Tíminn - 22.01.1978, Blaðsíða 2

2
Sunnudagur 22. janúar 1978
BMíiíiia
,,Sá er eldur
heitastur, er á
sjálfum brennur”
Islenzkir atvinnurekendur
hafa að vonum kveinkað sér
mjög undan oki hávaxtastefn-
unnar, sem þeir hafa nú
umlanga hríð borið á herðum
sér. Það er ekki svo ýkja langt
siðan Morgunblaðið hefur það
eftir Jónasi Haralz, Lands-
bankastjóra, að frekari hækk-
un vaxta sé nú brýnast nauð-
synjamál í íslenzku efnahags-
lifi. I áramótagrein sinni í
sama blaði víkur forsætisráð-
herra einnig að vaxtamálum.
Þar er ekki verið að boða lækk-
un vaxtanna, heldur hið gagn-
stæða. I Þjóðviljanum hefur
Lúðvik Jósefsson hvað eftir
annað stigið fram á ritvöllinn
sem skeleggastur andófsmað-
ur hinna háu vaxta. Sannast
hér hið fornkveðna, að sá er
eldur heitastur, er á sjálfum
brennur. Lúðvík er sem kunn-
ugt er tengdur meiri háttar
fyrirtækjum í útgerð og fisk-
vinnslu á Norðfirði austur.
Þess konar starfsemi þekkja
Jónas og Geir aftur á móti að-
eins af afspurn.
Margfaldur fjármagns-
kostnaður
islenzkra framleiðenda
Vilji menn líta á vaxtamálið
af sanngirni, þarf ekki um það
að deiia, hvort vextir hér á
landi eigi að vera háir eða lág-
ir. Meðan ekki tekst að vinna
bug á verðbólgunni, hljóta
vextirnir að vera í hærra lagi í
samanburði við það sem ger-
ist með grannþjóðum okkar.
Spurningin er því sú, hvort við
eigum að búa við háa vexti eða
hvort við eigum að halda
áf ram að teygja vaxtamálin út
í þær öfgar, sem f yrr eða síðar
munu leiða íslenzktatvinnulíf í
algjöra sjálfheldu. Hverjum
hugsandi manni hlýtur að vera
Ijóst, að útflutningsiðnaður á
(slandi fær ekki til lengdar
staðizt þá raun að greiða vexti,
sem eru allt að þrisvar til þris-
var og hálf u sinni hærri en þeir
vextir, sem samkeppnisaðilum
i grannríkjum okkar er gert að
greiða. Hér við bætist sú stað-
reynd, að sérhvert innflutt
f ramleiðslutæki tekur hér á sig
álögur ýmsar og aðflutnings-
gjöld, sem annað tveggja eru
ójáekkt í samkeppnislöndum
okkar eða eru þá miklu lægri
en hér gerist. Þegar saman eru
lögð þau tvö atriði, sem nú var
vikið að — margfalt hærri
vextirog mun hærra innkaups-
verð tækja — verður niður-
staðan árlegur fjármagns-
kostnaður íslenzkra framleið-
enda, sem er margfalt hærri
en hjá keppinautum þeirra í
grannlöndum okkar — e.t.v. 5
til 7 sinnum hærri. Svona geig-
vænlega þungar geta þær
klyfjar orðið, sem öfgakennd
stjórnun efnahagslífsins legg-
ur mönnum á herðar.
Hlutur sparif járeigenda
Aður en lengra er haldið
þykir rétt að víkja að hlut
sparifjáreigenda, sem mjög
hef ur verið haldið á lofti í um-
ræðum um þessi mál. Það er
venja forgöngumanna há-
vaxtastefnunnar að ræða um
sparifjáreigendur, eins og
væru þeir einangraður þjóð-
félagshópur, dæmdur til þess
að tapa á verðbólgunni, meðan
allir aðrir græða. Nú væru
þessi rök góð og gild, ef svo
hagaði til, að þjóðin skiptist í
tvo flokka: annars vegar þá,
sem eiga fasteignir og skulda,
hins vegar þá, sem eiga engar
fasteignir og geyma fé sitt í
innlánsstofnunum. En svona
einfalt er'málíð ekki Vitaskuld
er það staðreynd, að f ólk tapar
á verðbólgunni af þvi sparifé
þess rýrnar, og einnig er það
siaðreynd, að fólk græðir á
verðbólgunni af því fasteignir
þess hækka í verði. Hins vegar
verða menn að átta sig á, að
hér á sama fólkið að verulegu
leyti hlut að máli. Sé um
undantekningar að ræða, og þá
er átt við þá, sem tapað haf a á
verðbólgunni án þess að hafa
hagnað á móti, þá hafa tölvu-
meistarar þjóðf élagsins
áreiðanlega leyst annan eins
vanda og þann að búa til ein-
hverja skynsamlega formúlu,
að bæta þessu fólki skaðann.
Nú slái bændur
tún sín þrisvar
Vaxtaprósenta er í sjálf u sér
ekki annað en mælikvarði á af-
rakstur þess fjármagns, sem
notaðer við tiltekna starfsemi.
Þróun viðskiptamála í hinum
vestræna heimi hef ur um langt
skeiðverið með þeim hætti, að
við hæf i hef ur þótt að gera ráð
fyrir 10 til 15 prósent tekjuaf-
köstum fjármagnsins. Þetta
eru þær prósentur, sem allt
viðskipta- og peningakerfi
okkar heimshluta hefur lagað
sig eftir, rétt eins og þeir sem
búskap stunda hljóta að laga
sig eftir veðurfari, hver á sinni
breiddargráðu.Við höfum séð*
takmörkuð og tímabundin frá-
vik frá þeim tölum, sem nú
voru f ram settar, bæði niður á
við og upp á við, til þess að
mæta tilteknum tímabundnum
kringumstæðum, en ekki vit-
um við dæmi þess, að aðrar
þjóðiren Islendingar hafi sagt
sig svo gersamlega úr lögum
við hið efnahagslega umhverf i
í okkar heimshluta.
Að ákveða með tilskipun, að
fjármagn í atvinnurekstri
skuli skila allt að þreföldum
þeim vöxtum, sem taldir eru í
hærra lagi með öðrum þjóðum
með svipað efnahagskerf i, er í
sjálf u sér jaf n mikið út í bláinn
og að ákveða, að nú skuli
bændur slá tún sín þrisvar, þar
sem áður var til siðs að slá
einu sinni eða tvisvar.
Hver einasti maður sem
komið hefur nálægt atvinnu-
rekstri veit, að f yrirtækin haf a
enga möguleika á að svara 24
til 36 prósent vöxtum af al-
mennu rekstrarfé. Hagnaðar-
von í íslenzkum atvinnurekstri
er ekki með þeim hætti, að
þetta sé mögulegt. Ef rekstur-
inn getur ekki skilað þessum
vöxtum, er sú hætta vissulega
fyrir hendi, að það lánsfjár-
magn sem fyrirtækin komast
yfir, leiti þeim mun fremur í
f járfestingar sem þar er meiri
hagnaðarvon. Þannig er há-
vaxtastefnan beinlínis til þess
fallin að draga úr framleiðslu
og hvetja til ótímabærra f jár-
festinga.
Um mismunandi vaxtataxta
I umræðum um vaxtamálin
hafa forvígismenn banka-
kerfisins bent á, að afurða-
lánavextir séu mun lægri en
aðrir útlánsvextir. Þetta er að
sjálfsögðu alveg rétt og þetta
ber að þakka. Ef afurðalánin
hefðu fylgt hinni almennu
vaxtaþróun hérlendis, væri út-
f lutningsiðnaðurinn vílsast
kominn í strand. Um hitt má
svo aftur deila, hversu heil-
brigt það er í framkvæmdinni
að beita samtímis nokkrum
mismunandi vaxtatöxtum.
Munurinn á yfirdráttarvöxt-
um og vöxtum á vaxtaauka-
lánum er nú orðinn slíkur, að
af komumöguleikar hvers
fyrirtækis, sem f jármagnað er
að verulegu leyti með lánsfé,
geta ráðizt af þessum mun.
Hóflegur vaxtamunur, sem
ræðst af mismunandi stigi
áhættu, á að sjálfsögðu fullan
rétt á sér. Það er hins vegar
ógreiði við þá menn, sem gert
er að ráðstafa hinu takmark-
aða lánsfé þjóðarinnar, að þeir
hafi í hendi sér ákvörðun um
vaxtaprósentu, sem aftur get-
ur þýtt líf eða dauða fyrir lán-
takandann.
Sýnum sanngirni og hófsemi
Enginn þarf að láta sér detta
í hug, að hægt sé með einu
pennastriki að hverfa frá
þeirri öfgastefnu í vaxtamál-
um, sem hér hefur verið gerð
að umtalsefni. A erfiðum tím-
um ber mönnum að sýna hóf-
semi og sanngirni í kröfum. A
þessu kosningaári skulum við
því ekki setja markið hærra en
svo, að horfið verði frá öllum
fyrirætlunum um frekari
hækkun vaxta. Jafnframt
skulum við óska þess af
stjórnvöldum, að þau geri
skynsamlega áætlun um
nokkra lækkun vaxta á næstu 2
til 3 árum. Verði þessum ósk-
um ekki sinnt — verði haldið
fast við fyrirætlanir um enn
frekari hækkun vaxtanna —
hljóta landsmenn að líta svo á,
aðstjórnvöld hafi nú endalega
og skilyrðislaust gefizt upp í
glímunni við Glám verðbólg-
unnar.
Skuggi
HUGLEIÐINGAR UM
HÁVAXTASTEFNU

PROFKJOR
Bolungarvík:
Konur í
framsóknarmanna
iii bergarstjórnar
Við minnum á að Gerfiur
Steinþórsdóttir býður sig
fram sem væntanlegur borg-
arfulltrúi í prófkjöri Fram-
sóknarflokksins21. til 22. jan-
úar.
Upplýsingar prófkjörsdag-
ana í síma 1-28-21, Skúlagötu
32,3ju hæð.
STUÐNINGSMENN.
r ækj u vinnslu
vilja bónus
FI — Konurí rækjuvinnslunni
I hraöfrystihúsi Bolungarvfk-
ur fóru f ram á þaö í vikunni aö
fá bónus á sina vinnu, lfkt og
þær sem vinna viö frystingu
og pökkun.
Bónusákvæðiö er ekki i ný-
gerðuni sanningum ASV og
vinnuveitenda og varö þessi
ágreiningur til þess að ekki
var útséö um, hvort rækjuver-
tiðin i norðanverðu Djúpi gæti
hafizt á tilsettum tima, þar eð
vinnuveitendur töldu bónus-
kerfi við rækjuvinnslu litt
framkvæmanlegt.
Málin hafa verið jöfnuð á
þann veg, aö konurnar byrja
að vinna viö rækjuna strax á
morgun, en siðan verða tima-
mælingar athugaðar i þessu
sambandi.

Unglingar
mölva
rúður í
Reykjavík
Fl — Rólegt var i borginni i fyrri-
nóti aö sögn lögreglunnar, nema
hvað unglingar réðust að glugga-
rúöum verzlunarinnar Torgsins i
Austurstræti og mölvuöu þær.
Einnig voru rúðubrot framin við
inngang að efri hæð hússins að
Laugavegi 18. Ekki var fullsetið i
fangageymslum lögreglunnar.
Tlfittitmer I
f pemstgar I
f AuglýsM
íTiifiiaitum ?
09900&90Q9 OQ&Q&Qœ 50 ©«• w*