Tíminn - 22.06.1975, Síða 9

Sunnudagur 22. júni 1975.
TÍMINN
9
'
Olof Palme (annar frá vinstri) I sænska hernum.
skoöanir blaösins I stjórnmála-
legu tilliti.”
Það var eftirlæti Palme að
skrifa um mál hernaðarlegs eðlis.
Hann hafði komizt sem kadett i
herinn — yngstur i sinum.hópi —
strax eftir menntaskólapróf.
Hann gekk i riddaraliðið, sem á
þeim dögum var sú grein her-
mennskunnar, sem álitin var bezt
við hæfi efri stéttanna.
Palme var ekkert sérlega snjall
aðbursta stigvél. Hann var ennþá
haldinn kæruleysi æskuáranna.
Hann bar húfuna aftur á hnakka
og hirti ekkert um að pússa stig-
vélin eða hreinsa byssuna. Rétt
eins og i skóla, hysjaði Palme
heldur rækilegar upp um sig
buxunum, þegar um samkeppni
var að ræða eða próf, og hann var
alltaf fremstur i flokki. Þannig
hefur Palme kadett staðið sig af-
burð vel i skriflegum prófum,
enda þótt hann hafi naumast
staðið sig með prýði á verklegum
æfingum.
Olof Palme útskrifaðist með
þriðjú hæstu einkunn sem
riddaraliðsforingi. Einn fyrrver-
andi kennara hans hefur látið þá
skoðun i ljós, að hann hefði átt að
vera efstur sökum yfirgripsmik-
illar þekkingar sinnar. Hann var
samt álitinn hálfgerður flauta-
þyrill, og ekki allskostar ábyggi-
legur, hvað æfingarnar snerti.
Arið 1948 var hann gerður að
foringja i varasveitum riddara-
liðsins. Árið 1956 hefði hann sjálf-
krafa orðið lautinant. En þar sem
hann hafði aldrei tima til þess að
mæta til æfinga, varð hann af
þeirri tign.
Það er óhætt að segja, að allt
fram til ársins 1947 hafði Olof
Palme ekki sýnt neinar tilhneig-
ingar i þá átt, að hugur hans
hvarflaði út af brautum þeirra
stjórnmálalegu hefða, sem félag-
ar hans fylgdu.
Það voru atburðir næsta árs,
sem ollu þvi, að hann tók hið ör-
lagarika skref frá hægri til
vinstri.
Olof Palme talaði þýsku og
frönsku mjög vel. Enskan hans
var hins vegar eins og gengur og
gerist i skólum. Hann sótti um og
hlaut styrk frá Sænsk-ameriska
félaginu. Svo til strax að loknu
herforingjanámi sinu hélt hann til
náms i Kenyon College i Ohio.
Þar náði hann B.A. á mettima, og
að þvi loknu ferðaðist hann á
puttanum þvert yfir Bandarikin,
alla leið til auðugs ættingja sins i
Mexikó.
Svo er sagt, að Bandarikin hafi
gert Olof Palme að jafnaðar-
manni. Sú stéttaskipting, sem
hann hafi kynnzt i Bandarikjun-
um, hafi fyllt hann þrá til að
brjóta niður stéttamismuninn i
Sviþjóð og koma á meira jafnrétti
þar i landi.
Með hugsjónir jafnaðar-
mennskunnar nýkviknaðar i
brjósti sér, tók Olof Palme að
nema lögfræði við Stokkhólmshá-
skóla árið 1949. Þetta var upphaf-
ið á stjórnmálaferli hans.
Þó var hann enn i vafa um,
hvort hann ætti að reyna fyrir sér
sam atvinnumaður á stjórnmála-
sviðinu eða snúa sér að stjórn-
málum, ásamt fullu starfi.
Frændi hans einn, Sven Ulric
Palme, prófessor i sögu, hefur
yndi af þvi að segja nánum vinum
eftirfarandi sögu, sem varpar
nokkru ljósi á þetta atriði:
,,Ég lit svo á, að tvisvar á ævi
minni hafi ég komið við sögu Svi-
þjóðar. 1 annað skiptið, snemma
á sjötta áratugnum, kom Olof
frændi minn til min. Hann bað
mig að gefa sér heilræði.
— Hvers eðlis er það? spurði ég.
— Viltulesa þessa grein og ráð-
leggja mér siðan, hvort ég ætti að
snúa mér að þvi að reyna að
veröa visindamaður eða stjórn-
málamaður.
Ég las greinina, og þegar Olof
kom aftur til min, sagði ég hon-
um, að hann ætti að verða stjórn-
málamaður...”
Palme æddi gegnum lögfræði-
námið á mettlma og lauk prófi ár-
ið 1951. Jafnframt náminu hafði
hann gefið sér tima til að hafa af-
skipti af stjórnmálastarfsemi
stúdenta, og hafði jafnan yndi af
að blanda sér i kappræður. Hann
tók einnig þátt i alþjóðlegu starfi
siúdenta.
Þegar árið 1950 hafði hann
greinilega látið i ljós, á stúdenta-
móti I Prag, að hann væri eldheit-
ur andkommúnisti. Palme fannst
Alþjóðasamband stúdenta vera
orðið hjól undir áróðursvagni
kommúnista, og mótið i Prag
sannaði honum þetta. Ráðstefnu-
höllin i Prag endurómaði af
fagnaðarlátum vegna Stalins.
Olof Palme varð að snúa aftur
heim, án þess að hafa fengið tæki-
færi til að tala, og að auki verið
kallaður fasistiog striðsmangari.
Olof Palme kvæntist lika i
Prag, en þessari staðreynd var
haldið leyndri þangað til fyrir
nokkrum árum. Þetta var stjórn-
málalegt hjónaband. Stúlkan var
tékknesk og bendluð við stjórn-
mál i heimalandi sinu. Eini
möguleiki hennar til þess að kom-
ast úr landi, var I gegnum hjóna-
band. Olof Palme hikaði ekki við
að hjálpa stúlkunni. Um leið og
þau voru komin til Sviþjóðar, var
gengið frá skilnaðinum.
Palme stækkaði heimsmynd
sina með ferðalögum um Eng-
land, Þýzkaland og Holland. Arið
1953 ferðaðist hann um Asiu, en
það ferðalag hafði áreiðanlega
sin sterku áhrif á afstöðu Palmes
siðar gagnvart deilum Vietnama
og Bandarikjamanna.
Þegar hann kom aftur til Stokk-
hólms, tók hann að litast um eftir
hentugu starfi. Varnamáladeildin
var að svipast um eftir ungum,
háskólamenntuðum manni til að
annast erlend skjöl, og Palme var
rétti maðurinn i starfið, viðförull
og hermenntaður. Hann varð lágt
settur fulltrúi með það verkefni
að skrifa og skipa niður erlendum
skjölum, sem oftast lentu hjá
yfirmanni hans, en fóru einnig til
stjórnarinnar. Þó var það ekki
þannig, sem Palme kynntist for-
sætisráðherranum, Tage Erland-
er, en þau kynni leiddu til þess, að
hann gerðist einkaritari og
trúnaðarmaður. Það má miklu
Olof Palme forsætisráöherra.
ggenwood
flRAUVÉUN
SSTJfe;
eöingar a P
/eri Ró kr'
l’wood é
ttir hein'
iWssIö
Húsmæðraskóli kirkjunnar
Löngumýri
5 mánaða námsskeið i hússtjórnar- og
handiðagreinum hefst eftir áramót.
Umsóknir óskast sendar sem fyrst til
skólastjóra.
Skólastjóra og
kennara
vantar við tónlistarskóla sem starfar i
Varmahlið og Hofsósi Skagafirði.
Umsóknir sendist Páli Dagbjartssyni,
skólastjóra, Varmahlið sem gefur allar
nánari upplýsingar.
Shodr
EIGENDUR
ATHUGIÐ!
Eigum fyrirliggjandi skipti-
vélar d mjög hagstæðu
verði.
Tökum gömlu vélina upp í.
TEKKNESKA
BIFREIÐAUMBOÐIÐ
Á ÍSLANDI H.F.
AUÐBREKKU 44-6
S/M/ 42606