Tíminn - 29.01.1978, Qupperneq 17

Sunnudagur 29. janúar 1978.
17
Útgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (úbm.), og Jón Helgason. Rit-
stjórnarfulltrúi: Jón Sigurðsson. Auglýsingastjóri: Stein-
grimur Gíslason. Ritstjórnarskrifstofur, framkvæmda-
stjórn og auglýsingar Siðumúla 15. Sími 88300.
Kvöldsimar blaðamanna: 86562, 86495. Eftír kl. 20.00:
86387. Verð i lausasölu kr. 90.00 Askriftargjald kr. 1700 á
mánuði. Blaðaprent h.f.
Reynumst menn
í upphafi þessarar aldar var engin höfn á íslandi
nema afdrep innan eyja og tanga. Landsmenn áttu
engan skipastól, nema skútur og árabáta. Vegir
voru engir, enda engin samgöngutækin. Ekkert raf-
magn, enginn simi, örfáir skólar, nokkur fátækleg
sjúkrahús. 1 sveitum klúktu torfbæir i þýfðum og
óvörðum túnum undir hliðum, á stöku stað járn-
klædd timburhús, þar sem i mest hafði verið ráðizt.
Reykjavik var ekki annað en riflegt þorp i kvosinni
á milli hæðanna tveggja og karlar og kerlingar i
fáránlegum búningi með fullar skjólur af brunn-
vatni á leið milli húsa. í verstöðvunum slitu menn
nær af sér handleggina á árunum, bændurnir og
þeirra fólk bograði við að naga stráin af jörðinni
með bakkaljáum á meðan dagsbirta gafst, almúga-
konur höfuðstaðarins voru að kikna i hnjáliðunum
undir kolapokum og fiskbörum.
Á þetta allt horfði Hannes Hafstein og sagði: „Þú
skalt, þú skalt samt fram”.
Allir vita, hvað siðan hefur gerzt. Hver og einn
getur litið út um gluggann hjá sér, hvort heldur er i
kaupstað eða sveit. Það nægir meira að segja að lit-
ast um innan veggja. Annað vantar ekki til saman-
burðar en fólk geti i raun og veru gert sér ljóst, hvað
áður var. Það geta liklega þeir einir, sem lifað hafa
stakkaskiptin.
Þykist svo fólk ekki hafa himin höndum tekið,
þegar önnur eins stórmerki hafa gerzt? Telur það
sig ekki fært i flestan sjó með allan skipastólinn,
ræktunina, iðnstöðvarnar, byggingarnar, orkuver-
in, hitaveiturnar, hafnirnar, vegina, samgöngutæk-
in, skólana, heilsugæzlustöðvarnar? Getur verið, að
það örli á uppgjafartón og mögli hjá niðjum barn-
ingsmannanna, sem Hannes Hafstein flutti boðskap
sinn af mikilli dirfsku: ,,Þú skalt, þú skalt samt
fram”?
Ekki er laust við það. Að undanförnu hefur okkur
verið flutt sú kenning, að við ættum að fara að gera
okkur feita á þvi að heimta landleigu hjá útlendu
herveldi, sem setu hefur i landi okkar.Sumir nefna
meira, aðrir minna. Nú siðast hefur verið stofnað
eitthvað, sem kallað er stjórnmálaflokkur — meira
að segja Stjórnmálaflokkurinn —, er hefur það eitt
þriggja atriða á stefnuskrá sinni að sækja peninga i
vasa útlends hers, svo að við þurfum minna á okkur
að leggja sjálf. Það er nýjasta myndin, sem
draumurinn um steiktu gæsirnar, er koma fljúgandi
i munn letingjans, hefur tekið á sig norður hér.
íslenzka rikið hefur lengi verið háð svonefndum
hagnaði af sölu tóbaks og brennivins. Nú skal það
verða háð herstöðvaleigu frá öðru þeirra tveggja
stórvelda, sem togast á um skækla þessa hnattar
okkar. Og það er egnt fyrir okkur með gyllingum,
egnt fyrir þá, sem af istöðuleysi kveinka sér við að
axla sinn hluta af sameiginlegum byrðum samfé-
lags, og brugðið upp myndum af flugvöllunum,
vegunum og höfnunum, sem við fengjum fyrir-
hafnarlaust.
Þetta fólk er skammsýnt i sérgæzku sinni. Það er
að mynda sig til þess að búa upp á asnann með gull-
klyfjarnar. Vei þeim stað, þar sem hann kæmist inn
um borgarhliðið.
Réttilega er sagt, að hægara sé i að komast en úr
að vikja. Umtalsverðri herstöðvaleigu fylgdi lifs-
venjubreyting, meiri eyðsla, meiri verðbólga,
minni ábyrgðartilfinning og forsjá. Og sé torvelt nú
að snúa við á vafasamri leið i efnahagsmálum, yrði
það enn torveldara að fenginni þess konar inngjöf. í
reynd hefðum við bundið okkur i báða skó, ef til vill
fyrirgert lifsrétti okkar sjálfra, þegar til framtiðar-
innar er litið. Stigum ekki slikt örlagaspor af tómri
vesalmennsku. .—J H
Baráttan við eiturlyf j ahringana:
Bændur á hungurmörkum
þræla á ekrum þeirra
— en sökudólgarnir velta sér í auöi og allsnægtum
VIÐA UM LÖND eru jurtir,
sem notaðar eru til eiturlyfja-
framleibslu, ræktaöar á stór-
um flákum lands. Sums staöar
er þessi ræktun stunduö svo til
einvörðungu í heilum héruö-
um. Þetta gerist einmitt i
löndum, þar sem fjöldi fólks
lifir viö sára neyö, og mat-
vælaframleiðsla er allt of litil.
Þaö er gróöabralliö, er einskis
metur lif, heilsu og hamingju
manna, sem er driffjöörin.
Meöal þeirra landa, þar sem
þessi ógæfusamlegi atvinnu-
vegur er stundaður, er Tyrk-
land, Tæland og ýmis lönd i
Suður-Ameriku. Og raunar
mörg fleiri. Afarharösviraðir
hringar auöugra manna
standa á bak viö þetta, og
þessir hringar teygja arma
sina um flest lönd heims. Sér-
hver mistök eöa brigö af hálfu
þeirra, sem starfa I þjónustu
þessara hringa, þýöa oft
dauöadóm. Þar er engrar
vægöar aö vænta.
t Tælandi er það heróiniö.
Fyrir nokkrum árum var
Amsterdam miöstöö allra
heróinflutninga til Evrópu, en
nú á seinni árum fer dreifingin
fram á miklu fleiri stöðum.
Þaö veröur sifellt algengara,
aö eiturlyfjasalar margra
landa haldi sjálfir I innkaupa-
ferðir til Bangkok, þar sem
spilling og mútuþægni em-
bættismanna gerir hægt um
vik um þess konar viöskipti.
Heróin þýöir peninga, og pen-
ingar eiga sér ekki nein siö-
feröislög. Bændurnir i Noröur-
Tælandi, þar sem valmúinn er
ræktaður, eru reiöubúnir til að
stofna sér i mikla hættu viö
ræktun og flutninga, af þvi aö
fyrir þaö fá þeir peninga, sem
eru stórfúlgur á þeirra visu,
enda þótt það sé ekki nema ör-
litill hluti af öllu þvi, sem aðrir
bera úr býtum fyrir viöbjóös-
lega iöju sina. Aö minnsta
kosti fá bændurnir mun meira
heldur en fyrir hrisgrjóna-
rækt.
Rama IV, konungur Tæ-
lands, hefur reynt aö fá bænd-
urna til þess aö breyta rækt-
unarvenjum sinum. Hann hef-
ur sjálfur tekiö sér ferö á
hendur til Noröur-Tælands
með áætlun um eplarækt i staö
valmúans. Epli eru hlutfalls-
lega dýr i Tælandi. En þaö er
engin leiö að fá þetta fólk til
þess aö taka upp nýja hætti, og
auk þess á konungurinn við þá
aö etja, sem eru jfcfnvel vold-
ugri en hann, oddviti heróin-
hringsins tælenzka. Og á sveif
meö honum leggjast siðblindir
embættismenn og löggæzlu-
menn, er loka augunum, ef
þeim eru réttir peningar. í
rauninni veit enginn, hver er
vinur eöa óvinur, bandamaður
eða andstæðingur, þegar reynt
er að vinna bug á heróín-
smyglinu. Algengt er, aö vitn-
eskju um afbrot sé stungiö
undir stól i skrifstofum ein-
hvers embættisins og henni
ekki komið á framfæri fyrr en
um seinan eöa ábendingar
rangfæröar. Þá er boriö viö
önnum, mistökum, gleymsku
ef upp kemst. Eöa þaö er
þessi, en ekki hinn, sem sökina
ber.
1 Kolumbiu i Suður-Ameriku
er gifurlega mikið ræktað af
marijúana. 1 Guajiri, i grennd
viö bæinn Rióhacha, er þessi
jurt ræktuð á um þaö bil tvö
þúsund hektörum lands, og
þaö var aöeins fyrir tilviíjun,
aö þaö uppgötvaöist. Þaö eitt
aö eyöa gróöri á þessum ökr-
um öllum er meira en lltiö fyr-
irtæki, þar sem iskyggilegt
þykir aö gera þaö meö jurta-
eitri. En verra er þó hitt, aö
sams konar ekrur eru viös
vegar um Kólumbiu og i
mörgum öörum rikjum i Suö-
ur-Ameriku. Þar hefur mari-
júana veriö ræktaö öldum
saman, þótt aldrei fyrr hafi
önnur eins ósköp veriö ræktuö
og siöan neyzla þessarar teg-
undar vimueiturs varð algeng
i Bandarikjunum.
Jafnhliöa marijúana er svo
kókaínsmygl stundað i
Kólumbiu — og viö það eru
notaöar flugvélar, bátar,
vörubilar og múlasnar. Þaö
eru yfirleitt blöö jurtarinnar,
sem kókainið er unniö úr, er
flutt eru úr landi, og þessir
fiutningar lúta stjórn harö-
sviraös kókainhrings, sem á
rannsóknarstöövar og
vinnslustöövar á afskekktum
stööum og lætur siöan fljúga
með þennan háskalega varn-
ing, kókainduftiö, til Mexikó
eöa beint til Bandarikjanna.
Og nokkuö er sent sjóleiðis til
Evrópu.
Mest af þessum eiturlyfjum
kemst á leiðarenda, og þaö,
sem löggæzlumönnum tekst
að klófesta, er ekki nema brot
af allri framleiðslunni. Þó er
æriö mannfall I þeim sveitum
lögregluliös, sem viö þessi
mál fást i Kólumbiu, af völd-
um launmorðingja og leyni-
skyttna. Samt hefur þeim
fram til þessa tekizt aö ná
tuttugu og átta lestum af
kókaini, átján þúsund lestum
af kókablöðum og áttatiu þús-
und lestum af marijúana, auk
þess sem 668 þúsund lestir
hafa veriö eyöilagöar fyrir
uppskeru og ellefu kókain-
vinnslustöövar veriö sprengd-
ar i loft upp.
Verst er aö hafa upp á þeim
ekrum, sem eru langt inni I
miklum skógum, þar sem eit-
urlyfjahringarnir eru alls ráö-
andi. Þaö fólk, sem þar á
heima, þorir hvorki aö æmta
né skræmta, þvi aö þaö á
dauðann yfir höföi sér. Auk
þess hafa eiturlyfjahringarnir
betri báta og hraöskreiðari
bila en lögreglan, þeirra menn
eru betur vopnaöir og rækileg-
ar þjálfaöir til haröræöa.
Þyrlur, sem eiturlyfjalögregl-
an hefur fengiö, hafa veriö
skotnar niöur, og svo er áhætt-
an mikil, aö lögreglan fer
aldrei fámennari út fyrir bæj-
armörk Rióhacha en fimm bil-
ar fullskipaðir séu saman.
Raunverulega er þarna háö
styrjöld, og ekki bætir þaö að-
stööu stjórnarvaldanna, aö
mikil spilling hefur grafið um
sig innan herbúöa þeirra, og
þar geta jafnt menn i æöstu
stööum sem vesalir lögreglu-
þjónar i rauninni veriö á bandi
eiturlyfjahringanna eins og
viöar i Suöur-Ameriku og Mið-
Ameriku. Nýlega hefur þvl til
dæmis veriö haldiö fram, aö
sjálfur yfirhershöfðingi lands-
ins sé einn i þeim hópi.
Bændurnir, sem látnir eru
vinna á ökrunum, eru ólæsir
og óskrifandi. Þeir vita ekkert
um þá eymd og ógæfu, sem
hlýzt af starfi þeirra i þágu
eiturlyfjahringanna, og sjálfir
eiga þeir fæstir mat til næsta
máls. Þeir eru þess vegna al-
gerlega á valdi þeirra útsend-
ara eiturlyfjahringanna, sem
búið hafa um sig meöal þeirra,
og hvorki gætu neitt aðhafzt né
þyrðu þaö, þótt þeir skynjuöu i
hvaða keöju þeir eru hlekkir,
og vildu ekki una þvi.
Þetta er aöeins lausleg frá-
sögn af þvi, sem fram fer i
tveimur löndum, ööru i Asiu,
hinu i Suöur-Ameriku. En
sömu sögu eöa nauöalika má
segja úr mörgum öörum, þar
sem þessi iðja er stunduð af
kappi. En þaö mætti einnig
rekja þann þáttinn, sem gerist
i vestrænum löndum, þar sem
sölukóngarnir lifa viö auð og
allsnægtir, feitir af óhamingju
annars fólks, sem þeir græöa á
að troöa niður I svaöiö og gera
að aumingjum. Þaö mætti
fjalla um vesala erindreka,
sölumenn og vikapilta þessara
eiturlyfjakónga og fórnar-
lömbin öll, mikinn part æsku-
fólk, sem glæpzt hefur til þess
að ánetjast þessu fólki, oft af
rælni i upphafi, eöa vegna
tómleika, sem þvi var búinn i
þvi samfélagi, þar sem þaö
ólst upp.
Hópur bænda, sem handtekinn birgöir kókablaöa i Guajira f sem gróöann hriða, leika lausu áöur.