Tíminn - 22.01.1978, Blaðsíða 19

Sunnudagur 22. janúar 1978
19
f£fsímm
til min og fékk aB smiöa skeifur
og fleira úr járni i smi&junni hjá
mér. Þetta varö sem sagt hiö
bezta tæki, bæöi handa sjálfum
mér og nágrönnum minum.
Þannig smiöaöi ég til dæmis mik-
iö af svökölluöum strikheflum
handa sjálfum mér. Tönnin var
úr gömlum og brotnum bflfjöör-
um, og var aö sjálfsögöu gerö I
smiöjunni. Þannig mátti segja, aö
ég bjargaöist mikiö á eigin spýt-
ur. Hins vegar þurfti ég aö kaupa
aö tennurnar i langheflana, en
stokka hefla minna smíöaöi ég
jafnan sjálfur.
Afkastamikill húsasmiður
í Reykjavík
— En hvenær fórst þú fyrst aö
heiman tilþess aö gerast smibur?
— Ég réöist sem smiöur aö
Fornahvammi, þegar húsiö þar
var byggt, — fyrsta húsiö, sem
reis þar af grunni eftir slysiö á
Holtavöröuheiöi, sem margir
munu kannast viö. En þá var enn
ærin þörf fyrir mig heima, og ég
samdi viö fööur minn um aö mega
útvega honum kaupamann i minn
staö á meöan ég væri I burtu. -
Þetta varö fyrsta ganga min úr
foreldra húsum, til þess aö leggja
stund á smiöar, en seinna átti þaö
eftir aö vera hlutskipti mitt lengi,
aö vinna viö smiöar fjarri heimili
minu, meöal annars i brúasmlöi
viöa um land.
— Svo kvæntist þú og stofnaöir
eigiö heimili, eins og flestir ungir
menn gera.
— Já, ég gekk i hjónaband 10.
september 1932. Kona min heitir
Þórunn Theódóra Sigurjónsdóttir
á Þóroddsstööum i Vestur Húna-
vatnssýslu.
— Þiö hafiö ekki brugöiö á þaö
ráö aö gerast búendur I Borgar-
fjaröarhéraöi, á æskustöövum
þinum?
— Nei, jaröir lágu ekki á lausu
þar um slóöir þá, og auk þess
beindist áhugi minn aö ööru. Viö
fluttumst til Reykjavikur 1932, og
höfum átt hér heima siöan.
— Þú hefur auövitaö tekiö til aö
smiöa af kappi, eftir aö hingaö
var komiö?
— Ég vann viö skipasmiöar hjá
Slippfélaginu I Reykjavik frá
1932-’35. Þegar þvi lauk, geröist
ég lögregluþjónn i Reykjavik og
gegndi þvi starfi til 1940, þvi aö þá
var þaö mjög almenn sko&un hér,
aö öruggast væri aö „hafa eitt-
hvaö visst”, og sá var talinn hafa
komiö ár sinni vel fyrir borö, sem
komst I vinnu hjá rikinu. Þessi
vinna min tók þó enda eins og
annaö, og siöan lögreglustarfinu
sleppti, hef ég eingöngu fengizt
viö smiöar.
— Þú ert þá vist búinn aö smiöa
ófá hús hér i höfuöborg islands?
— Já, þau eru orðin talsvert
mörg, ef allt væri taliö, en til þess
erhvorki timi né tækifærihér. Ég
tók aö mér smiöi Rúgbrauðsgerö-
arinnar, og á meöan þaö verk stóö
yfir, var ég meö átta önnur hús I
takinu. Um all-langt skeiö byggöi
ég hús fyrir Starfsmannafélag
rikisstofnana, en þær athafnir
minar enduöu á dálitiö sérstæöan
hátt, sem bezt er aö tala ekki um i
blööum, — enda hef ég aldrei
langrækinn veriö!
Að //eyðileggja spýtur"
Eftir aö landnám hófst hér á
Teigunum, byggöi ég margt húsa
hér innfrá, me&al annars kenn-
arabústaöina viö Hofteig. Húsiö
mitt, Kirkjuteig 13, byggöi ég aö
sjálfsögöu lika. Ég flutti meö
fjölskyldu mina I húsiö, aö vlsu
ekki alveg íullgert, áriö 1940, og
siöan höfum viö hjónin átt heima
hér. Börnin eru auðvitaö flogin úr
hreiörinu fyrir löngu.
Mörg önnur hús væri hægt aö
nefna, en einhvers staöar veröum
viö aö láta staöar numiö. Aö lok-
um langar mig aö geta þess, aö ég
byggöi lika hús Nóbelsskáldsins
okkar, Gljúfrastein I Mosfells-
sveit. Þaö þótti mér skemmtilegt
verk.
— Smlöar þú ekki enn, þótt þú
sért tekinn aö reskjast?
— Ma&ur, sem hefur unniö eftir
megni alla ævi slna, frá blautu
barnsbeini getur ekki alltaf staö-
iö með hendur i vösum þótt ævi-
árum fjölgi og vinnuþrekiö dvini.
Jú ég er löngum hérna úti i bil-
skúrnum minum, en það sem ég
geri þar, kalla ég ekki að smiöa
heldur aö eyðileggja spýtur.
—VS.
Smíðaði smiðju
— úr skilvindu!
læk einum, sem þarna er. Og viti
menn! Allt i einu kem ég auga á
ærnar, þarna I brúnunum, I hálf-
geröri sjálfheldu. En á stað lögöu
þær, um leiö og ég kom aö þeim,
og brutu sér leiö I áttina heim, I
gegnum djúpan snjóinn. Þannig
gekk þetta alla leiöina heim, þær
brutust áfram I djúpum sjónum,
og sá aldrei hið minnsta lát á þoli
þeirra, og er þetta þó löng leiö,
lambfullum ám á vordegi. Þaö sá
á, aö sildin og annaö fiskmeti,
sem ég haf&i gaukaö aö þeim um
veturinn, haföi komiö þeim aö
góöu gagni, aö kjarnmikilli beit-
inni óbleymdri. Og heim
komumst viö öll heilu og höldnu
um kvöldiö en þá voru élléfu
klukkutimar frá þvi ég sté á
ski&in á hlaöinu heima um
morguninn.
— Þú hefur auöheyranlega
ekki slegiö slöku viö búskapinn,
en hvenær hófust kynni þin af
smiöum, sem seinna áttu eftir aö
vera aöalstarf þitt um áratuga
skeiö.
Páil Jakob Blöndal Guöjónsson.
þær yfir, þangaö sem ég var. Nú
var ég oröinn hinn reiöasti, og
réðist I aö vaöa á eftir þeim I þvi
skyni að fylgja þeim lengra og
kenna þeim betri siöi. En ég var
ekki hár i loftinu, og þótt Sand-
dalsá sé ekki mikiö vatnsfall,
þarna á Kúavaöinu heima, þá
skellti straumurinn mér um koll,
og þaö ekki einu sinni, heldur
þrisvar, þótt ég reyndi aö brölta á
fætur. Þaö varö mér til bjargar,
aö afi minn, Daöi Bjarnason,
faöir mömmu, haföi staöiö aö
slætti þarna rétt hjá, en nú stóö
svoá,aöhann var vant viö látinn,
en sá þó hverju fram fór. Allt I
einu sá ég hvar afi kom þjótandi
niöur aö ánni og hélt buxum
sinum upp um sig. Þetta gaf mér
þrek til aö spyrna við fótum og
standa, — þótt fæturnir ri&uðu —
þangaö til afi var kominn út I ána
mér til bjargar. Þetta voru ein-
hverjir fyrstu erfiöleikar minir I
sambandi viö gripavörzlu, en
ekki þeir siðustu.
Ellefu ára var ég, þegar ég
þótti fyrst hæfur til þess að taka
þátt I heyskapnum með fulloröna
fólkinu. Pabbi vakti okkur krakk-
ana meö heitu kaffi og smurðu
rúgbrauði sem var og er kjarna-
fæöa. Við lágum viö á engjum, en
mamma sá um búskapinn heima.
En svefninn var ekki nægilegur
fyrir dreng á þessum aldri, og aö
viku li&inni leizt mömmu ekki
meira en svo á mig, náhvitan og
aumingjalegan, og haföi orö á þvi
viö pabba. Bættist þá um þetta,
og eftir þaö var séö um aö ég
fengi nógan svefn.
þvl aö heyiö frá sumrinu á undan,
var ruddi. Pabbi brá við og keypti
nokkrrar tunnur af sild, en eins og
þeir vita, sem reynt hafa, þá
þykir kindum hún hiö mesta
hnossgæti.
Eftir hálfs mánaöar haröindi
hlánaöi svo vel, aö allan snjó tók
upp, og ég, sem átti aö heita fjár-
maðurinn á bænum, lét nú kind-
urnar ráöa þvi, hvort þær væru
úti eða inni, eöa meö öörum
orðum: ég lét féö liggja viö opiö,
eins og þaö var kallaö, en fylgdist
vandlega meö öllu og kom til
kindanna á hverjum einasta degi.
Gekk svo allan veturinn.
En um sumarmálin tók hann til
aö kyngja niöur snjó, svo aö allt
fór I kaf. En af þvl aö ég vissi
alveg hvar féö var, þegar fyrstu
hriöina geröi, náöi ég þvi öllu i
hús, aö undanteknum átta ám.
Auövitaö kom ekki annað til mála
en aö leita hinna týndu kinda, svo
ég bjóst til feröar. Ég átti alveg
Timamynd Gunnar.
ný sklði, góö, sté á þau heima á
hlaöi og hélt á staö, enda haföi ég
hlotiö talsveröa þjálfun I þvi aö
ganga á skiöum. Ég gekk nú
Sanddalinn á enda, til Hádegis-
fells og upp á Gestsstaöabungu,
þangaö til ég sá nærri niöur aö
bæjarhúsunum I Fornahvammi,
en hvergi sá ég neinar kindur, allt
var ein samfelld snjóbreiöa. Ég
sagöi nú viö sjálfan mig, eö ekki
dygöi þetta, þaö væri bezt aö fara
alla leiö I efstu drög Noröurár-
dals, þar sem hannn byrjar, uppi
viö Holtavör&uvatn. Ég hélt nú
niöur meö svokölluöum Jötna-
göröum, framhjá Skolhól, og
þannig þvert fyrir neöan Snjó-
fjöllin.
Þarna framan I Snjófjalla-
kambinum, át ég bitann minn,
standandi á sklöunum. Mér þótti
sem nú þýddi ekki aö fara lengra,
en hugsaði þó sem svo, aö ekki
munaöi þaö mig neinu, þótt ég
bætti viö mig örlitlum spöl enn, aö
— Eitt voriö var baðstofan
heima hjá okkur rifin, og byggö
aö nýju. Þá fékk ég „veikina” —
löngunina til þess aö veröa
smiöur —, sem siöan vék ekki frá
mér, fyrr en þvi marki var náö.
Þegar smiöurinn, Hannes i Stóra-
Asi, var aö hefla sperrurnar, en
ég var sendur noröur i mýri til
þess aö rista torf á nýju baö-
stofuna, strengdi ég þess heit, aö
smiöur skyldi ég veröa. Dálitiö
haföi ég reyndar boriö þetta viö,
ég smlöaði koppa og kirnur og
fleira sem á þurfti aö halda, en
ekki var þaö þó i stórum stil.
Seinna pantaöi ég mér smlöa-
áhöld frá Danmöörku, eftir verö-
listum, og þá vænkaöist hagur
minn viö smlöarnar til mikilla
muna. Ég kynntist þjóöhagasmiö,
þarna I nágrenninu. Hann hét
Þórarinn Erlendsson, og var
sannkallaöur þúsundþjala-
smiöur. Oft þurfti Þórarinn aö
láta brýna hefla sina og önnur
verkfæri, og þá var tilvalið aö
leita til min, þvi aö meöal þeirra
verkfæra, sem ég haföi fengiö frá
Danaveldi, voru ágæt brýnslu-
tæki.
Margt læröi ég af Þórarni, sem
aö smlöum laut, og þar kom, aö
ég smiöaöi mér dálitla smiöju - úr
skilvindu! Þaö var tiltölulega
auövelt aö smiöa blásarann. Siö-
an tók ég drifhjól úr skilkarlinum,
sagaöi upp I pilárana á hjólinu og
setti þar spaða á. Kjammana á
blásaranum smlöaöi ég úr fjöl, og
gekk þar frá öllu eins og vera bar.
— Þegar þetta var, haföi faöir
minn nýlega lagt vatn I bæinn, og
þá höföu gengiö af einhverjir bút-
ar af vatnsleiöslurörum. Þau not-
aöi ég fyrir fætur undir smiöjuna,
og einhvern tima haföi ég oröiö
mér úti um snitti, — vafalaust fra
Danmörku, — svo aö ég gat snitt-
aö lappirnar og skrúfaö þær undir
þennan nýja smi&isgrip, smiöj-
una mina.
Smiöjan var ágætlega kraft-
mikil, blés allt hvaö af tók, og nú
kom Þórarinn, góökunningi minn,
Á skíðum í
ellefu klukkustundir
— Þú hefur auövitaö veriö fjár-
maöur á búi foreldra þinna, eins
og flestir sveitastrákar hafa veriö
á einhverju skeiöi unglings-
aranna?
— Já, blessaöur vertu, ég vann
öll algeng sveitastörf fram yfir
tvltugsaldur, þar á meöal fjár-
gæzlu á vetrum.
Eitt haustiö hlóö niöur miklum
snjó, svo aö illt útlit varö með
fjárbeit. Ég kom þá að máli viö
fööur minn og sagöi honum, aö ef
harðindi héldust, yröi a& finna
einhverja útvegi með fóöuröflun,
pwþ”,'* -. *•' ■--i. ■ ■
Xl 21'. ■ r ■ v ’ f’fcí'.tó.. i.K ‘í ' & '
■

'
Samkomuhúsiöfyrir neöan Dalsmynni I Noröurárdal. Páil Guöjönsson segir, aö þetta sé eina húsiö, ssia
hannhafibæöi teiknaöogbyggt, enda sé þaö sveinsstykki sitt.