Tíminn - 22.06.1975, Qupperneq 35

Sunnudagur '22. júni 1975.
TÍMINN
35
Hreggbarin fjöll
Þórleifur Bjarnason:
Hreggbarin fjöll.
Smásögur.
Almenna bókafélagið.
Þórleifur Bjarnason er Horn-
strendingur — og það er ein-
kenni á honum sem rithöfundi.
Hann skrifaði Hornstrendinga-
bók, þar sem lýst er landi og
mannlifi á Hornströndum. Hann
skrifaði sögurnar: Hvað sagði
tröllið? og Tröllið sagði, en þær
eru sannar og trúverðugar þjóð-
llfsmyndir frá þessari eyddu
byggð. Og hann skrifaði
bernskuminningar sinar, kverið
Hjá afa og ömmu, þar sem hann
lýsir ýmsum þáttum lifsins á
nyrztu ströndum á öðrum og
þriðja tug þessarar aldar.
Það væri skarð fyrir skildi I
bókmenntum okkar Islendinga
ef þessar bækur vantaði. Eftir
nokkur ár getur enginn maður
skrifað slikar bækur — einfald-
lega vegna þess að þá er enginn
uppi, sem hefur þá lifsreynslu
sem til þess þarf.
Það er hægt að skrifa
nærfærnar og glöggar
mannlýsingar hvaðan sem er.
Ég legg engan dóm á það hvort
sé betri bók Hjá afa og ömmu
eða Byggðin i hrauninu eftir
Stefán Júliusson. Báðar eru þær
sögulegar heimildir auk þess
sem þær bregða upp glöggum
myndum af mönnum og atvik-
um. Með sliku getur góður
höfundur neytt listar sinnar til
að vitka menn og göfga.
Þessar smásögur, sem komu
út I bók á öndverðum siðasta
vetri, bera mjög svipmót Horn-
strendingsins. Hreggbarin fjöll
eru að visu um allt land, en
hvergi frekar en á Hornströnd-
Annáll
þjóð-
hátíðar-
arsins
Með sóma er hátiðarárið á enda.
En á það mig langar þó snöggvast að benda,
sem áður var sannað i sextiu ræðum
og samhljóða lofað i rituðum fræðum.
Þær hljóðuðu svona, þær sextiu ræður,
og sægur af greinum og minningaskræðum:
(Ég segi það hérna i örfáum orðum,
i örlitlum brag til að syngja undir borðum)
Háttvirtu landar, nú hefur það sannazt,
að háöldruð þjóð getur endalaiist mannazt.
Heilan dag stóðum við hljóðir og prúðir,
með hugann við Þingvalla fornheigu búðir.
Við stóðum sem hetjur á stöðugum fótum,
i stað þess að skriða i vilpum og gjótum.
Þar voru engir fólar með víndrykkjublaður
Það var ekki drepinn einn einasti maður.
Menn óku ekki; fullir á stokka og steina,
en stefndu i rétta átt götuna beina,
og megmóðir fengu ekki vambfylli neina.
Nú veitti ekki Rikið sinn þjóðlega beina.
Menn fóru ekki um tjöldin með ráni og rupli
og reyndu ekki að auðgast á smávegis hnupli.
Trjágróður var ekki rifinn með rótum,
og remma var engin frá sorphaugum ljótum.
Einhverjir bjuggust við allt öðrum fregnum
að islenzka rikisins kynbornu þegnum.
Nú er ekki blessaður Frónbúinn feiminn.
Frægð okkar berst út um gjörvallan heiminn.
Oddný Guðmundsdóttir.
um. En þeir menn sem koma
einkum við sögu i' bókinni eru
lika hreggbarðir en minna jafn-
framt sumir á orð skáldsins ,,að
standa likt og foldgnátt fjall”.
Náttúra lands og manna fellur
þvi vel að heiti bókarinnar.
Þetta eru myndir úr islenzku
þjóðlífi. Það eru myndir af
mönnum, sem standa andspæn-
is umróti aldarinnar þar sem
þungur straumur tlmans hrifur
allt með sér, nema nokkra
einfara, sem þrjóskazt við. Að
visu eru sumar sögurnar óháðar
hinumalmennu straumhvörfum
þjóðlifsins — og manneðlið er
eins á öllum timum.
Þetta eru sögur um mann-
raunir, —- en þær mannraunir
eru, einkum andlegar. Þar eru
menn, sem eru einfarar af þvi
að straumur timans hefur svipt
þá þvi umhverfi, sem var
þeirra. En þar eru lika menn,
sem einhverra hluta vegna að-
lagast ekki almennu samfélagi.
Einn er tortryggður, annar of-
drykkjumaður o.s.frv. Atburð-
irnir eru allir næsta hversdags-
legir. Þetta eru engir reyfarar
eða ævintýri. Að visu eru oft
kröggur I vetrarferðum, en það
heyrir til hversdagsleikanum.
Það er ekki ástæða til að rekja
einstakar þjóðlifslýsingar
bókarinnar svo sem þessa: ,,Þá
mótaðist hin nýja túlkun, sem
siðan hefur haldizt á orðinu
skemmtun. Það þýddi að fara á
fylleri og afklæðast mennsku
hátterni”.
Kannske eru ekki nema tvær
sögurnar beint af Hornströnd-
um : Hreggbarin fjöll og Strönd-
in handan flóans, Fylgdarmað-
ur, Landvörn, Hófadynur og
Beðið eftir björgun eru allar frá
vestfirzku landslagi og urh-
hverfi og raunar Farartálmi og
Glerið mitt góða, lika. Flótta-
maður er lika úr vestfirzku um-
hverfi og þá eru allar sögur
bókarinnar taldar nema hin sið-
asta: Vegurinn yfir heiðina.
Hér verður ekkert rætt um
þaö að hve miklu leyti stuðzt sé
við raunverulega atburðij enda
skiptir það ekki máli. Það, sem
gefur þessum mannlifsmyndum
gildi er Sérstaklega það, að þar
er fólk, sem vert er að kynnast.
Ólikum viðhorfum er teflt fram,
svo að andstæðurnar standa
glöggt fyrir augum. Það er
e.t.v. greinilegast i Beðið eftir
björgun. Þar er alvaran glettin,
en samt er það alvaran sem ber
frásögnina uppi. Og vist eru
þessar sögur skrifaðar af mikilli
alvöru og tilfinningu. En með
þær tilfinningar er farið sam-
kvæmt islenzkri hefð, svo að
þær trufla sögumanninn hvergi.
H.Kr.
HAGSÝN HJÓN LÁTA KENWOOD VINNA ERFIÐUSTU HEIMILISSTORFIN
Kenwood
-CHEF
§fíenwoodmn\
ffenwood
-CHEFETTE
nwood
HRÆRIVÉLAR
KYNNIÐ YKKUR HINA ÓTRÚLEGU MÖGULEIKA, SEM
KENWOOD—HRÆRIVÉLARNAR HAFA YFIR AÐ RÁÐA.
HEKLAhf.
Laugavegi 170 —172 — Sirrn 21240
Aftur fáanleg
íslenzk orðabók Menningarsjóðs
Ómissandi grundvallarrit.
Verður send í bókaverslanir næstu daga.
Takmarkað upplag.
Bókaútgáfa Menningarsjóðs
Vörubíla
hjölbaröar
N'B 27
NB 32
VERÐTILBOÐ
825-20/12 Kr. 22.470,- 1.000-20/16 Kr. 35.630,-
825-20/14 — 26.850,- 1.100-20/14 — 35.900,-
1.000-20/14 — 34.210,— 1.400-24/16 — 59.440,-
TÉKKNESKA BIFREIÐAUMBOÐIÐ Á ÍSLAND/ H/E
AUÐBREKKU 44-46 SÍM! 42606