Tíminn - 27.07.1975, Blaðsíða 14

14
TÍMINN
Sunnudagur 27. júll 1975.
TÍMINN HEIMSÆKIR HRÍSEY
Eftir 20 mínútur
og viðtöl við sex
aðila náðist í
rétta manninn og
símareikningur-
inn var upp á
1500 kr.
ASK-Akureyri. A miðjum Eyja-
firði er Hrlsey. Fáir ferðamenn
leggja nokkurn tlma leið slna
þangað, enda er eyjan utan al-
faravegar, og eyjarskeggjar
liafa hingað til ekki lagt mikið
kapp á að laða til sln ferða-
menn. Hins- vegar er það vel
þess virði, þvi að eyjan er, eins
og einn Ihúi hennar komst að
orði: „hálfgert heilsuhæli”.
Þarna er rólegt, ys og þys bæj-
arlifsins á ekki greiðan aðgang
að lifi Hriseyinga. Um götur
eyjarinnar þjóta ekki tryllitæki
alls konar, en fjöldi vclknúinna
farartækja I cynni fyllir samt
tuginn, og er þá allt meðtalið,
traktorar, trukkar og fólksbilar.
Víst liafa þeir sér-
stakan hugsunarhátt
Rætt við Sigurð Finnbogason,
fyrrverandi bónda austan af
landi er gerðist gjaldkeri hjá
útibúi KEA i Hrisey.
— Hvernig er starfsemi úti-
búsins háttað hérna i Hrisey?
— Stærsti þátturinn i starf-
seminni er auðvitað frystihúsið,
en eins og þú kannski veizt þá
snýst hér allt um fisk. Frysti-
húsið veitir langmesta at-
vinnuna, hjá þvi vinnur að jafn-
aði 40—50 manns allt árið, og er
þá einnig meðtalin beinamjöls-
verksmiðja og saltfiskverkun.
Þá er rekin verzlun hér á staðn-
Sigurður Finnbogason
um, og eru þar seldar allar al-
gengustu útgerðarvörur, mat-
vara og byggingarefni, en við
verzlunar- og skrifstofustörf
vinna átta manns.
— Og hvernig var útkoman i
fyrra?
— Verzlunin sjálf gekk vel, og
söluaukning varö 32%, en heild-
arsalan varð rúmar 40 milljón-
ir. Hins vegar greiddi útibúið
(Jtibú KEA I Hrlsey
starfsmönnum 32 milljónir i
laun á siðastliðnu ári. Við töpuð-
um á beinamjölsverksmiðjunni,
en högnuðumst á frystihúsinu,
svo ég held að það sé ekki fjarri
lagi að þetta hafi jafnað sig
nokkuð upp. Það má lika geta
þess i sambandi við frystihúsið,
að þar er mjög góð nýting á hrá-
efninu, enda er nær eingöngu
um færa- og linufisk að ræða,
þannig að langmestur hluti
vinnunnar fór i neytendapakkn-
ingar.
— Hvernig hafa þá aflabrögð
verið það sem af er árinu?
— Frá áramótum hefur, mið-
að við sama tima i fyrra, afli
minnkað, en þar kemur inn i
dæmið, að Snæfellinu var lagt,
og misstum við þar feitan bita,
en það mun hins vegar i ráði
að kaupa skuttogara er ætti að
geta jafnað atvinnuna og aukið
aflamagnið.
— Nú sagðir þú mér, að þú
hefðir verið bóndi áður en þú
fluttist á mölina?
— Já, ég bjó á Oddsstöðum á
Meirakkasléttu i tuttugu ár, en
þá fór ég til Raufarhafnar og
var þar i fjögur ár og reyndi þá
atvinnugrein að vera útgerðar-
maður, en pakkaði niður og ark-
aði til Hriseyjar, það mun hafa
verið 1963.
— Hvernig fannst þér að
hverfa úr sveitinni og i ærið
þéttbýlla umhverfi, en þú varst
vanur?
— Það voru óskapleg við-
brigði, biddu fyrir þér maður.
Oti I sveit var maður frjáls eins
og fuglinn, en i bæjum er fólk
þvingað undir ákveðna stjórn og
verður að hlýða henni i nær einu
og öllu. Hins vegar öfunda ég nú
orðið bændur litt af þeirra at-
vinnugrein, þvi að búskapur er
erfiður, og þrátt fyrir frjálsræð-
ið eru þeir mun bundnari allt ár-
ið um kring en nokkurn tima
bæjarfólkið. Það eimir samt
ennþá eftir af sveitamanninum i
mér, þvi á sumrin þá er mér
nær ómögulegt að sitja i skrif-
stofustól, en á veturna er það
hreint prýðilegt.
— Var ekki erfitt fyrir bónd-
ann að festa rætur hér i Hrisey
eftir öll þessi ár I sveit?
— Ég held, að það sé mun
auðveldara að festa rætur I litlu
samfélagi en i stóru, en auðvit-
að fer það eftir fólkinu á hverj-
um stað. Hér i Hrisey reyndist
það mér auðvelt að kynnast
fólki og það tók mér vel. Hins
vegar held ég, að óhætt sé að
segja að þeir hafi svolltið sér-
stakan hugsunarhátt, sem ég
hef skýrt sem arf frá þvi i gamla
daga, þegar Hrisey var ein-
angruð byggð og erfitt að kom-
ast i samband við aðra staði.
Það dró mig ef til vill ekki
minnst til Hriseyjar, að dóttir
min bjó hér og býr enn, auk þess
sem kaupfélagið leggur til það
húsnæði er ég bý nú i.
— Finnst þér ungt fólk leita
meira en áður var til staða eins
og Hriseyjar?
— Já, ég held, að ungt fólk
vilji mun frekar búa á litlum
stöðum úti á landi en I bæ eins
og Reykjavik. Til dæmis hér I
Hrisey eru að verða sérstaklega
næg starfsskilyrði. En það sem
veldur helzt erfiöleikum eru
húsnæðisvandræðin, og óhætt
mun að fullyrða, að þau standa
-bæjarfélaginu fyrir þrifum. Lit-
ið bæjarfélag getur hins vegar
ekki byggt nægjanlega mikið til
þess að leigja nýjum Ibúum,
tekjurnar leyfa það hreinlega
ekki, þó svo viljinn sé fyrir
hendi. Þarna ætti að koma til
kasta rikisvaldsins, það er
að segja, ef það hefur nokkurn
áhuga á okkur hérna úti á lands-
byggðinni. 1 framhaldi af þvi
mætti benda á þau framleiðslu-
verðmæti er samfélag eins og
Hrisey skapa, en að mlnu viti,
þá rennur aðeins litill hluti af
þvi til baka, heldur er fjár-
magnið notað til að byggja upp
þéttbýlið.
Mig langar til að segja þér ör-
litla sögu um þá aðstöðu er við
landsbyggðarmenn búum við,
og segir ef til vill nokkuð um
hversu dýrt og illmögulegt það
getur verið að ná i ráðamenn:
Ég hringdi til Reykjavikur ekki
alls fyrir löngu I landsþekkta
rikisstofnun. Sagði þar sima-
meyjunni mitt erindi og greindi
nákvæmlega frá öllu. Eftir tutt-
ugu minútur og viötöl við sex
aðila, þá náðist i rétta manninn.
Þetta kostaði mig litlar 1500
krónur og svona ævintýri koma
iðulega fyrir, sagði Sigurður
Finnbogason að lokum.
BYGGINGU SKÓLAHÚSSINS EKKI LOKIÐ
EN ÞÖRF Á NÝJU SKÓLAHÚSI BRÝN
Skólastjórinn í Hrisey, Berg -
Sveinn Áuðunsson hefur ásamt
konu sinni Sigurbjörgu Jónsdótt-
ur stundaö þar kennslu um
þriggja ára skeið. Þó svo að
Bergsveinn væri við vinnu i
frystihúsi staðarins er undir-
ritaður reyndi að hafa tal af hon-
um, gaf Bergsveinn sér tima til
að svara nokkrum spurningum.
Vissi aö hverju ég
gekk
— Nú ert þú fæddur og uppalinn
i Kópavogi, var ekki erfitt að
koma þaðan og setjast að i Hris-
ey? —
— Nei, alls ekki, ég hafði kennt i
Hólmavik eitt ár og kom þvi ekki
úr allsendis ósvipuðu bæjarsam-
félagi og Hrisey. Ég bjó hér fyrst i
hálfgeröri „kommúnu" fyrsta
árið, við vorum hér i skólastjóra-
bústaðnum tveir ógiftir kennarar
og sá þriðji með eiginkonu en eftir
að ég gifti mig þá bý ég hér ásamt
fjölskyldunni, en kennaraibúð er
hér nokkru sunnar.
Gamli og nýi timinn
mættust i skólahúsnæðinu
— Hvernig er ástand skólahús-
næðisins i Hrisey?
— „Skólinn er vissulega kom-
inn til ára sinna, en hann var
byggður 1934 og raunar hefur
honum aldrei verið lokið eftir öll
þessi ár. Hið bagalegasta við hús-
næðið er það að þar er engin
vinnuaðstaða fyrir kennara og
ekki nægjanlega góð aðstaða fyrir
börnin. Enda hefur þurft aö
kenna tvö siðustu árin i kennara-
ibúðinni. Þá er handavinnuað-
staða fyrir pilta ófullnægjandi og
engin fyrir stúlkur. Hins vegar
verður einnig að geta þess sem
gott er, en nýjum kennslutækjum
hefur skólinn komið sér upp og á
þvi sviði er hann ekki a hrakhól-
um. 1 sambandi við iþróttaað-
stöðu, þá hefur leikfimi verið
kennd i félagsheimilinu ig er það
óviðunandi.
En sundlaug höfum við i Hrisey
og meö tilkomu heitavatnsins þá
hefur sá timi er nýtist til
sundiðkana lengst mikið. Krakk-
ar hérna hafa lika staðið sig mjög
vel á sundmótum sem ungmenna-
sambandið hefur haldið og hafa
unnið þau flest ef ekki öll. Þá má
að lokum geta þess i sambandi
við skólann að þegar ég kom
hingað voru enn við liði gömlu
skólaborðin, ’'ar sem borð og stóll
voru sambyggv.. Vissulega höfðu
þau þjónað vel sinu hlutverki, en
við skiptum yfir og fengum sams
konar borð og stóla eins og
gengur og gerist annars staðar.
Hins vegar er þvi ekki að neita að
viss eftirsjá er i hinu gamla.
Hugmyndin að reisa nýtt
og i fullkomið skólahús-
næði
— Hvað liður þá hugmyndum
um nýjan skóla?—
„Það væri e.t.v. rétt að geta
þess fyrst, að hér er um að ræða
barnaskóla, gagnfræðaskóla-
stigið sækja krakkarnir til Dai-
Skölahúsið
Skólastjórafjölskyidan
vikur i framtiðinni, en að þvi kem
ég siöar.
Hugmyndin er sem sagt að
reisa skólahúsnæði sem i væri
iþróttaaðstaða, og að skólinn
þjónaði staðnum sem félags-
heimili, en hið gamla er orðið
nokkuð úrelt. Hvenær þessar
framkvæmdir komast af um-
ræöustigi, get ég ekki sagt, en
vafalaust strandar á getuleysi
hreppsins og aðhaldssemi rikis-
valdsins, þvi svona framkvæmd
kostar tugi milljóna. En það er að
minu mati nauðsyn á að gera
barnaskólann hérna i Hrisey vel
úr garði þvi bæði næst betri
árangur með krakkana hér heima
og skólinn hérna er rétt eins og
ein stór fjölskylda.
Fjarvistin hafði
óheppileg áhrif.
— Eins og ég gat um áðan þá
fara krakkarnir til Dalvikur
næsta haust i fyrstu bekki grunn-
skólans. Þar hefur nú verið byggð
glæsileg heimavist til að hýsa
nemendur frá Hrisey og fleiri
sveitarfélögum hjá Dalvik. Þarna
var um mjög jákvætt spor aö
ræða, en áður tvistruðust
krakkarnir i marga skóla og rufu
oft á tiðum sambönd við gamla
félaga og vini.
Þá er það lika óheppilegt að
senda börn langar vegalengdir til
að dvelja mánuðum saman fjarri
heimilum sinum, en það getur
Framhald á bls. 39.