Tíminn - 08.06.1975, Side 29

Sunnu’dagúr 8. jiíni Í975 '
TrMíMísT
29
IallenI%I
TESTPRODUCTS DIVISION
á íslandi.
GÓÐ TÆ.KI, GÓÐ ÞJÓNUSTA.
ÁNÆGÐIR BIFREIÐAEIGENDUR.
1 r 1 fWLZZHHjl 1 1 Ó. ENGILBERTSSON H/F.
“I hefur tekið að sér
!“• “1 einkaumboð á sölu
ALLEN TESTPRODUCTS
DIVISION á íslandi.
^ HSÍHbBIB 1 COHC"""*0 Við munum veita fullkomna
' sölu- og viðgerðarþjónustu
á margvíslegum maoli- og
*lLÍ" x 1 stillitækjum fyrir bifreiðar.
8 i Aðeins með fullkomnum
V- r~ 17-120 tækjunl er hægt að veita
Koffnbygjr* mófontiilingolaki fullkomna þjónustu.
án myndlompa Trantiitor ImVi - •
GOÐ TÆKI, GÓÐ ÞJÓNUSTA, —
ÁNÆGÐIR BIFREIÐAEIGENDUR.
Ö. £ngílbeit//on h/f
Stilli- og Auðbrekku 51
vélaverkslæði Kópavogi, sími 43140
SPrinG
DYNUR
KM-springdýnur
Framleiðum nýjar springdýn-
ur, einnig eins og ’ tveggja
manna rúm. — Gerum við
notaðar springdýnur sam-
dægurs.
Helluhrauni 20 Opið til 7 alla
Hafnarfirði virka daga.
Sími 5-30-44
SPRAX
SARCD
pái Kiiyiy vÉLADE|LD
■ Suðurlandsbraut 8 • Reykjavík • Sími 8-46-70
Hitastillir fyrir
loft og vökva
Gufugildrur
Sjónglös
Þrýstiminnkari
fyrir
vökva
gufu
Hita- og
þrýstimælar beint
á stút eða með
Einkaumboð:
Spirax Sarco Limited, Englandi & USA
Þetta varð mér söguefni. Stefán
heitinn Bjarman, sá snjalli bók-
menntamaður, sagði eftir lestur
hennar, að þetta væri hin full-
komna smásaga. Það var mér
mikið gleðiefni, að geta gert svo
vandlátum fagurkera til hæfis.
— Og þú telur þetta lif hollt
skáldi?
— Nei, ekki i svona stórum
skammti. Ég hef verið við þetta i
28 ár. En ég teldi skáldi hollt að
eignast eitt ár af langri ævi, til
þess að sinna ekki öðru en bók-
menntalegum hugðarefnum.
Þetta væri mögulegt, ef skáldið
þyrfti ekki jafnframt að lifa.
— Ertu ánægður með bók-
menntastarfsemi okkar nútima-
tslendinga, svona yfirleitt?
— Bókmenntaakurinn er bara
þokkalegasta spilda yfir að lita,
að mér finnst. Vitanlega eru það
ekki allt skrúðplöntur eða nytja-
jurtir, sem þar dafna. Alltaf verð-
ur eitthvað af lággróðri og
erlendum afbrigðum, sem dafna
illa I fslenzkum jarðvegi. Ég hef
lesið töluvert mikið eftir flesta
yngri höfunda, og haft ánægju af
mörgu, en margtlangar mig ekki
til að lesa aftur.
— Hvað finnst þér við helzt
þurfum að varast I þessum efn-
um?
— Það situr ekki á mér, að gefa
ráðleggingar i þeim efnum.
Einhver kann að segja:
„öðrum gat hann hjálpað, en
sjálfum sér gat hann ekki hjálp-
aö.”
Ráðleggingar koma lika yfir-
leitt að litlu haldi.
Alltaf hefur mér farnazt bezt,
þegar ég breytti þveröfugt við
ráöleggingar mér betri og hyggn-
ari manna.
En mér dettur i hug i þessu
sambandi að það er árátta
margra höfunda að reyna að vera
frumlegir. Frumleiki er vitanlega
ágætur, ef hann finnst og tekst
vel. En leitin eftir honum finnst
mér að hafi leitt marga út i
ógöngur og hrákasmiði.
Gamalt form er hægt að endur-
nýja og breyta til batnaðar. Það
sannaði Laxness með Gerplu.
Annað dettur mér i hug. Ég
held að sumir höfundar skrifi of
mikið, of lengi.
Af vissu tilefni orðaði ég þetta
einhverntima svona:
Auminginn er enn að skrifa,
eljuna ég reyndap skil,
fyrst að drottinn lét hann lifa
lengur en hann var maður til.
Þetta á kannski eftir að sannast
á mér sjálfum. Ég er fjandi
sprækur til heilsu, miðað við ald-
ur og atgjörvi, og manna visastur
til að lifa fram i andlátið.
— Hvernig fellur þér þessi ald-
ur, sem þú ert á núna?
— Alveg prýðilega. Mér finnst,
að bezta timabil ævi minnar hafi
verið frá 45 ára aldri til þessa
dags. Ég er hæstánægður með að
fá ein sex slik ár til viðbótar.
Maður er vitanlega ekki
dómbær um sitt eigið atgjörvi,
þvi að hnignunin, sem aldrinum
fylgir, leggst á dómgreindina,
þegar litið er i eigin barm.
Ég hef aldrei notið lifsins betur
en á þessum árum, og lánið hefur
elt mig i einkalifinu. Ég hef hlotið
svo miklu meiri hjúskapar-
hamingju og bamalán, en ég
verðskulda, enda væri nú litið
varið i að lifa lifinu, ef maður
hefði ekki upp úr þvi, eitthvað
meira en maðurá skilið. Æskuár-
in eru oft vandræða- og örðug-
leikatimabil, þó að vitanlega eigi
þau sfna töfra.
Ég er sammála þvi, sem haft er
eftir erlendu stórskáldi:
„Æskan er dásamleg, en það er
skömm að sóa henni á unglinga.”
Viðtökur lesendanna i
öfugu hlutfalli við lista-
mannalaunin
— Þú hlýtur að hafa átt æsku-
draurna. Rættust þeir?
— Já. Einn rættist bókstaBega.
Mig dreymdi um það að verða
magaveikur, svo að ég mætti ekki
borða annað en hveitibrauð.
En þetta voru ekki eins yndis-
legir hveitibrauðsdagar og ég
hafði vonazt eftir. Ég fékk and-
styggð á hveitibrauði, og þar að
auki batnaði mér næstum alveg.
En það rættust fleiri óskir. Mig
dreymdi um gott bókasafn, og
það hef ég eignazt. Mig dreymdi
um gott heimili, og það á ég. Mig
dreymdi um að verða milljóner
og það er ég orðinn.
Þegar ég var að alast upp, var
milljón mikil summa, og næstum
engir milljónerar til á Islandi. Nú
er næstum hver maður milljóner,
og það er þá, þegar allt kemur til
alls, ekkert varið i það.
Slðast, en ekki sizt, dreymdi
mig um að njóta þeirrar sælu,
sem skammvinnust hefur verið
talin allra lifsgæða, og hennar hef
ég svo sannarlega notið til þessa
dags.
Það er gott að öðlast meira en
maður verðskuldar.
— Ertu ánægður meö þær
viðtökur, sem bækur þinar hafa
fengið?
— Já. Hvers vegna ekki? Rit-
dómar um bækur minar hafa
yfirleitt verið mjög jákvæðir, þær
eru töluvert lesnar isöfnum, mik-
ið notaðar til upplestra i mann-
fagnaði, og eru orðnar, eða eru að
verða uppseldar.
t einkaviðtölum við fólk hef ég
hlotið mikla og þakkláta viður-
kenningu, kannski meiri en ég
verðskulda.
Hjá þeim mönnum, sem kjörnir
hafa verið eftir pólitiskum skoð-
unum, til þess að meta bókmennt-
ir og listir samkvæmt peninga-
gildi hef ég að visu verið á mjög
lágu gengi. En það hefur ekki
komiö að sök. Ég er ekki á sölu-
skrá.
Ég er heldur ekki eins snobbað-
ur og Gestur Oddleifsson, sem
Laxdæla segir að hafi verið „vel
vingaður við alla hina stærri
menn.”
Mér hefur tvivegis verið úthlut-
að listamannalaunum, alls
tuttugu þúsundum. Þetta mætti
teljast viðurkenning á þvi, að ég
hefði skrifað eina smásögu, frem-
ur laklega. Og það er minna en
ýmis ljóðskáld, af miðlungsgerð,
hafa hlotið til jafnaðar fyrir hvert
sitt ljóð, illt eða gott.
Það er mér til skammar, að
hafa ekki komið þvi i verk að
endurgreiða þetta.
Othlutunarnefnd listamanna-
launa útbjó langan lista með
mannanöfnum, og ákvað að
þessir menn skyldu njóta launa,
hvort heldur þeir afköstuðu miklu
eða litlu, góðum verkum eða lak-
legum.
Siöan er verkefni nefndarinnar
ekki annað en að úthluta örfáum
tugum þúsunda, og velja til þess
stikkprufur úr ýmsum listgrein-
um, og aðallega af handahófi.
Þetta virðast heldur óskynsam-
leg vinnubrögð og drembilegar
aðfarir, þvi að það er eins og
mennirnir segi:
„Okkar réttlæti skal bliva, og
okkar óréttlæti skal lika bliva.”
Annars er ég ekki óánægður með
mitt hlutskipti. Það er nefnilega
svo miklu betra, ef einhver furðar
sig á þvi, að maður fær ekki þenn-
an bitling heldur en að fólk undr-
ist og spyrji: Hvers vegna fær
hann nú svona oft og mikið.
— Ertu ekki með eitthvað nýtt I
pokahorninu?
— Já, hvað er i pokanum? Það
er spurning, sem stundum vekur
eftirvæntingu. Ég vona að á þessu
ári komi út nýtt smááagnasafn
eftir mig. Það verður sjötta bókin
min af þvi tagi.
Ég geri ekki ráð fyrir að þetta
verki bók sem „slær igegn”. Hún
má kannski teljast hálfgerður
siðalningsbókmenntir, ég vona
að hún sé ekki óþokkalega skrif-
uð, og ekki fjandi leiðinleg. Ég
held að sá lesendahópur, sem ég
á, geri sig ánægðan með hana. Þá
á ég i handriti gamanþætti og
skemmtisögur, sem til mála
kemur að gefa út einhvern tima.
Þetta hefur orðið til, mest
vegna eftirreksturs fólks, sem
vildi láta mig framleiða eitthvað,
sem gæti verið til fagnaðar og
athlægis á árshátiðum og
skemmtifundum ýmissa félags-
samtaka.
Otgáfa á þessu er mér ekki
mikið áhugamál.
Ég hef gert dálitið að þvi að slá
á strengi spaugsins, og hlotið
vinsældir vegna þessa, en ekki
álitsauka bókmenntalega séð.
Við Islendingar erum vist svo
fúllynd þjóð, og menningarsnobb-
uð, að hver sem segir einhvern
tima eitthvað að gamni sinu, er
álitinn fifl upp frá þvi.
Sjálfum þykir mér miklu
vandaminna og skemmtilegra að
skrifa i fullri alvöru, enda er ég
aö upplagi mikill alvörumaður.
Skólamenntun og önnur
menntun
— Værir þú ungur á ný, myndir
þú þá taka aðra stefnu en þú gerð-
ir forðum daga?
— Það efast ég um. Ég hef lifað
svo margt, sem ég hefði ekki vilj-
að fara á mis við. Ég myndi til
dæmis telja það bölvað skakka-
fall, hefði ég gifzt einhverri ann-
arri konu en þeirri sem eg fékk,
þó að ég viti, að það eru ósköpin
öll af góðu kvenfólki i veröldinni.
Það hefði vitanlega verið
hyggilegra að menntast ögn
meira, og kannski hefði ég átt að
leggja meiri rækt við ritstörf.
Annars finn ég ekki neitt sárlega
til menntunarskorts, og ég veit
vel að skólaganga og menntun fer
ekki alltaf saman.
Ég held að maöur, sem á völ á
góðum bókakosti, er læs á
Norðurlandamálin, og kann eitt-
hvert hrafl i ensku, geti orðið
þolanlega menntaður við þær að-
stæöur.
Ein vinkona min, sem er greind
og athugul, sagði nýlega við mig,
aö ég væri svo vel menntaður.
Gat ég nú ekki annað en hlegið og
fannst, að sjaldan hefði ég heyrt
meira öfugmæli.
En hún rökstuddi dóm sinn með
þvl, að ég hefði meðal’annars les-
iö allan Laxness. Og þá laukst
upp fyrir mér skilningur á þvi, að
það er rikuleg menntun að hafa
lesið allan Laxness, og áreiðanl.
á við tveggja ára háskólanám og
vel það.
Sú lesning er lika framúrskar-
andi ánægjuleg.
Manni „er upp i lófa lögð, land-
ið, þjóðin, sagan.” Og auk þess
rækileg innsýn i mannlegt
tilfinningalif.
Þetta hefur verið mér heillandi
lesning, en hins vegar ekki hvati
til að skrifa sjálfur, þvi að þegar
ég les verk Laxness, finnst mér
algerlega vonlaust fyrir mig að
fást við skriftir.
En aftur á móti, þegar ég les
ýmsa aðra höfunda, finnst mér aö
ég geti vel skrifað, rétt eins og
hver annar.
— Ein hefðbundin spurning: Er
nokkuð sein þú vildir taka frani
að lokuin?
— Nei. Maður hverfur bara að
lokum. Annað lif?
Ég veit ekkert um það. Ég er
vls til að sækja um undanþágu.
— VS