Fréttablaðið - 17.12.2005, Blaðsíða 35

Fréttablaðið - 17.12.2005, Blaðsíða 35
þó eiga það, að hún sagði nýlega lausu sæti sínu í bankaráði Seðla- bankans, enda fer ekki vel á því, að flokksformenn sitji þar. Og hún má einnig eiga það, að hún er fyrsti flutningsmaður frumvarps, sem er nú til umfjöllunar í efna- hags- og viðskiptanefnd Alþingis og gerir ráð fyrir því, að gerðar séu tilteknar kröfur til þekkingar seðlabankastjóra á efnahags- og peningamálum, að embætti seðla- bankastjóra sé auglýst, að stofnuð verði sérstök peningastefnunefnd, hún fundi a.m.k. átta sinnum á ári á fyrir fram ákveðnum dögum og birti opinberlega fundargerðir sínar, þar sem rökstuðningur henn- ar fyrir vaxtaákvörðunum kemur fram. Þetta frumvarp rímar vel við seðlabankalöggjöfina eins og hún er nú í ýmsum nálægum lönd- um. Það verður fróðlegt að fylgjast með afdrifum þess á Alþingi. Hagstjórn Seðlabankar gegna mikilvægu hlut- verki í hagstjórn, þar sem þeim er nú orðið uppálagt skv. lögum að sjá til þess með tiltækum ráðum, að verðlag haldist sæmilega stöðugt. Peningamálin, gengismálin og vaxta- málin í verkahring seðlabankans eru þó annars eðlis en ríkisfjármálin á könnu fjármálaráðherrans. Peninga- málin eru í eðli sínu ópólitísk eða eiga a.m.k. að vera það, en ríkisfjár- málin eru á hinn bóginn óaðskiljan- leg frá öðrum viðfangsefnum stjórn- málamanna, m.a. vegna þess hversu nátengd þau eru tekju- og eigna- skiptingu milli ólíkra þjóðfélagshópa og þá um leið beinharðri pólitík. Ein- mitt þess vegna miðar nútímalöggjöf um bankamál að auknu sjálfstæði seðlabanka, sjálfstæði með ábyrgð. Engum dytti samt til hugar að reyna að gerilsneyða ríkisfjármálin með því að aftengja þau frá stjórnmál- um, þótt afmarkaðir hlutar þeirra kynnu að henta til slíkrar aftenging- ar (þessu sjónarmiði er lýst í grein minni „Hagstjórn, fjármál og hag- vöxtur“ í Fjármálatíðindum, fyrra hefti, 2005). Störf seðlabankastjóra á okkar dögum krefjast í þessu ljósi mikillar og traustrar þekkingar á hagfræði og efnahagsmálum, þess konar þekk- ingar, sem menn hafa yfirleitt engin tök á að afla sér nema með ströngu námi og starfi á þeim vettvangi. Það er engin tilviljun, að vel menntað- ir og reyndir hagfræðingar stýra flestum seðlabönkum heims. Bush Bandaríkjaforseti kallar að sönnu ekki allt ömmu sína í embættaveit- ingum, en hann er samt nýbúinn að tilnefna virtan hagfræðiprófessor frá Princeton í stöðu seðlabanka- stjóra fyrir vestan, mann, sem hefur aldrei látið stjórnmál til sín taka, og flaug í gegnum smásjá Bandaríkja- þings. Seðlabankastjóri Bretlands er einnig óflokksbundinn hagfræð- ingur og fyrrverandi prófessor í London School of Economics, og þannig er hægt að færa sig land úr landi. Þannig á þetta að vera. Þetta er heilbrigt. Það er í mínum huga jafnsjálf- sagt, að reyndir kunnáttumenn stjórni seðlabönkum og að vel menntaðir og reyndir flugstjórar stýri farþegavélum. Í flugheim- inum þætti sú málsvörn ekki mik- ils virði, að yfirflugfreyjan viti, hvar neyðarbylgjuna er að finna á talstöðinni í stjórnklefanum. Það þætti ekki heldur góð latína að leyfa afdönkuðum stjórnmála- manni í hvítum sloppi að stjórna skurðaðgerð í trausti þess, að hjúkrunarfólkið viti, hvar milt- að er og brisið. Þess vegna eru ítrekaðar pólitískar ráðningar í bankastjórn Seðlabanka Íslands veikleikamerki á okkar unga lýð- veldi: vinir mínir í Afríku byrja að flissa, þegar ég lýsi þessu fyrir þeim, því að þeir eru flestir búnir að venja sig af þessum ósið. Seðla- bankastjóri, sem hefur alið allan sinn aldur í pólitík og kann ekki hagfræði, er eins og peysufata- kona undir stýri í breiðþotu: hvaða farþegi með fullu viti myndi stíga um borð í slíka vél? Stjórn seðla- banka í nútímanum er í aðra röndina tæknilegt viðfangsefni með sama hætti og staða forsæt- isráðherra er augljóslega pólitísk í eðli sínu. Þarna á ekki að vera innangengt á milli, enda tíðkast það nánast hvergi annars staðar, þótt eitt og eitt dæmi megi nefna, t.d. frá Finnlandi, og þá rifja menn þau upp sem víti til varnaðar. Höfundur er prófessor í hagfræði í Háskóla Íslands. Seinni hluti greinarinnar birtist á morgun. Átökin um ráðningu hans í Seðlabankann urðu til þess ásamt öðru að kljúfa Alþýðuflokk- inn sáluga og skáka honum út úr ríkisstjórn. Þáverandi formaður bankaráðs Seðlabank- ans sá ástæðu til að saka yfirboðara bankans um spillingu, sagði sig úr ráðinu við annan mann, gekk til liðs við andstæð- inga Alþýðuflokksins í alþingiskosningun- um 1995 og var kjörinn á þing. Bankinn var dreginn sundur og saman í háði: hundruð framhaldsskólanema sóttu um bankastjórastarf, sem var auglýst laust til umsóknar. Með þessu ráðslagi auk annars tefldi Alþýðuflokkurinn lands- stjórninni upp í hendurnar á Sjálfstæð- isflokknum og Framsóknarflokknum, sem hafa stjórnað landinu í sameiningu síðan 1995. Alþýðuflokkurinn lagði upp laupana og rann inn í Samfylkinguna. Seðlabankastjóri, sem hefur alið allan sinn aldur í pólitík og kann ekki hagfræði, er eins og peysu- fatakona undir stýri í breiðþotu: hvaða farþegi með fullu viti myndi stíga um borð í slíka vél? Það þætti ekki heldur góð latína að leyfa afdönkuðum stjórnmálamanni í hvítum sloppi að stjórna skurðaðgerð í trausti þess, að hjúkrunarfólkið viti, hvar miltað er og brisið. Þess vegna eru ítrekaðar pólitískar ráðningar í bankastjórn Seðla- banka Íslands veikleikamerki á okkar unga lýðveldi. Gegndi formennsku í bankastjórn á undan Davíð Oddssyni. Birgir er fyrrverandi menntamálaráð- herra Sjálfstæð- isflokksins, sem flokkurinn þurfti á sínum tíma að koma fyrir í bankan- um, þótt hann hefði aldrei látið efnahagsmál eða fjármál til sín taka. Hann hafði áður um alllangt skeið skrifað reglulega dálka í Morgunblaðið um stjórnmál án þess að sýna efnahags- málum nokkurn sérstakan áhuga eða skilning, enda er maðurinn lögfræðingur að mennt. Gaf þá skýringu á vistaskiptunum úr viðskiptaráðuneytinu í Seðlabankann, að hann væri orðinn þreyttur á linnulausri gagnrýni á embættisverk hans í ráðuneytinu. Hann tók nokkru síðar að sér ásamt öðrum milligöngu við einkavæðingu Búnaðar- bankans og gerðist einn ríkasti maður landsins án þess að vekja teljandi eftir- tekt eða andúð, að því er séð verður. BIRGIR ÍSLEIFUR GUNNARSSON FYRRVERANDI SEÐLABANKASTJÓRI STEINGRÍMUR HERMANNSSON FYRRVERANDI SEÐLABANKASTJÓRI FINNUR INGÓLFSSON FYRRVERANDI SEÐLABANKASTJÓRI DAVÍÐ ODDSSON NÝRÁÐINN SEÐLABANKASTJÓRI
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97

x

Fréttablaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Fréttablaðið
https://timarit.is/publication/108

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.