Tíminn - 28.11.1976, Síða 27

Sunnudagur 28. nóvember 1976
27
VALURINN OG M
RJÚPURNAR bókmenntir
Jóhannes Linnankoski:
BLÖMIÐ BLÓÐRAUÐA.
Guömundur Guðmundsson
og
Axel Thorsteinsson þýddu.
272 bls. Bókaútg. Rökkur 1976.
ÞESSIskáldsaga kom fyrstút
hér á landi árið 1925. Höfundur
hennar er finnska skáldið
Johannes Linnankoski, sem hét
reyndar réttu nafni Vihtori
Peltonen, hitt. er rithöfundar-
nafn hans. Hann fæddist árið
1860 og dó 1913. Hann var af fá-
tæku fólki kominn, geröist þjóð-
emissinni og umbótamaður og
barðist mjög fyrir því, að
móðurmál hans, finnskan, hlyti
jafnrétti við sænsku i Finnlandi.
Með þessu skapaði hann sér
óvinsældir í heimalandi sinu, og
má vera að þar sé að leita or-
sakanna til þess, að hann gaf
skáldrit sin út undir dulnefni.
Guðmundur Guðmundsson
skólaskáld byrjaði að þýða
skáldsöguna Blómið blóðrauða,
en honum entist ekki aldur til
þess að ljúka verkinu, og tók þá
Axel Thorsteinsson við þar sem
frá hafði verið horfið.
Þessi saga er skrifuð undir
áhrifum annarrar bókmennta-
tizku en þeirrar, sem nú er efst
á baugi. Rómantikin má heita
einráð frá fyrstu linu til hinnar
siðustu, personurnar á slðum
bókarinnar eru barmafullar af
ástarþrá og rómantfskum
draumum, stundum svo að
okkur þætti það hálfa nóg, en
um leið minnumst við þess, að
þetta eru óspillt náttúrubörn.
Það eru sem betur fer hvorki
kynvillingar né eiturlyfjaneyt-
endur, sem hér eru á ferð.
Ólafur hinn ungi er að vísu
dreginn allsterkum litum. Hann
er örlyndur og lifsþyrstur ungur
maður, fer að heiman sökum
ósamkomulags við föður sinn og
slæst i för með hinum svo-
kölluðu straumförum, en það
eru menn, sem fleyta timbri
niður eftir ám Finnlands I átt að
sögunarverksmiðjunum. Á
þessu flökkulifi kynnist hann
mörgum ungum stúlkum, sem
hann leggur að fótum sér, eina
af annarri, og gerir sumum
þeirra barn. En hann fer jafn-
fljótt og hann kemur, og skilur
eftirblæðandi ungmeyjahjörtu i
slóð sinni, hvar sem leiðir hans
liggja. Hann minnir á val i
rjúpnahóp.
Um siðir snýr ólafur þó heim
,,úr vikingu”, en er þá breyttur
maður. Hann fer að búa á jörð-
inni, þar sem hann hafði slitið
barnsskónum og gengur að eiga
einu stúlkuna, sem honum hafði
ekki tekizt að komast yfir i
brima æskuáranna. Ætla mætti,
að þessi lifnaðarháttabreyting
færði honum friö og ró, en þa ö er
öðru nær. Nú fyrst keyrir um
þverbak með skapsmunina.
Samvizkukvalir og minningar
um hið liðna svipta hann allri
sálarró, og allt æði hans verður
óeðlilegtog sjúklegt. Lesandann
grunar, að hið eina, sem
bjargar honum frá sturlun, sé
eiginkona hans, Kyllikki, sem er
óvenjuvel gerð manneskja á
allan hátt. Sagan endar á þvi, að
þau eignast son, og við sjáum
hilla undir það, að upp frá þvi
breytist Ólafur i nýjan og betri
mann.
Hér hefur aðeins verið drepið
á örfáa megindrætti I hinni ytri
atburðarás þessarar sögu, og er
þá lítið sagt. Eftir er að hugsa
að þjóðlifslýsingu, máli, stil og
siðast en ekki sizt hugblænum,
— þeim anda, sem bókin flytur
með sér. Að svo miklu leyti sem
höfund þessa greinakorns
grunar um finnskt þjóðlif
nálægt seinustu aldamótum, —
sem er timi sögunnar, — þá er
lýsing bókarinnar á þeim
hlutum sannferðug. Mál bókar-
innar er yfirleitt viðfelldið og
aðgöngugott, en hvorki rishátt
ná stórbrotið, og stillinn, hann
er hárömantiskur, og hugblær
sögunnar sömuleiðis. Höfundur-
inn lætur alla hluti hafa mál,
trén I skóginum, blómin, stein-
ana,dýrinog jafnvel húsgögnin,
og fyrir vikið fær sagan með
nokkrum hætti svip ævintýris.
Eins og fyrr var getið, er þýð-
ing bókarinnar tvegga manna
verk. Slikt er alltaf vandasamt,
en hér hefur þannig verið að
unnið, að erfitt mun þeim, sem
ekki vita, að fullyrða hvar Guð-
mundur Guðmundsson hefur
lagt frá sér pennann og Axel
Thorsteinsson tekið við. _vs
Fríða Björnsdóttir skrifar fró Kanada
nn í Kanada
sumrin, en nú væru þeir hættir,
og þá hefði hann svo sem ekkert
betra við timann að gera en
véra i vinnunni.
Verzlunarfólk, sem ekki er i
fullu starfi, fær 50% álag á
venjulegt kaup, vinni það á
ljós mikla óánægju, og eru and-
vigir opnuninni, sagði talsmað-
ur félagsins. — Það er óréttlátt
að misnota á þennan hátt vinnu-
kraftinn, og þetta verður lika
áreiðanlega til þess að hækka
vöruverðið, þvi aukaálag er
Nú hafa stórmarkaðirnir opið á sunnudögum
rikin betur að vigi i hvoru
tveggja.”
Kanadamenn dragast
aftur úr
Það eru einmittþessilokaorð,
sem urðu til þess að Vfekja
athygli mina á frétt i Winnipeg
Free Press, þar sem haft er
eftir forstjóra Federated Co-
operatives Limited (sennilega
Sambandsins hér i Kanada,)
Gordon Sinclair, að minnkandi
framleiðni og stöðug: verðbölga
stuðli að þvi i sameiningu, að
koma kanadiskum vörum út af
alþjóðamörkuðum. — Kana-
diskar vörur eru of dýrar til
þess að hægt sé að kaupa þær,
segir Sinclair. Launakostnaður i
Kanada er meiri heldur en hann
er i Bandarikjunum, en um leið
dregur úr framleiðslunni hér.
Við höfum ekki réttu tökin á
vinnukraftinum.
í verzlunarferðir
yfir landamærin
Gordon Sinclair heldur enn
áfram og segir að þetta komi
hvað bezt i ljós i bæjum og þorp-
um meðfram kanadisku-banda-
risku landamærunum, þar sem
Kanadamenn streymi yfir
landamærin i verzlunarerind-
um.
Þessar verzlunarferðir
Kanadabúanna eru mikið
áhyggjuefni kaupmanna i nánd
við landamærin, sem sjá sina
sæng upp reidda, og ekkert
nema gjaldþrot framundan, ef
þessu heldur áfram. Vöruveröið
i Bandarikjunum er 10 til 20%
lægra heldur en t.d. hérna
megin landamæranna i Mani-
toba. En það eru fleiri en hinn
almenni borgari, sem fer yfir
landamærin i þeim tilgangi ein-
um að kaupa nauðþurftir.
Kanadiskir bændur geta sparað
sér frá 4000 i 6000 Kanadadoll-
ara, þegar þeir kaupa ný eða
notuð landbúnaðartæki i Banda-
rikjunum, eða 800 þúsund til 1,2
milljónir isl. króna miðað við
núverandi gengi Kanadadoll-
arsins. Þá er lika mun ódýrara
að kaupa tilbúinn áburð i
Bandarikjunum. Forsvars-
maður áburðarsölu i bænum
Altona segir, að þar sé áburð-
urinn seldur án hagnaðar, en
samt fái bændur hann 30 til 35
dollurum ódýrari tonnið handan
landamæranna. Það eru um 600-
700 krónur, sem er kannski ekki
há upphæð, en safnast þegar
samankemur á stórbúum eins og
þau gerast hér i Vesturheimi.
Flest af þvi, sem keypt er
handan landamæranna, fær fólk
að koma með yfir án þess að
borga toll af þvi, og i þeim
tilfellum, þar sem toll þarf að
greiða, þá er varan það ódýr i
upphafi, að það borgar sig að
greiða tollinn.
Skiptast á
kaffi og kjöti
Minna máli skiptir verzlun
hins almenna borgara, sem fer
til Bandarikjanna i viðskipta-
erindum, heldur en bændanna,
sem hér hefur verið rætt um.
Helzt sækja Kanadamenn kaffi
og eitthvað smávegis annað i
smásöluverzlanirnar sunnan
landamæranna, en á hinn bóg-
inn koma Bandarikjamenn yfir
landamærin i leit að ódýru kjöti,
hveiti og jafnvel sykri. Þetta
eru allt smámunir i samanburði
við stórinnkaup bæntjanna.
Vegna minnkandi framleiðni i
Kanada hafa fyrirtæki hér farið
að huga að þeim möguleika að
flytja starfsemi sina yfir landa-
mærin, og þannig hefur t.d.
Burns Foods of Calgary ákveðið
að setja á fót verksmiðju i
Bandarikjunum á næstunni.
Og svo eru búðir opnar
á sunnudögum
En það getur fleira átteftir að
hækka vöruverðið, að minnstá
kosti hér i Winnipeg en blessuð
verðbólgan. Nú fyrir fáum vik-
um tóku Dominion-vörumark-
aðirnir upp á þvi að hafa verzl-
anir sinar opnar frá kl. 12 til sex
á sunnudögum. Hefur þetta til-
tæki mælzt mjög misjafnlega
fyrir. Dagblöðin hafa birt viðtöl
bæði við viðskiptavini og starfs-
menn, og ekki er álitið á þessari
nýbreytni einróma, — i hvor-
ugum hópnum.
Mörgum viðskiptavinum
finnst þetta skemmtileg til-
breyting og segist fólk nú fyrst
geta farið og verzlað i ró og
næði. Það þurfi ekki að vera
stöðugt að hugsa um að flýta
sér, þvi það eigi sjálft fri á
sunnudögum. öðrum finnst
þessi sunnudagsverzlun algjör
fjarstæða, og óttast jafnvel, að
með tilkomu hennar eigi vörur i
verzlunum eftir að hækka til
muna, þvi á einhvern hátt verði
fyrirtækin að fá peninga til þess
að greiða aukinn launakostnað.
Starfsfólkið er misánægt.
Einn maður sagðist vel geta
hugsað sér að vinna þrjá af
hverjum fjórum sunnudögum.
Hann sagðist vera vanur að
fylgjast með boltaleikjum á
sunnudögum, en þeir sem eru i
fullu starfi fá 100% álag.
1 viðtölum við blöðin, eftir
fyrstu tvo sunnudagana, sem
opið var, neituðu forsvarsmenn
annarra stórverzlana, eins og
Safeway’s og Loblaws þvi al-
gjörlega að þeir væru að hugsa
um að opna sinar verzlanir. En
þó fór svo, að þriðja sunnu-
dagiiin, opnuðu þessi fyrirtæki
flestar sinar verzlanir — Það er
ekki hægt að horfa upp á keppi-
nautinn sópa til sin viðskipta-
vinunum, sögðu þessir sömu
menn.
Verzlunarmannafélagið
þeirra hér i borg er siður en svo
hrifið af þessu tiltæki að lengja
opnunartima verzlananna. —
Félagsmenn okkar hafa látið i
greitt á vinnuna þennan tima.
Það ætti að vera nægilegt, að
verzlanirnar eru nú þegar opnar
frá kl. 9 á morgnana til 10 á
kvöldin aðra daga vikunnar.
Verkamálaráðherra Mani-
toba A.R. Paulley hefur sagzt
muni innan skammst leggja
fram tillögur að lögum um opn-
unartima verzlana,og verði þau
sniðin eftir sams konar lögum,
sem i gildi eru i Ontario, en þar
erskylt að hafa verzlanir lokað-
ar að minnsta kosti einn heilan
dag I hverri viku. En á meðan
að lögin hafa ekki verið
samþykkt segja verzlunareig-
endur stórverzlananna, að sam-
keppnin neyði þá til þess að hafa
opið frá kl. 12 til sex á sunnu-
dögum, hvað sem tauti og rauli.
Sunnudagur istórmarkaðinum Dominion í Winnipeg — ekki færri viöskiptavinir en á mesta anna tima
á laugardegi.