Fréttablaðið - 22.12.2005, Blaðsíða 45

FIMMTUDAGUR 22. desember 2005 7
Tyrkir drekka gríðarlegt magn
af tei daglega. Drykknum er
hellt er lítil, falleg glös sem
hægt er að nota í ýmsum
tilgangi.
Víða leynast í hérlendum búðum
lítil glös ætluð fyrir tedrykkju.
Þessi glös eru ættuð frá Tyrklandi
þar sem teið er þjóðardrykkur en
Tyrkir neyta um 160.000 tonna af
svörtu tei árlega.
Tyrkir kjósa að hafa teglösin
lítil þar sem teið er of sterkt fyrir
stóra bolla. Drykknum er hellt
mjög sterkum í glasið og er síðan
þynntur með vatni eftir smekk.
Bæta má sykurmolum út í teið en
aldrei sítrónu eða mjólk.
Þessi litlu glös þarf þó ekki
endilega eingöngu að nota til
tedrykkju. Hægt er að nota þau
sem vatns- eða vínglös, blómavasa
eða sprittkertastjaka.
Í GARÐINUM HEIMA
HAFSTEINN HAFLIÐASON SKRIFAR UM POTTAPLÖNTUR
Siðurinn að setja upp „lifandi“ jólatré
inni er ekki ýkja gamall hér á landi.
Hins vegar voru lítil gervitré, oft
heimasmíðuð, algengari á heimilum
framundir og jafnvel fram yfir 1960.
Um það bil hófst innflutningur jólatrjáa
í stórum stíl. En „ekta“ jólatré munu
samt hafa verið orðin fastur siður hjá
mörgum fjölskyldum og í flestum
skólum og félagasamtökum strax á
fyrstu árum liðinnar aldar. Þá hófst líka
sá siður að fara með börnin „á jólatré“
– og þótti mikill viðburður.
Menn greinir á um það, hvar og hve-
nær siðurinn að skreyta og lýsa jólatré
hófst. Samt eru allir á einu máli um það
að hann er evrópskur og á sér rætur í
frum-evrópskri vættatrú, tengdri vetrar-
sólstöðum og blíðkun náttúruaflanna
til að tryggja það að uppskera hins nýja
árs brygðist ekki. Í norðurhluta Evrópu
tíðkaðist frá öndverðu að festa upp
greni- eða einigreinar við útidyr húsa til
að bægja myrkravættum frá í skammd-
eginu. Af þeim sið er talið að „jólatréð“
sé sprottið.
Fyrsta jólatréð með ljósum, skrauti
og kristilegu ívafi er talið að Dórótea
Sybilla, hertogafrú í Slésíu, hafi sett
upp í salarkynnum sínum á jólunum
1611. Þetta þótti góð hugmynd, sem
breiddist út um þýska ríkið. En jólatré
hertoga¬frúarinnar átti sér dýpri rætur,
því að um aldir höfðu tíðkast helgileik-
ir í þýskum kirkjum, þar sem eplum
skreytt grenitré gegndu hlutverki skiln-
ingstrésins um jólaleytið, líklega til að
afheiðna hinn forna sið.
Um 1700 var jólatréð búið að ávinna
sér það form sem það hefur enn í dag
meðal Evrópumanna, bæði austan hafs
og vestan. Um 1800 voru jólatré orðin
vel þekkt á Norðurlöndum og til Íslands
bárust þau fyrst um miðja nítjándu öld.
Í lok þeirrar aldar vissu líklega öll íslensk
börn að jólatré væru til!
Rauðgreni
Á Íslandi eigum við val um þrjár aðal-
gerðir jólatrjáa. Í fyrsta lagi má nefna
rauðgreni. Það hefur fremur smá-
gerðar, dálítið gulgrænar og stingandi
barrnálar. Af því leggur viðkunnanlega
skógarangan, en það hefur þann ókost
að vera ekki mjög barrheldið þegar inn
í heitt og þurrt stofuloftið kemur. Gegn
því má vinna með því að saga ögn
neðan af trénu, svo að barkaræðarnar
opnist og eigi auðveldara með að soga
upp vatn. Síðan þarf að sjá til þess að
sárið standi ávallt í vatni, gjarna með
„blómanæringu“ út í, allan tímann sem
það er inni í stofu hjá okkur. Af öðrum
grenitegundum hefur verið boðið upp
á íslenskt blágreni, sem eins er farið
með. Sitkagreni hentar alls ekki sem
jólatré í upphituðum húsakynnum.
Norðmannsþinur
Annar valkostur er norðmannsþinur.
Hann er allur innfluttur frá Danmörku,
þar sem hann er ræktaður í stór-
um stíl með þennan tilgang í huga.
Norðmannsþinurinn er með breiðar,
mjúkar og dökkgrænar barrnálar og
afar barrheldinn. Hann heldur barri og
lit þótt ekki sé haft vatn í jólatrésfætin-
um. Aðrar þintegundir hér á markaði,
af og til, eru fjallaþinur og síberíuþinur.
Báðar ræktaðar í íslenskum skógum
og jafnfallegar og barrheldnar og
norðmannsþinurinn, en því miður of
hægvaxta til að geta keppt við hann,
hvort sem er í verði eða magni.
Stafafura
Þriðji kosturinn, sem sífellt vinnur
á, er íslensk stafafura. Hún myndar
afar formfalleg og snotur jólatré sem
venjast vel, þótt áferðin sé mun grófari
en á þin og greni. Stafafuran hefur
fallega greinasetningu og er opnari en
greni og þinur. Barrnálarnar eru langar,
fagurgrænar og mynda einskonar
„flöskubursta“ umhverfis hverja grein.
Barrinu heldur furan, hvað sem á
dynur, út öll jólin. Og jafnvel lengur,
ef út í það er farið. Hún þarf ekki að
fá vatn í fótinn og þornar bara fallega.
Stafafuran angar langar leiðir og fyllir
húsið jólailmi. Hún er án efa jólatré
framtíðarinnar hér á Íslandi.
Fyrir – og eftir!
Algengast er að afgreiða jólatrén í
nethólkum sem þjappa greinunum
að bol og minnka fyrirferð. Best er að
geyma trén í netinu á skjólgóðum stað
utanhúss og oftast borgar sig að spúla
þau nokkrum sinnum með kröftugri
vatnsbunu úr garðslöngunni, einkum
ef frostvindur er og líka svo sem tveim
tímum áður en þau eru tekin inn, þá
sígur vel af þeim og þau koma frísk og
hress í hús. Ef frost er úti þegar það
stendur til, er ráðlegast að láta þau
þiðna hægt, t.d. í frostlausum bílskúr.
Það er gott ráð að halda netinu utan
um trén meðan verið er að festa þau
í fótinn, þá er minna bras að fá þau til
að standa rétt.
Eftir jól þarf svo að fylgjast með aug-
lýsingu frá umhverfisdeildinni í sveitar-
félaginu um hvenær áætlað er að hirða
upp jólatrén til förgunar eftir jólin – og
setja þau þá út í tilteknum degi. Sé ekki
um slíkt að ræða, má brytja trén niður
með sög og ef til vill merja greinarnar
rækilega með slaghamri, og setja þau
svo í moltubinginn.
Jólatré
Glös frá Kaffitári á
590 krónur stykkið.Fjölnota teglös
Glös frá Te og kaffi. Kosta 580
krónur stykkið með undirskál og
skeið. FRÉTTABLAÐIÐ/VALLI
Fást í Tiger í nokkrum
litum. Þrjú glös á 400
krónur.
Húsgögn og gjafavara
Skeifan 3A við hlið
Atlantsolíu 108 Reykjavík
Sími: 517 3600 • Fax: 517 3604
mylogo@mmedia.is
www.local1.is
20% afsláttur
af öllum ljósum og
gjafavörum fram til jóla
550 5000
AUGLÝSINGASÍMI