Fréttablaðið - 07.06.2006, Blaðsíða 20

7. júní 2006 MIÐVIKUDAGUR
FRÁ DEGI TIL DAGS
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 – prentmiðlar RITSTJÓRAR: Kári Jónasson og Þorsteinn Pálsson FRÉTTARITSTJÓRI: Sigurjón M. Egilsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Jón Kaldal FRÉTTASTJÓRAR: Arndís
Þorgeirsdóttir, Pétur Gunnarsson og Trausti Hafliðason RITSTJÓRNARFULLTRÚI: Steinunn Stefánsdóttir RITSTJÓRN OG AUGLÝSINGAR: Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík AÐALSÍMI: 550 5000
SÍMBRÉF Á FRÉTTADEILD: 550 5006 NETFÖNG: ritstjorn@frettabladid.is og auglysingar@frettabladid.is VEFFANG: visir.is UMBROT: 365 – prentmiðlar PRENTVINNSLA: Ísafoldarprentsmiðja
ehf. DREIFING: Pósthúsið ehf. dreifing@posthusid.is Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum
á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. issn 1670-3871Su›urlandsbraut 8 • 108 Reykjavík • Sími 540 7000 • www.falkinn.is
BÍLAVÖRUR
• Legur
• Höggdeyfar
• Kúplingar
• Reimar
• Hjöruli›ir
• Hemlahlutir
E
in
n
t
v
e
ir
o
g
þ
r
ír
3
1.
29
4
Mest lesna viðskiptablaðið
AUGLÝSINGASÍMI
550 5000
FYLGIR FRÉTTABLAÐINU ALLA MIÐVIKUDAGA
Sa
m
kv
æ
m
t
fj
öl
m
ið
la
kö
nn
un
G
al
lu
p
ok
tó
be
r
20
05
.
Það eru mikil pólitísk tíðindi þegar Halldór Ásgrímsson tekur samtímis ákvörðun um að láta af embætti forsætis-ráðherra og hverfa úr hlutverki formanns Framsóknar-
flokksins. Engum getur dulist að sú ákvörðun tengist umbrotum
í flokknum sjálfum. Stjórnarsamstarfið gaf í sjálfu sér ekki efni
til slíkrar ákvörðunar.
Þetta er í fyrsta sinn sem breytingar verða á forystu í ríkis-
stjórn í kjölfar sveitarstjórnarkosninga. Slakur árangur Fram-
sóknarflokksins í þeim er þó tæpast einn og sér næg skýring.
Innri mein í flokknum sýnast hafa ráðið þar nokkru um.
Miðnæturyfirlýsing varaformanns flokksins eftir að formaður-
inn kunngerði ákvörðun sína er táknrænt dæmi um þær aðstæð-
ur allar.
Engum hefur dulist að um nokkurn tíma hefur talsvert skort
á innri samstöðu í Framsóknarflokknum. Sú staðreynd er um
margt þverstæðukennd. Það sést gleggst í því ljósi að Halldóri
Ásgrímssyni hefur í fysta skipti í sögu Framsóknarflokksins
tekist að tryggja aðild flokksins að sama stjórnarsamstarfinu í
þrjú kjörtímabil. Með hliðsjón af ferli flokksins í stjórnarsam-
starfi áður fyrr verður það að teljast pólitískt afrek.
Forveri Halldórs Ásgrímssonar í formennsku Framsóknar-
flokksins hafði forystu fyrir borgaralegri ríkisstjórn sem hratt í
framkvæmd hugmyndum Geirs Hallgrímssonar um leiftursókn
gegn verðbólgu. Á næsta kjörtímabili var hann í forystu fyrir
vinstri stjórn og lýsti því þá yfir að almenn vestræn efnahags-
lögmál ættu ekki við á Íslandi.
Þannig hefur Framsóknarflokkurinn á fyrri tíð, eftir því
hvernig vindar blésu, farið bæði lengra til hægri og til vinstri en
undir forystu Halldórs Ásgrímssonar. Trúlega hefur hann tekið
staðfestuna fram yfir eigin pólitískan hag. Vandinn sýnist á hinn
bóginn einfaldlega vera sá að innan Framsóknarflokksins hefur
ekki verið nægjanlegur skilningur á mikilvægi þeirra sögulegu
umskipta. En þjóðin hefur notið ávaxta staðfestunnar.
Síðasta stjórnarsamstarf sem Framsóknarflokkurinn átti
aðild að leiddi til stjórnmálalegs afturhvarfs og efnahagslegrar
niðursveiflu. En hvað sem líður afstöðu manna til núverandi
stjórnarsamstarfs hefur það skilað einhverjum mestu efnahags-
legu framförum sem um getur og bættum hag alls almennings.
Halldór Ásgrímsson getur því á þessum tímamótum litið stolt-
ur um öxl. Hann hefur með staðfestu gert Framsóknarflokkinn
að nútímalegum og frjálslyndum flokki og tryggt langvarandi
aðild hans að árangursríku stjórnarsamstarfi. Það er meira en
forverum hans hefur tekist. Hitt hljóta að vera honum vonbrigði
að ekki skuli á þessum tíma hafa tekist að skapa skilning innan
flokksins sjálfs á þessum umskiptum.
Á þessu stigi veit enginn hvort brotthvarf Halldórs Ásgríms-
sonar úr forystu Framsóknarflokksins muni breyta eðli flokks-
ins og koma honum í gamla farið. Óvissan um það sem við tekur
er einfaldlega of mikil til þess að unnt sé að sjá það fyrir. Enn
óráðnari er sú spurning hvort þessar forystubreytingar komi til
með að setja mark sitt á íslensk stjórnmál til lengri tíma.
Það getur hins vegar orðið vandasamt fyrir Geir Haarde að
taka við stjórnarforystu við þessar aðstæður. Óneitanlega er
nokkur óvissa um þróun efnahagsmála á næstunni. Á sama tíma
er óvissa um framtíðarforystu annars stjórnarflokksins.
Á þesu stigi eru engin sérstök efni til svartsýni að þessu leyti.
En þróun mála er eigi að síður undir því komin hvernig á verður
haldið. Það eru gömul sannindi og ný að óvissan er óvinur.
SJÓNARMIÐ
ÞORSTEINN PÁLSSON
Breytingar á forystu Framsóknarflokksins:
Formaður stað-
festunnar kveður
Mínar fyrstu kosningar voru árið
1971. Tólf ára gamall bar ég út
áróður fyrir Allaballa og vonaði
innilega að gömlu sixtís-karlarnir,
sem heilsuðu með því að taka ofan
hattinn og þéruðu hvorir aðra, töp-
uðu sem mest. Það varð úr. Vinstri-
menn unnu loks góðan sigur og
komust í ríkisstjórn. Hinsvegar
gleymdi barnshugurinn að reikna
með Framsókn. Óli Jó varð for-
sætisráðherra. Og hefur verið það
síðan.
Allt mitt pólitíska líf hefur
Framsókn setið í ríkisstjórn utan
eitt kjörtímabil. Í 35 ár hefur
engum tekist að mynda hér ríkis-
stjórn án þátttöku Framsóknar.
Þrátt fyrir að maður hafi aldrei
kosið Framsókn hefur maður í
raun alltaf kosið Framsókn.
Halda mætti að Framsóknar-
flokkurinn sé flokkur þjóðarinnar
en ekki sá skrýtilegi þjóðflokkur
sem hann er.
Ég kynntist honum ungur.
Vinur minn var af Framsóknar-
ættum. Ég sá strax að framsókn-
armenn voru gott fólk en dálítið
sérstakt: Undarleg blanda af
sveitamönnum og græjufíklum.
Þeir áttu nýjustu sportbílana frá
Ameríku en drukku mjólk með
matnum. (Hummerinn góði var
því í hefðbundnum framsóknar-
anda.) Á meðan fingur léku á
frumtölvur var hugurinn í hey-
skap. Það var alltaf örlítil flótta-
mannastemmning á heimilum
þessa fólks, líkt og væri það land-
flótta Palestínumenn búsettir í
New York. Hvert símtal skilaði
fréttum af heimavígstöðvum:
„Þau náðu að klára allt Norðurtún-
ið í gærkvöldi. 560 baggar. Svo var
víst farið að rigna í morgun.“ Ég
sat stóreygur í miðri stofunni,
með flatköku í munninum en
spurningu í hausnum - um hvað
voru þau eiginlega að tala?
Helsta sérkenni framsóknar-
fólksins var hið mikla samstöðuafl
þess sem minnti helst á sértrúar-
söfnuð. Framsóknarmenn voru af
Íslands bestu ætt. Sérhver fundur
var ættarmót. Talað var um genet-
ískt framsóknarfólk. Flokkurinn
óx því eins og fjölskylda og gat
þess vegna aldrei orðið mjög stór.
Eina von hans nú er viagra.
Með tímanum áttaði ég mig á
því að forkólfar Framsóknar voru
rammspilltir á þann séríslenska
og barnslega hátt sem telur sig
gera öllum vel en hleður þó mest
undir eigin rass. Sonurinn fær
sumarvinnu í ráðuneytinu... sem
aðstoðarmaður ráðherra. Formað-
urinn fær gefins nokkra síma-
staura... og reisir úr þeim sumar-
bústað. Göngin tryggja samgöngur
í kjördæminu... og kallinum sæti á
þingi.
Enginn hefur gott af því að sitja
endalaust í stjórn.
Að undanförnu hefur manni
svo beinlínis blöskrað helminga-
skiptafrekja þessa litla flokks sem
þykist eiga hálft Ísland og forsæt-
isráðuneytið að auki. Flokkurinn
gekk langt í Búnaðarbankasölunni
og ekki var kurteisinni fyrir að
fara að loknum nýliðnum sveitar-
stjórnarkosningum. Sá sem tapaði
mest fékk næstmest völd. Fram-
sókn sýpur nú seyði af valdafrekju
sinni. Og ekki mun taktleysi
flokksins í kjölfar kosningataps
bæta úr. Hrunið blasir við.
Og það byrjar með upplausn.
Menn sem þykjast stjórna lands-
málum hafa enga stjórn á eigin
málum. Halldór á hrós skilið fyrir
að segja af sér vegna kosninga-
taps fyrstur íslenskra stjórnmála-
manna (Davíð gerði það reyndar
líka en með tveggja ára löngum
semingi) en klaufagangurinn í
kringum það er ansi framsóknar-
legur. „Ég mun leiða nýjar stjórn-
armyndunarviðræður,“ sagði Hall-
dór á Þingvöllum en í Reykjavík
sagði Haarde það rangt. „Guðni er
búinn að lofa að hætta líka,“ sagði
Halldór á Þingvöllum en á Selfossi
sagði Ágústsson það rangt. Á
föstudegi var sagt að Halldór
myndi hætta. Á sunnudegi var
sagt að hann væri hættur við að
hætta. Um kvöldið var hann hætt-
ur en þó ekki sem formaður...
Í millitíðinni var Mogginn
búinn að ræsa út Finn Ingólfsson
sem næsta formann með einu af
sínum gagnsæju opnuviðtölum
þar sem erfiðasta spurningin er
„Ert þú ekki frábær?“ Það átti að
venja þjóðina við tilhugsunina um
Finn sem formann. En allt var það
spólað til baka, líkt og Guðni spól-
aði reiður út af stæðinu á bökkum
Öxarár í beinni á NFS.
Báðir eru þeir helsta von okkar
sem dreymir um að þurfa ekki að
halda áfram að kjósa Framsókn.
Finnur er spillingarkóngur
flokksins. Hann var bankamála-
ráðherra þegar einkavæðing bank-
anna hófst en sat svo óvænt hinu-
megin við borðið þegar henni lauk.
Hvar var hann í millitíðinni? Jú,
undir borðinu. (Af því spratt fras-
inn: „Enginn á fund sem Finnur“.)
Með því að gera Finn að formanni
er flokkurinn að segja: „Spilling
er okkar fag.“
Guðni er minnisvarði um flokk-
inn sem var. Um gamla góða
kleinuflokkinn sem okkur þótti
svo vænt um. Flokkur fullur af
þjóðsögum og íslenskri fyndni
sem maður veit ekki alltaf hvort
byggist á orðheppni eða óheppni.
Guðni er maðurinn sem vaknar á
morgnana, fer inn á bað og segir
stundarhátt við sjálfan sig: „Þar
sem tveir Guðnar koma saman,
þar er spegill.“ Enginn man eftir
að Guðni hafi gert neitt í landbún-
aðarráðuneytinu og enginn þarf
að óttast flokk undir hans stjórn.
Það er ekki leiðinlegt að sjá
Framsóknarflokkinn loga.
Alltaf kaus ég Framsókn
Í DAG
FRAMSÓKNAR-
FLOKKURINN
HALLGRÍMUR
HELGASON
Guðni er minnisvarði um flokk-
inn sem var. Um gamla góða
kleinuflokkinn sem okkur þótti
svo vænt um.
Ætla að leiða flokkinn
Skjótt skipast veður í stjórnmálum. Það
hefur margsannast og sannaðist enn
eina ferðina á mánudag þegar Halldór
Ásgrímsson boðaði afsögn sína í haust.
Þegar hann ákvað að hætta í stjórnmál-
um voru ekki liðnar nema þrjár vikur
frá því að hann lýsti yfir í opnuviðtali í
Fréttablaðinu að hann ætlaði að fara fyrir
flokki sínum í næstu þingkosningum. „Já,
það er það sem ég ætla mér,“ svaraði
Halldór aðspurður hvort
hann myndi leiða flokkinn
í næstu alþingiskosn-
ingum. Hann bætti því
raunar við að sér fyndist
flokkur sinn vera í sókn
í samfélaginu frekar en
vörn. Vika er svo sann-
arlega langur tími í
pólitík - hvað þá
þrjár vikur.
Óeðlileg kæti?
Helga Sigrún Harðardóttir, starfsmaður
Framsóknarflokksins, skrifar jafnan
skelegga pistla á síðu flokksins timinn.
is. Í pistli gærdagsins furðar hún sig
á viðbrögðum formanna stjórnar-
andstöðuflokkanna á NFS stuttu eftir
að ákvörðun Halldórs um að hætta í
stjórnmálum varð opinber. „Var engu
líkara en að menn kættust við tíðindin,“
skrifar Helga meðal annars og lætur
í veðri vaka að slíkt séu óeðlileg við-
brögð pólitískra andstæðinga Halldórs
og framsóknarmanna. Spyrja má hins
vegar hvort ekki sé í góðu lagi að menn
kætist þegar þeir sjá sóknarfæri í pólit-
íkinni. Það gerðist jú ekkert alvarlegra
en að Halldór Ásgrímsson ákvað að
hætta í stjórnmálum.
Taktleysi KR-inga
Það verður að teljast gáleysi af
versta tagi að stefna heimaleik KR í
knattspyrnu á sama tíma og Bubbi
Morthens heldur hátíðartónleika
sína vegna fimmtíu ára afmælis síns.
Báðir atburðir fóru fram í gærkvöldi,
KR spilaði í Frostaskjólinu en Bubbi
spilaði í Höllinni. Ekki þarf að spyrja að
á hvorum staðnum fleiri voru. Höllin
var full en stúkan í Vesturbænum ekki.
Bubbi er sem kunnugt er í hópi harðra
stuðningsmanna KR og margir KR-ingar
um leið í hópi hörðustu
aðdáenda Bubba.
Ótrúlegt er ef KR-ingar
hafa ekki reynt að fá
leiknum gegn Blikum
frestað svo ekki þyrfti
að koma til þessa
harða árekstrar.
bjorn@frettabladid.is