hófu afgreiöslu á áburði og sementi slöast liðinn mánudag. Með þvi stigu þeir mikilvægt skref til að tryggja farsæla lausn. Þvl ber að halda á lofti, en jafn heppilegt væri það fyrir foringjana og flokkana, sem hvöttu til lögbrota, að verknaður þeirra gleymdist. Seint mun það þó gleymast, að á sunnudagskvöld hvatti Magnús Kjartansson til þess I sjónvarps- fréttum, að viðræður yrðu ekki hafnar að nýju, fyrr en bráða- birgöalögin hefðu verið afturköll- uð. Svo virtist sem Magnús segði þetta I nafni þrlflokkanna allra, þ.e. Alþýðubandalagsins, Alþýðu- flokksins og Samtaka frjáls- lyndra og vinstri manna. Þessa áskorun Magnúsar höfðu verka- lýðsfélögin, sem áttu i deilunni við rlkisverksmiðjurnar að engu. Þau hófu ekki aðeins samnings- viðræður, heldur einnig þá vinnu, sem mest var aðkallandi. Nú er deilan leyst, ekki sízt vegna þess, aö ekki var hlustað á ráð Magnús- ar og meðreiðarsveina hans. Það ætti verkalýðshreyfingin að gera oftar. Kröfur bak- nefndarinnar A fundi svokallaðrar baknefnd- ar Alþýðusambands Islands 22. maí s.l. var samþykkt að setja fram við atvinnureicendur kröfur um 38,5% hækkun á 6. taxta Dagsbrúnar. Jafnframt var sam- þykkt, að sú krónutöluhækkun, kr. 17.330.00, kæmi sem grunntala inn I ákvæðis- og bónustaxta. FJjótt á litið kanh þetta að llta sæmilega út, en I reynd myndi þetta þýða, að iðnaðarmenn myndu fá 52-57% hækkun, meðan Dagsbrúnarmenn fengju ekki nema 38,5%. Þetta er skýrt nokk- uð nánar I Mbl. 5. þ.m., og segir þar á þessa leið: „Krafan um 17.333 kr. hækkun er rökstudd með því, að það sé sú upphæð, sem vanti á 6. taxta Dagsbrúnar, ef full visitala hefði veriö greidd á laun frá þvi I mai 1974, en þá bannaði vinstri stjórn- in greiðslu visitöluuppbóta á laun meö bráðabirgðalögum. Þessi hækkun I krónum jafngildir 38,5% hækkun á 6. taxta Dagsbrúnar. Þegar þessi krónutöluhækkun hefur verið lögð sem grunntala inn i ákvæðis- og bónustaxta hef- ur hún sjálfkrafa áhrif á ýmsa álagsliði þessara kauptaxta, þannig að kaup fjölmargra iðnaðarmanna hækkar I raun og veru um rúmlega 40 þúsund krón- ur eða 52 til 53%. 1 einstökum til- vikum getur þessi hækkun orðið allt að 57%. Stórir hópar verzlunar- og skrifstofufólks myndu hins vegar fá samkvæmt þessari kröfugerð Alþýðusam- bandsins 33% kauphækkun. Jafn- framt því, sem það var krafa Al- þýöusambandsins að þessi hækk- un kæmi með þessum hætti inn I álagstölur I bónus- og ákvæðis- vinnu hefur samninganefnd Al- þýðusambandsins farið fram á, að þeir hópar, sem ekki hafa fengiö launajöfnunarbætur, fái þær nú, en þær nema samtals 8.300 kr. Þar er um að ræða 3.500 kr. launajöfnunarbætur sam- kvæmt bráðabirgðalögum rikis- stjómarinnar frá þvi I september og 4.900 kr. launajöfnunarbætur samkvæmt kjarasamningum frá 22. marz. 1 dæmum þeim, sem nefnd eru hér að framan, mun vera tekið tillit til þessarar hækkunar.” Vafalitið mun almenningi þykja þetta furðuleg kröfugerð og áþreifanleg sönnun þess, að leið- togar verkalýðshreyfingarinnar eru meira að hugsa um hag ann- arra en láglaunafólksins. Áreiðanlega er það vilji almenn- ings, að verkalýðshreyfingin falli frá slíkri kröfugerð. Kaupgjalds- vísitalan Um það ættu flestir að geta ver- ið sammála, að erfitt sé að semja um kaupgjald til lengri tima, nema kaup miðist við vissa kaup- gjaldsvisitölu. Hitt er svo meira matsatriði, hvemig hún eigi að vera, og hvernig eigi að fram- fylgja henni. Þannig er það óum- deilanlegt, að miklir gallar eru á þeirri kaupgjaldsyj/itölu vsem hé'r ér fylgi'.og éins á ‘f'ramkvæín’d hennar. Það mun t.d. rétt, sem Þjóðviljinn sagði I febrúar í fyrra, að það mun hvergi þekkjast nema á íslandi, að almennar verð- hækkanir séu bættar á þriggja mánaða fresti. Þessi réttur er vit- anlega mikils virði, bæði fyrir bændur og launafólk, en eins og Þjóðviljinn benti á I áðurnefndri grein, á hann vafalftið stóran þátt I þvi,að verðbólgan hefur vaxið hraðar á Islandi en I flestum öðr- um löndum. Hinar tfðu og miklu vlxl- hækkanir kaupgjalds og verðlags hér á landi, valda að sjálfsögðu sérstökum erfiðleikum, þegar verðlag hækkar mikið og snöggt á aðfluttum vörum, eins og verið hefur um skeið. Lausn þessa máls þarf að bein- ast að þvl, að launafólkið fái hæfi- lega tryggingu, en atvinnurekstri og atvinnuörygginu verði þó ekki stefnt I hættu. Hér getur vissulega veriö vandfundin meðalleið, en fátt er nú mikilvægara í efna- hagsmálum landsins en að stefnt sé að slikri lausn. Það er skref I rétta átt, að bæði samtök laun- þega og atvinnurekenda hafa sýnt aukinn skilning á þessu máli, þótt á fyrsta stigi hafi komið fram ýmsar óhugsaðar tillögur, eins og t.d. sú, að láta alla skatta ganga inn I kaupgjaldsvisitöluna, en nánar verður vikið að henni I þessu spjalli. Ábending Lúðvíks 1 sambandi við umræður um kaupgjaldsvísitöluna er ekki úr vegi að rifja upp ummæli, sem Lúövik Jósefsson lét falla á Al- þingi, skömmu eftir stjómar- skiptin I fyrrasumar. Lúðvik sagði m.a.: „Það þarf að koma I veg fyrir það,að kaupiö eftir einhverjum vísitölureglum eins og þeim, sem viö höfum búið við, æði upp á eftir verðlagi, þvl að það kippir vitan- lega fótunum undan eðlilegum rekstri.eins og nú erástatt. Þetta var gert I tlð fyrrverandi rikis- stjórnar með bráðabirgðalögum frá þvl I mai s.l. Þá átti að réttu lagi kaupgjald að hækka um 14,5%, eða um 15,5 K-visitölustig 1. júnl, og á eftir slikri hækkun hefðu landbúnaðarvörur hækkað glfurlega strax á eftir, vinna hefði hækkað glfurlega, og siðan orðið önnur kollsteypa þar á eftir. Mér er það alveg ljóst, að við þær að- stæður, sem við búum við I dag, er engin leið að halda atvinnu- rekstrinum gangandi I fullum krafti, eins og verið hefur, ef þessi skrúfugangur yrði látinn ganga áfram eins og á.statt er. Þaö vlsit'áiikérfi, ’seíh viÖ' búum við, hefur vissa kosti. Það getur skapað meiri kyrrð á vinnu- markaðnum undir vissum kringumstæðum, að launþegar vita það, að þeir hafa vissa trygg- ingu fyrir kaupmætti sinna launa. En það sjá allir, að ef t.d. er um það að ræða, að erlendar verð- hækkanir eru mjög miklar og hafa vlðtæk áhrif, sem leiða til hækkunar á mörgum sviðum, og það gerist á þeim tima, sem út- flutningsvöruverð okkar hækkar ekki, stendur I stað eða jafnvel fer lækkandi, þá fær svona skrúfu- gangur ekki staðizt, og þá er að finna ráð til þess að koma i veg fyrir þennan vanda, þannig að launafólkið I landinu fái við unað, en atvinnurekstrinum sé forðað frá afleiðingum þessara sífelldu hækkana. Þetta er að minum dómi langsamlega stærsta vandamálið”. Hrein íhalds- stefna Það er óumdeilanlegt, að verð- bólgan leikur enga eins grátt og gamalt fólk og öryrkja, sem ekki hafa aðrar tekjur en tekjutrygg- inguna svonefndu. Þessi hópur stækkar óðum. Á þessu sviði, og mörgum öðrum, er nauðsynlegt að auka verulega tryggingarnar til að stuðla að meiri tekjujöfnun og réttlæti I þjóðfélaginu. Þetta verður hins vegar ekki gert með þeim tillögum einum að hækka útgjöld trygginganna, eins og þingmenn Alþýðubandalagsins voru að leika sér að i vetur. Það veröur jafnframt að afla tekna. öðruvlsi verður þessu réttlætis- máli ekki fullnægt. Þess vegna má hiklaust lýsa þeirri kröfu verkalýðshreyfingarinnar sem ómengaðri íhaldsstefnu, að allar skattaálögur, sem hið opinbera leggur á einstaklinga, skuli tafar- laust koma inn I kaupgjaldsvlsi- töluna og valda nýjum vixl- hækkunum kaupgjalds og verð- lags. Sllkt hlyti að leiða til þess, að valdhafarnir, hverjir, sem þeir væru, héldu meira að sér höndum en ella til að auka tekjujöfnun og réttlæti I þjóðfélaginu, þar sem þaðhefði jafnframt þau áhrif, að llkast væri því, að verið væri að hella ollu á eld verðbólgunnar. Það er af þessum ástæðum, sem þessi krafa verkalýðs- hreyfingarinnar hefur verið gagnrýnd hér i blaðinu og nefnd slnu rétta nafni. Orsök niður- skurðarins Magnús Kjartansson hefur reynt Iblaði slnu að draga athygl- ina frá þessari ihaldsstefnu verkalýðshreyfingarinnar með þviað fullyrða, að greinarhöfundi Tímans farist ekki að tala um aukna samneyzlu, því að hann hafi á nýloknu þingi stutt tillögu um niðurskurð opinberra fram- kvæmda. Þetta er rétt, én hvernig er umræddur niðurskurður til kominn? Hann er þannig til kom- inn, aö forustumenn verkalýðs- hreyfingarinnar létu mjög ein- dregið I ljós, að lækkun tekju- skattsins yrði til að draga úr kaupkröfum og verkfallshættu. Lækkun skattsins yrði metin sem kauphækkun. Rlkisstjórnin hóf þvi umræður við þá um þetta efni. Niðurstaðan varð sú, að skattar voru lækkaðir um tvo milljarða króna á framhaldsþinginu. Verkalýðshreyfingin vildi fá enn meiri lækkun. Það kom vitanlega ekki til greina að vinna þessa skattalækkun upp með nýjum skattaálögum, þvi að þá hefði verið um blekkingu að ræða. Þessari skattalækkun og öðrum halla á fjárlögunum var þvi ekki hægt að mæta nema með niður- skurði framkvæmda og annarra útgjalda, þar sem þvi verður við komið. Vissulega má um það deila, hvort hér hafi verið farið inn á rétta braut. Framsóknarmenn töldu þó rétt að reyna þetta, ef það gæti orðið til þess að tryggja vinnufrið I landinu. Vinnufriður- inn skiptir sannarlega miklu máli. Nú virðist hins vegar komið I ljós, að skattalækkunin hefur litlu eða engu áorkað í þessum efnum. Þess vegna munu þing- menn áreiðanlega hugsa sig um oftar en tvisvar, áður en hliðstæð- ur niðurskurður endurtekur sig. Tímabær viðvörun Það var timabær viðvörun, sem Ölafur Jóhannesson, viðskipta- málaráðherra flutti á nýloknum fundi Friverzlunarbandalags Evrópu (Efta) I Genf. Ólafur Jó- hannesson lýsti yfir þvi, að svo kynni að fara, að ísland yrði að rifta fríverzlunarsamkomulagi slnu við Efnahagsbandalag Evrópu, og endurskoða aðildina að Frlverzlunarbandalaginu (Efta), ef ekki verði felldar niður tollahindranir þær, sem enn eru I gildi gagnvart innflutningi is- lenzkra fiskafurða i Efnahags- bandalagsrikjunum. Þær hömlur, sem hér er átt við, eru fyrst og fremst tollarnir, sem Efnahagsbandalagið leggur á vissar tegundir Islenzkra sjávar- afurða sem hefndaraðgerð vegna þess, að Islendingar hafa ekki viljað fallast á kröfur Vestur- Þjóðverja um að leyfa frysti- togurum þeirra veiðar innan 50- mllna marka. Þessir tollar eru þegar verulegir, en eiga enn eftir að hækka, ef ekki næst samkomu- lag við Vestur-Þjóðverja og Efna- hagsbandalagið heldur áfram að styðja kröfur þeirra. Samkomu- lagið við Efnahagsbandalagið mun þá verða Islandi óhag- kvæmt, þar sem tollalækkanir á iðnaðarvörum, sem eru fluttar hingað frá Efnahagsbandalaginu, munu þá nema hærri upphæð en þær tollalækkanir, sem við njót- um I Efnahagsbandalagsrlkjun- um. Við þessa hefndartolla Efna- hagsbandalagsins, hefur það svo bætzt, að löndunarbann hefur verið lagt á islenzk fiskiskip i Vestur-Þýzkalandi. Tollur á vestur- þýzkar vörur Það er fljótsagt, að íslendingar verða aldrei kúgaðir til þess að leyfa vestur-þýzkum frysti- togurum eða öðrum erlendum frystitogurum veiðar innan 50 milna markanna. Deilan við Efnahagsbandalagið mun þvi aldrei leysast á þann veg. Frekar kjósa íslendingar að rifta tengsl- um sinum við bandalagið, enda er það sjálfgert, þegar aðildin að þvi verður orðin óhagkvæm fyrir okkur. í raun og veru er þetta mál, sem snertir ekki aðeins Efna- hagsbandalagið, heldur Atlants- hafsbandalagið einnig, þar sem öll Efnahagsbandalagsrikin eru I þvl, nema Irland. Það getur aldrei orðið farsælt fyrir Atlants- hafsbandalagið, þegar stóru rikin Iþvlreyna að beita minnsta þátt- tökuriki þess hefndartollum og löndunarbanni vegna þess eins, að það heldur á rétti sinum I land- helgismálinu. Þetta hlýtur að hafa áhrif á almenningsálitið á tslandi til vestræns samstarfs yfirleitt. Það veitir tslendingum llka ekki lltinn styrk I deilunni við Vestur-Þjóðverja, að nýlokinn fundur hafréttarráöstefnunnar sýndi, að Vestur-Þjóðverjar eru hér að basla við að halda I ranga og úrelta yfirgangsstefnu. Ef Vestur-Þjóðverjar halda áfram að beita Islendinga hefndartollum og löndunarbanni, hlýtur það að koma fljótlega til greina, sem mótleikur af hálfu ts- lendinga, að sérstakur tollur verði lagður á vestur-þýzkar vör- ur. Þ.Þ.

x

Tíminn

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.