Tíminn - 22.01.1978, Blaðsíða 17

Sunnudagur 22. janúar 1978
Útgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm.), og Jón Helgason. Rit-
stjórnarfulltrúi: Jón SigurOsson. Auglýsingastjóri: Stein-
grimur Glslason. Ritstjórnarskrifstofur, framkvæmda-
stjórn og augiýsingar Sióumúla 15. Simi 86300.
Kvöldsimar blaðamanna: 86562, 86495. Eftir kl. 20.00:
86387. VerO i lausasölu kr. 90.00 Askriftargjald kr. 1700 á
mánuði. ... _ ...
Blaðaprenth.f.
Hagsýni og af koma
íslendingar eru mikil atorkuþjóð. Hér er mikið
unnið til sjávar og sveita og oft vasklega að verki
gengið. Sjómannastéttin er óvilsöm,fólkið i vinnslu-
stöðvunum kappsfullt og sveitamennirnir spyrja
ekki um vinnustundir, þegar sá ergállinn á þeim.
Þetta er fólk, sem sannarlega tekur til höndunum
og liggur ekki á liði sinu.
Okkur virðist sýnna um annað en nýtni og hagsýni.
Allir vita að margir fiskstofnar á miðum okkar
þola ekki nema hóflegt álag og þess vegna hafa ver-
ið reistar loflegar skorður við þvi.að gengið sé allt of
nærri þeim. Svipað gildir um annað sjávarfang, að
fyrirmæli hafa verið gefin um það, hvenær þessi
megi afla og hversu mikið. Við höfum skipakost til
meiri afkasta, en væri sjórinn ógætilega sóttur,
söguðum við sundur greinina,sem ber okkur uppi.
Þessar veiðihömlur, sem við verðum að lúta og
viljum lúta, ættu að vera hvöt til þess að nýta
sjávarfangið sem bezt og gera það sem allra verð-
mætast. Eigi að siður stöndum við enn i þeim spor-
um að henda i sjóinn miklu verðmæti, sem sér-
fræðingar telja að gæti verið milljarða virði. Ekki
hefur heldur vakið neina sérstaka hreyfingu,hversu
góð vara sá fiskur er, sem komið er með til hafnar á
sumum stöðum á landinu. Vestfirðingar til dæmis
njóta þess sjálfsagt,að þaðan er stutt sigling fyrir
togarana af miklum fiskimiðum,en þar mun einnig
koma til góð meðferð á fiski, fullkomin upp-
skipunartækni og hröð löndun.
Alkunna er,að bændur fá ekki þá umbun i kaupi,er
þeir ættu að fá fyrir vinnu sina. Samtimis hefur á
óþurrkasumrum verið leitazt við að reikna;hversu
miklum skaða þeir hafi orðið fyrir á heyfeng sinum
af völdum veðurlagsins. Þar hafa menn fundið háar
tölur. En þetta hefur ekki megnað að valda neinum
aldahvörfum um heyverkun i þeim landshlutum,
þar sem menn hafa fram til þessa verið frábitnastir
votheysverkun. Og það eru einmitt þeir landshlut-
ar, þar sem mikil votviðri eru tiðust að sumrinu.
Samt þýddi votheysverkun ekki einungis betri og
öruggari nýtingu töðunnar og meiri afurðir með
heimafengnu fóðri, heldur dygði einnig minni véla-
kostur og minna hlöðurými, auk þess sem ánauð
yrði minni á túnunum.
Sagt er, að Strandamenn hafi manna mestan arð
af búum sinum. Það er ekki af þvi,að þeir búi i
gjöfulla héraði en aðrir, þótt þar séu að sumu leyti
mikil landgæði. Þar kann m. a að koma til, að hjá
þeim er votheysverkun fullkomnust á landinu.
Um langt skeið var mikill misbrestur á þvi,að hirt
væri um ullina af fénu.og svo kann enn að vera sums
staðar. Samt er ullin bóndanum verðmæti, iðnaðin-
um dýrmætt hráefni,fjölda fólks vinnugjafi og iðn-
varningur úr ull verulegur gjaldeyrisauki.
En þó að ullin komi til skila af fénu, þá er ekki allt
fengið. Frá þvi hefur verið skýrt að ein af ullar
verksmiðjum landsins,Álafoss,selji vélprjónað band
til Suður-Kóreu, þar sem vinnuaflið er ekki hátt
metið, en þaðan sé ullarvarningur, sem úr þvi er
unninn sendur til baka á markað i Evrópu — ef til
vill i samkeppni við okkar varning. Þar er óhyggi-
lega að verki staðið.
Þetta eru aðeins örfá atriði af mörgum. Hvað til
dæmis um fullnýtingu úrgangsafurða i sláturhúsum,
sem er nýjung á einum stað eða örfáum? Hvað um
vinnslu verðmikilla lyfja úr fiskslógi og innyflum
dýra? Hvað um kaup á útlendum lyfjum,þótt til séu
innlend lyf, jafngild,en miklu ódýrari?
Það er áreiðanlega margt,sem gera má til þess að
bæta hag okkar, ef leitað er að veilunum. —JH
17
ERLENT YFIRLIT
Hvað veldur fylgi
Muzorewa biskups?
Nkomo og Sithole sáu ekki við honum
Owen utanrlcisráðherra Breta og Muzorewa.
AÐ UNDANFÖRNU hafa far-
ið fram i Salisbury, höfuðborg
Ródesiu, viðræður milli Ians
D. Smiths, forsætisráöherra
leppstjórnarinnar þar, annars
vegar, og þriggja blökku-
mannaleiötoga hins vegar um
breytingar á stjórnskipulög-
um landsins, sem gangi i þá
átt, aö svartir menn taki við
stjórn landsins á tiltölulega
skömmum tima. Tveir þess-
ara blökkumannaleiötoga,
Muzorewa biskup og Sithole,
hafa hvor um sig sérstakar
hreyfingar á bak viö sig, en sá
þriðji, sem er minnst þekktur,
er ættarhöföingi, sem talinn er
njóta fylgis meöal fjölmenns
þjóöflokks. Muzorewa og
Sithole eru tveir af þeim fjór-
um ættarhöföingjum, sem
hafa komiö mest viö sögu á
undanförnum misserum og
tekiö hafa þátt i viðræðunum,
sem hafa fariö fram aö frum-
kvæöi Breta og Bandarikja-
manna. Hins vegar hafa hinir
tveir, Joshua Nkomo og Ro-
bert Mugabe, ekki aöeins
hafnaö öllum viöræðum viö
Smith, heldur lýst þá Muzor-
ewa og Mugabe hreina svikara
fyrir aö ræöa viö hann. Hvorki
Muzorewa ne Sithole hafa
skæruliöa sér til fulltingis, en
bæði Nkomo og Mugabe ráöa
yfir skæruliöasveitum, aöal-
lega þóhinn siðarnefndi. Þeim
hefur talsvert veriö beitt I Ró-
desiuaö undanförnu. Þótt Ró-
desiustjorn geri lítið úr þvi,
viðurkennir hún samt, aö
skemmdarverk færist i vöxt.
Þaö mun hins vegar fjarri
lagi, aö þeir Nkomo og Mu-
gabe.sem hafa með sér vissa
samvinnu, ráöi yfir stórum
hluta Ródesiu, eins og þeir
héldu nýlega fram i tilkynn-
ingu, sem þeir birtu. Stjórn
Ians Smiths viröist enn hafa
alltraust tök i öllu landinu,
þótt hún geti ekki komið I veg
fýrir aukin hermdarverk.
FREGNIR FRA Ródesiu
benda nær allar til þess, aö sá
þessara fjögurra leiötoga,
sem nýturmestrar lýöhylli, sé
Muzorewa biskup, þótt hann
sé þeirra lélegastur ræöu-
maöur og minnstur fyrir
mann aö sjá. Menn velta þvi
þess vegna fyrir sér, hvaöa
ástæöurgetivériö fyrir þvi, aö
Muzorewa hefur náð slikum
vinsældum. Liklegasta skýr-
ingin er sú, aö hann vekur
traust meö látlausri fram-
komu sinni. Þaö hefur og
vafalaust sitt aö segja, aö
hann er maöur kirkjunnar, en
hUn á sterk itök meöal blökku-
manna i Ródesiu.
Auk þess, sem aö framan
greinir, hefur Muzorewa þá
sérstöðu að hann kom,«iöastur
þeirra fjórmenninga fram á
stjórnmálasviðiö. A vissan
hátt má segja, aö þaö hafi
gerzt fyrir tilviljun. Þeir
Nkomo og Sithole höföu þá
myndaö sina sjálfstæöishreyf-
inguna hvor, en ýmsum þótti
þessi klofningur óæskilegur og
hvöttu þá til aö sameina
hreyfingarnar. Þetta varö Ur.
Ný hreyfing var stoftiuð, en
ekki náöist samkomulag um,
aö Nkomo eöa Sithole y röi for-
ingi hennar. Eftir langt þóf
varö samkomulag um, aö
Muzorewa yröi fenginn til for-
ustu. Hann féllst á þaö eftir
góða umhugsun. Nkomo haföi
stutt Muzorewa til forustu i
tr austi þess, aö hann gæti haft
Muzorewa I vasanum. Sithole
mun sennilega hafa gert sér
vonir um hiö sama. Þetta
gerðist fyrir tæpum átta ár-
um. Muzorewa fór ekki geyst
af stað, en hægt og hægt þok-
aði hann þeim Nkomo og Sit-
hole til hliöar, unz þeir sáu
þann kost vænstan aö hrökkl-
ast alveg burtu, og stofnuöu
þeir þá á ný sinar eigin hreyf
ingar, sem ekki hafa náö veru-
legrifótfestu. Hreyfingin, sem
Muzorewa stjórnar.er nU lang-
öflugasti pólitiskur félags-
skapur blökkumanna I Róde-
siu.
Olikt öllum hinum leiðtog-
unum hefur Muzorewa aldrei
veriö i fangelsi, en landflótta
öðru hverju. Hann sneri sér
ungur að guðfræðinni og
stundaöi um skeiö nám viö
skóla meþódista i Missouri og
Tennessee i Bandarikjunum.
Fljótlega eftir heimkomuna
varö hann biskup meþódista
og vann sér gott álit meöal
trUbræðra sinna.
VIÐRÆÐUM blökkumanna-
leiötoganna þriggja og Ians
Smiths hefur nU miöaö þaö
áfram, aö samkomulag er um
að kosið skuli bráðabirgða-
þing,skipað 100 þingmönnum,
og skulu 28 þeirra kosnir af
hvitum mönnum. Þetta þykir
mikilsveröur áfangi. NU er
verið að ræða um þaö, sem
þykir skipta einna mestu máli,
en þaö er tilhögun öryggis-
mála I landinu eftir aö
Smith-stjórnin lætur af völd-
um. Þetta hefur reynzt einn
mesti ásteytingarsteinninn i
viöræðum þeim, sem Banda-
rikjamenn og Bretar hafa
beitt sér fyrir. Náist sam-
komulag um þetta, þykir ekki
horfa óvænlega um heildar-
samkomulag. Muzorewa bisk-
up hefur jafnan lagt áherzlu á,
að ekki mætti hrekja hvita
menntafarlausti burtu, þvi aö
blökkumenn væru enn ekki
undir þaö bUnir aö taka viö
stjórn atvinnumála og efna-
hagsmála i landinu.
Þ.Þ.
Abel Tendekayi Muzorewa biskup