Tíminn - 22.06.1975, Page 19

Sunnudagur 22. júní 1975.
TtMINN
19
(Ttgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar|
Þórarinn Þórarinsson (ábm.) og Jón Helgason. Ritstjórn-
arfulltrúi: Freysteinn Jóhannsson. Fréttastjóri: Helgi H.
Jónsson. Auglýsingastjóri: Steingrimur Gislason. Rit-
stjórnarskrifstofur i Edduhúsinu viö Lindargötu, simar
Í8300 — 18306. Skrifstófur I Aðalstræti 7, simi 26500 — af-
greiðslusimi 12323 — auglýsingasimi 19523. Verð I lausa-
sölu kr. 40.00. Áskriftargjald kr. 600.0Ö á mánuði.
Blaðaprent h.f.
Lögmál frumskógarins
Heildsalablaðið Visir heldur áfram að ófrægja
landbúnaðinn. Siðasta áróðursefni Visis er það, að
landbúnaðurinn beri sig ekki eins vel hérlendis og i
Bandarikjunum og Danmörku. Það eru ekki nein
ný visindi, að Island sé lakara landbúnaðarland er
beztu landbúnaðarlönd heimsins. Það sýnir ósann-
girni heildsalanna, að þeir skuli gera slikan
samanburð. Nær væri að bera okkur saman við
lönd, þar sem landbúnaður er stundaður við svipuð
skilyrði. Þá kæmi vissulega i ljós, að sökum fram-
taks og samvinnu bænda, er islenzkur landbúnað-
ur fullkomlega samkeppnisfær.
Heildsalarnir, sem margir hverjir eru þó við-
förulir og eftirtektarsamir, virðast ekki hafa kom-
ið auga á það, að það er kappsmál allra sjálf-
stæðra þjóða að búa við blómlegan landbúnað og
vera ekki of háðir öðrum á sviði landbúnaðar-
framleiðslunnar. Alveg sérstaklega gildir þetta
um mjólkurframleiðsluna. Bæði Norðmenn og Svi-
ar gætu flutt inn ódýrari mjólk frá Danmörku en
þeir framleiða sjálfir. Þeir keppa eigi að siður að
þviað fullnægja sjálfir þörfum sinum á þessu sviði.
Þannig mætti nefna hundruð dæma. Það er furðu-
legt, að heildsalarnir skuli ekki hafa uppgötvað
þetta á ferðum sinum erlendis.
Einhverjir kunna að segja, að þetta sama gildi
ekki um sauðfjárræktina. Þeir sömu menn gæta
þess ekki, að sauðfjárræktin geri
meira en að fullnægja þörfum
okkar fyrir kindakjöt. Hún er jafn-
framt undirstaða vaxandi og blómlegs útflutnings-
iðnaðar. Með þvi að leggja hana niður, eins og
heildsalablaðið gerir tillögur um, væri þvi ekki að-
eins verið að draga saman landbúnaðinn, heldur
væri verið að kippa stoðum undan þeirri iðngrein,
sem nú er einna blómlegust i landinu. Þetta væri
hyggilegur búskapur, eða hitt þó heldur. Furðulegt
er, að jafn glöggir menn á fjármuni og margir
heildsalarnir áreiðanlega eru, skuli láta bendla sig
við slikan málflutning.
Stefnu sina i landbúnaðarmálum byggir Visir
a.m.k. öðrum þræði á þeirri kenningu, að megin-
rækt eigi að leggja við þá atvinnugrein, sem bezt
ber sig hverju sinni. Þegar saltfiskverzlun ber sig
vel, eigi t.d. að salta fisk, en loka frystihúsunum.
Þegar sildveiði ber sig vel, eigi að stunda sild-
veiðar, en hætta þorskveiðum. Nú vita flestir, að
gengi atvinnugreina er mjög mismunandi, ein
gengur vel þetta árið, önnur hitt árið o.s.frv. Ef
framangreint lögmál væri látið ráða, væri öll
skipuleg uppbygging atvinnuveganna útilokuð.
Hvernig yrði t.d. verzlunin, ef heildsalarnir fylgdu
þeirri reglu að flytja aðeins inn þær vörur, sem
seldust bezt og mestur hagnaður væri að hverju
sinni? Hún yrði þokkaleg, verzlunin i landinu, ef
slikri reglu væri fylgt, eða hvað halda menn?
Sem betur fer fylgja heildsalarnir ekki blint
slikri gróðastefnu. Þeir leggja oft hart að sér til að
hafa vörubirgðir, sem seljast dræmt, til þess að
geta fullnægt þörfum viðskiptavinanna. Þannig
verður þjóðfélagið lika að skipuleggja atvinnulifið,
ef vel á að fara. Menn kvarta hér réttilega yfir
ringulreið og vanstjórn, en þetta er þó ekki nema
svipur hjá sjón samanborið við það, sem verða
myndi, ef farið væri eftir lögmáli frumskógarins,
eins og heildsalablaðið Visir predikar.
Kirsten Amundsen, Arbeiderbladet:
Búizt við deilum
á kvennafundinum
Verður rætt meira um annað en mismun kynjanna?
ÞAÐ er sameiginlegt menn-
ingu flestra þjóða heims að
meta karla meira en konur.
Þetta kann að vera harkalegt
mat, en nýtur eigi að siður
stuðnings Sameinuðu þjóð-
anna. Þannig er umhorfs, þeg-
ar heimsráðstefnan hefst I
Mexico City, en hún er
hápunktur kvennaársins og á
að standa dagana 19. júni til 2.
júli.
Allar aðildarþjóðir Samein-
uðu þjóðanna undiroka konur
á sinn sérstaka hátt, en eigi að
slður er samtökunum skylt að
athuga mismumna eftir kynj-
um og afleiðingar hennar.
Þetta er ekki einungis skylt
vegna kvenna, heldur einnig
vegna efnahagsframvindu og
friöar i heiminum yfirleitt.
Mikilvægasta spurningin er,
hvort Sameinuðu þjóðirnar
geti hafið sig yfir hefðbundna
mismunum kynjanna,
árekstra andstæðra sjónar-
miða og eigingirni ákveðinna
hópa, og gripið til jákvæðra
aðgerða i þágu helmings
mannkynsins? Er viljinn fyrir
hendi, hvað sem fram-
kvæmdamöguleikunum liður?
Vilja Sameinuðu þjóðirnar i
raun og veru binda enda á
elztu og algengustu undirok-
un, sem til er I heiminum?
« ÞÁTTTAKENDUR á heims-
ráðstefnu kvennaárs i Mexico
City eru um 3000, bæði sér-
fræðingar og embættismenn
hvaðanæva að. Þeir hafa úr að
miða kynstrum af skýrslum,
skjölum og greinargerðum um
rannsóknirá þeim vanda, sem
mismunum kynjanna veldur.
Áætlun um framkvæmdir
liggur frammi, og um það
verður deilt, hvort fulltrúar
Sameinuðu þjóðanna geti fall-
izt á hana.
Stjórnmálaárekstrar að-
ildarrikja Sameinuðu þjóð-
anna verða æ harðari, og að
sama skapi minnka líkurnar á
þvi, að áætlunin verði
samþykkt I sinni upphaflegu
mynd. Fulltrúar vanþróuðu
þjóðanna halda fram, að þeir
vilji fyrst koma á „nýrri
alþjóðaskipan i' efnahagsmál-
um”, og að þvi loknu sé tima-
bært að leggja á ráðin um
bætta stöðu konunnar, en fyrr
ekki.
EF aðalmálið — undirokun
konunnar — þokar fyrir öðru á
ráðstefnunni I Mexico City, er
ástæðan ekki sú, að Samein-
uðu þjóðirnar bresti sannanir
um tilveru þess. Starfsmenn
samtakanna hafa athugað
þetta viðs vegar um heim,
niðurstöðurnar hafa verið
birtar og eru siður en svo
glæsilegar.
Konur eru i miklum meiri-
hluta meðal þeirra, sem ólæsir
eru. 70-85 af hundraði kvenna
á Austurlöndum nær og Asfu
eru ólæsar. Meðal flestra van-
þróaðra þjóða eru miklu færri
stúlkur en piltar á aldrinum 7-
14 ára skráðar i skóla. Arið
1969 voru 40 stúlkur skráöar i
skóla móti hverjum 100 pilt-
um.
Þriðjungur launþega i
heiminum eru konur. Þær
stunda einkum störf, sem eru
illa launuð, og verkalýðs-
hreyfingin lætur ekki til sin
taka i flestum löndum heims.
Milljónir kvenna vinna 10-18
stundir á dag án þess að fá
nokkur laun i reiðufé. Fjöldi
kvenna slitur sér út við land
búnaðarstörf i Afriku, Asiu og
Suður-Ameriku, en ber ekki
annað úr býtum en daglegan
saðning sinn og barna sinna.
Þessar konur afla nálega allr-
Helvi Sipila.
ar fæðu, sem fjölskyldan nær-
ist á. Hagfræðingar taka
framlag þeirra ekki með I
reikninginn, og það er ekki
talið i vergri þjóðarfram-
leiðslu.
t FJÖLMÖRGUM löndum
eru I gildi lög, sem svipta
eiginkonur margskonar
frjálsræöi og eignarrétti. Til
dæmis má eiginkona i Mexikó
ekki sækja um vinnu utan
heimilis nema bóndinn leyfi.
Konur i tran fá ekki vegabréf
né leyfi til að ferðast til ann-
arra landa án leyfis eigin-
mannsins. Konum i Saudi-
Arabiu er bæði bannað að aka
bfl og nota getnaðarvarnalyf.
Konur eru I miklum minni-
hluta I allri forustu hvarvetna
um heim, jafnt f stjórnmálum,
dómsmálum sem atvinnumál-
um. Þær eru ekki nema 3-5 af
hundraði kjörinna fulltrúa i
flestum vestrænum lýðræðis-
rikjum. Ástandið er ekki betra
I þessum efnum i alþýðulýð-
veldum Austur-Evrópu. 170
eiga sæti i miðstjórn
kommúnistaflokksins i Kina,
og i þeim hópi eru 13 konur.
Ein kona hefur komizt i
flokksstjórnina, en þar á 21
fulltrúi sæti.
Þessar ógnvekjandi stað-
reyndir raska ekki ró fulltrúa
vanþróuðu rikjanna. Tug-
þúsundir stúlkubarna deyja úr
næringarskorti á kvennaárinu
vegna þess, að þær fá ekki að
borða annað en það, sem full-
orðnir karlmenn og piltar
skilja eftir. Milljónir kvenna
meðal múhameðstrúarmanna
mega ekki fara út fyrir húss-
ins dyr nema I dökkum hjúpi
fráhvirfli til ilja. Þeim er ekki
frjálst að koma eðlilega fram
né að láta sólargeislana
verma hörund sitt.
HVAÐ ætla Sameinuðu
þjóðirnar að taka til bragðs til
þess að hamla gegn þeim af-
leiðingum mismununarinnar,
sem skaðlegastar eru og mest
auðmýkjandi?
Markmið hins alþjóðlega
kvennaárs eru ekki af verri
endanum: Aukið jafnrétti
karla og kvenna, aukin aðild
kvenna að félagslegri og efna-
hagslegri þróun þjóðanna og
viöurkenning á siauknu fram-
lagi kvenna til varðveizlu frið-
ar, og á þvi'sviði á að örva þær
til dáða.
Hitt lofar ekki góðu, hvernig
til kvennaársins var stofnað,
eða fjárframlagið, sem
heimilað var i upphafi.
Siöbúin viðurkenning á þvi,
að staða kvenna ætti sinn þátt
i offjölgun fjólks, leiddi til
þess, að forusta Sameinuðu
þjóðanna féllst á alþjóðlega
kvennaárið. Sú nefnd samtak-
anna, sem fjallar um stöðu
kvenna, hafði lengi klifað á
þvi, að helga bæri eitt ár könn-
un á misrétti kynjanna og af-
leiðingum þess. Arið 1973 og
1974 voru birtar niðurstöður
athugana á offjölgun fólks, og
þær bentu til náinna tengsla
offjölgunarinnar og undirok-
unar kvenna I mörgum lönd-
um. Vfða verða framfarir ekki
efldar nema konur fái aukið
frjálsræði, frelsi til notkunar
getnaðarvarnalyfja,
menntunar og starfa utan
heimilis.
LOKS var ákveðið að efna til
kvennaársins, en fjárveitingin
var svo lág, að nefndin, sem
falið var að hefjast handa,
vissi ekki hvað til bragðs
skyldi taka. 300 þús. dollarar
voru ætlaðir til framkvæmd-
anna, afgangur af þvi fé, sem
ráöstafað hafði verið til
könnunar á offjölguninni.
Samtökin höfðu varið 3
milljónum dollara til ráðstefn-
unnar i Búkarest og mörgum
milljónum til staðbundinnar
starfsemi og fræðslu árin 1973
og 1974. Nú hefur 1350 þús.
dollurum verið bætt við fjár-
veitinguna til kvennaársins,
en hún er enn allt of lág til þess
að standa straum af kostnaði
við sex fyrirhugaðar svæða-
ráðstefnur og heimsráðstefn-
una I Mexico City.
Fólksfjölgunin er raunar að-
al viðfangsefnið á fjórum af
þessum sex svæðaráðstefnum.
Helvi Sipila er eina konan,
sem orðið hefur aðstoðar-
framkvæmdastjóri hjá Sam-
einuðu þjóðunum. Hún sagði á
ráðstefnu I fyrra:
„Offjölgunin, sem tölurnar
sýna, er aðeins sá hluti
borgarlsjakans, sem upp úr
stendur. Konurnar eru hinn
hluti jakans, sem i kafi er.
Þær fæða börnin af sér og eru
meira en helmingur ibúa
jarðarinnar. Við getum ekki
gert okkur vonir um að skapa
þau skilyrði, sem mannleg
velferð krefst, meðan við
skiljum eftir utan garðs helm-
ing þeirrar mannlegu auðlind-
ar, sem nýta þarf til vel-
ferðarinnar.”
A HINU leitinu eru svo ýms-
ar kvenréttindahetjur, sem
gagnrýna ákaft, að fólksfjölg-
unin sé gerð að aðalatriði á
kvennaárinu. Elizabeth Reid,
ráðgjafi forsætisráðherra
Astraliu i sérmálum kvenna,
hefur til dæmis sagt: „Alþjóð-
lega k-«'ennaárið virðist einna
helzt eiga að vera óralangur
mæðradagur”.
1 augum þeirra sem vilja
konum i raun og veru vel, er
mesta hættan i sambandi við
kvennaárið ekki fólgin i þvi,
aö meginvandanum — mis-
munun kynjanna — verði ýtt
til hliðar á ráðstefnunni i
Mexico City. Hitt er alvar-
legra, að fulltrúar vanþróuðu
þjóðanna og fulltrúar
kommúnistarikjanna eru
greinilega staðráðnir i að láta
deiluna um stöðu konunnar
þoka fyrir átökunum um
skiptingu auðsins og vestræna
heimsvaldastefnu. 1 þvi sam-
bandi skýtur upp ásökunum
fulltrúa vanþróuðu þjóðanna
um, að kvenréttindabaráttan
sé skálkaskjól vestrænnar
auðvaldsstefnu til að ala á
innbyrðis átökum i þriðja
heiminum.
Eitt er deginum ljósara.
Kvenréttindahetjur frá
Evrópu og Ameriku verða að
láta hendur standa fram úr
ermum, ef ráðstefnan i
Mexico City á ekki að verða
spegilmynd ráðstefnunnar i
Búkarest i fyrra.
Þ.Þ.