Fréttablaðið - 16.05.2006, Page 23

Fréttablaðið - 16.05.2006, Page 23
ÞRIÐJUDAGUR 16. maí 2006 3 Ein algengasta tegund átröskun- ar er svokallað lystarstol eða anorexia. Íslenska nafnið er í raun rangnefni þar sem röskun- in einkennist ekki af skorti á lyst. Einstaklingur sem þjáist af anorexiu minnkar magn þess sem hann borðar og hættir jafn- vel að borða í því skyni að forð- ast þyngdaraukningu. Þessir einstaklingar eru ofurseldir hugsunum um þyngdartap og líður best þegar þeim finnst þeim hafa tekist að tryggja áframhaldandi þyngdartap. Þetta þýðir í raun að einstakling- ar með anorexiu leggja allt í sölurnar til að tryggja að þeir léttist og þeim hættir til að missa stjórn á allri hegðun sem snýr að þyngdartapi. Við greiningu anorexiu eru tveir undirflokkar sem koma til greina. Sá fyrri einkennist af því að viðkomandi sveltir sig ein- vörðungu en hinn seinni ein- kennist af því að samhliða sveltinu hefur einstaklingurinn flest einkenni lotugræðgi eða búlimíu, tekur átköst og fram- kallar uppköst. Greining anor- exiu fer fram hjá sálfræðingi eða geðlækni og er þá stuðst við viðurkennd greiningarviðmið. Til þess að greinast með Anor- exiu þarf líkamsþyngd einstakl- ings fyrst og fremst að vera innan við 85 prósent af kjör- þyngd hans en auk þess þarf ein- staklingurinn að vera upptekinn af áframhaldandi þyngdartapi og blindur á alvarleika stöðu sinnar. Að lokum er almennt skilyrði fyrir greiningu, að ef kona er á barneignaraldri þá hafi hún ekki haft reglubundnar blæðingar í þrjá samfellda tíðar- hringi. Algengast er að anorexia greinist fyrst á aldursbilinu 14- 18 ára og langoftast eru það stúlkur sem greinast og eru stúlkur í raun 90 prósent þeirra sem greinast. Vegna þess að anorexia greinist oftast á ungl- ingsárunum, er algengt að hún teljist unglingaröskun. Líkt og með aðrar geðraskanir er algengt að einstaklingar þjáist af öðrum vandamálum samhliða anorexiunni. Algengustu fylgi- kvillar anorexiu eru: lotugræðgi (bulimia), þunglyndi, kvíði, árátta-þráhyggja og félags- fælni. Anorexia er flókið vandamál og getur verið misalvarlegt. Almennt er talið að batahorfur einstaklinga tengist líkams- þyngd þeirra, aldri og tímanum sem þeir hafa þjáðst af vandan- um. Með öðrum orðum verður ólíklegra að einstaklingur nái bata ef hann er mjög léttur, gam- all eða hefur þjáðst af anorexiu um langt skeið. Ef einstakling- urinn þjáist af öðrum vandamál- um samhliða anorexiunni minnka einnig batahorfurnar. Tiltölulega fáar rannsóknir hafa verið framkvæmdar á batahorf- um einstaklinga með anorexiu en þær sem framkvæmdar hafa verið sýna að anorexia er mjög flókið og óútreiknanlegt vanda- mál. Stundum getur anorexia verið einföld og auðlæknanleg en í öðrum tilfellum getur hún verið langvinn og óviðráðanleg. Almennt er það þó álit sérfræð- inga að vegna þess hve erfiður vandinn er viðureignar þá beri að reikna með því að meðferð hans taki langan tíma. Mjög erfitt getur verið að vinna með fólki sem þjáist af anorexiu þar sem það er yfirleitt í mikilli afneitun og því verður samband þess við meðferðar- aðilann mun mikilvægara. Mikil- vægt er að einstaklingurinn myndi traust samband við þann sem hyggst hjálpa honum og treysti honum fullkomlega. Sem dæmi um hve erfitt getur verið að vinna með einstaklingum með anorexiu, líta þeir oft á þyngdar- tapið sem lausn vandans í stað þess að sjá það sem orsökina. Markmið meðferðar við anor- exiu er að koma aftur á eðlileg- um matarvenjum og hjálpa fólki að ná aftur eðlilegri líkams- þyngd. Bestu meðferðarúrræðin eru almennt talin vera þau sem taka á sem flestum þáttum vand- ans. Ekki nægir fyrir úrræði að takast eingöngu á við hugsanir, hegðun eða félagslega þætti eina og sér heldur þarf gott úrræði að taka á öllum þessum þáttum. Mikilvægt er fyrir einstakl- inga með anorexiu og aðstandend- ur þeirra að fylgjast vel með og bregðast skjótt við þegar vandinn gerir vart við sig. Því fyrr sem einstaklingur leitar sér hjálpar hjá færum fagaðila sem hann treystir, þeim mun líklegra er að hann muni ná tökum á vandanum. Anorexia: Batahorfur og meðferð Persona.is EYJÓLFUR ÖRN JÓNSSON SÁLFRÆÐINGUR SKRIFAR Stúlkur nota frekar andlegt of- beldi þegar þær hrekkja önnur börn. Einelti hefur dýpri áhrif á stúlkur en drengi. Breskur sálfræðingur að nafni Val- erie Besag fylgdist með ellefu ára gömlum börnum í meira en sextán mánuði og rannsakaði hegðun þeirra. Hún kvikmyndaði hegðun barnanna og með rannsóknum sínum komst hún að því að stúlkur eru mun afkastameiri hrekkjusvín en drengir. Drengir sýna frekar lík- amlegan styrk þegar þeir hrekkja en stúlkur nota andlegt ofbeldi í rík- ara mæli. Einelti stúlkna á öðrum stúlkum er mun persónulegra og miðað að því að brjóta fórnarlömb- in niður andlega og tilfinningalega. Í sömu rannsókn voru langtíma- áhrif eineltis könnuð. Niðurstöð- urnar sýndu að stúlkur sem verða fyrir einelti upplifa frekar sam- bandserfiðleika síðar á ævinni. Einnig eiga þær til að ofvernda sín eigin börn og þessar stúlkur verða einnig líklegri til að verða fyrir ein- elti á vinnustað. Stúlkur hrekkja meira Stúlkur beita frekar andlegu ofbeldi þegar þær leggja önnur börn í einelti. NORDICPHOTOS/GETTYIMAGES

x

Fréttablaðið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Fréttablaðið
https://timarit.is/publication/108

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.