Fréttablaðið - 02.11.2007, Blaðsíða 16

Sumir heimildarmanna Frétta-
blaðsins halda því fram að sala
Reykjavíkurborgar og Akureyrar-
bæjar á helmingshlut í Lands-
virkjun hafi fyrst og fremst verið
„pólitísk eignafærsla“ mánuði
áður en grundvallarbreyting varð
á orkumálum í landinu með sölu á
hlut ríkisins í Hitaveitu Suður-
nesja (HS). Gerð var grein fyrir
þessum viðhorfum í Fréttablaðinu
í gær.
Við söluna á hlutnum í HS hófst
ferli sem að grunni til er ein af
ástæðum pólitískra og viðskipta-
legra átaka um málefni Orkuveitu
Reykjavíkur (OR), Reykjavík
Energy Invest (REI), Geysis Green
Energy (GGE) og HS. Undir-
liggjandi er síðan sú spurning
hvort nýtingarréttur á orku-
auðlindum eigi að vera í höndum
hins opinbera eða hjá einkaaðilum.
Landsvirkjun var verðmetin á 59
milljarða út frá forsendum sem
raktar voru í Fréttablaðinu í gær.
Umdeilanlegar segja margir, rök-
réttar segja aðrir. Meðal þess sem
innifalið er í verðinu er 68 prósenta
eignarhlutur í Landsneti hf. sem
starfar á grundvelli raforkulaga
frá því í maí árið 2003. Hann er
metinn á 4,7 milljarða. Samkvæmt
því verðmati er heildarverðmæti
Landsnetsins um 6,8 milljarðar.
Eigendahópur Landsnets tók
breytingum í september síðast-
liðnum en þá varð Orkuveita
Reykjavíkur eigandi 6,78 prósenta
hlutar í Landsneti.
Félagið hefur það hlutverk að
annast flutning á raforku og kerfis-
stjórnun samkvæmt lögum. Einn
heimildarmanna Fréttablaðsins
telur Landsneti ekki vera gert
nægilega hátt undir höfði í verð-
matinu. „Landsnet á flutningsvirki
fyrir raforku í landinu. Hvers
vegna í ósköpunum eru þau ekki
metin sem meiri verðmæti en raun
ber vitni?“ Þessu viðhorfi eru ekki
allir sammála en flestir telja að í
raun sé Landsnet „ómetanlegt“ í
ljósi mikilvægis flutningsvirkja
fyrir raforku. „Samfélagið reiðir
sig á flutningsvirkin, bæði fyrir-
tæki og fjölskyldur. Það má spyrja
sig að því, hvort ekki sé tilefni til
þess að taka öll málefni er tengjast
flutningsvirkjum á raforku til
endurskoðunar í ljósi þess að einka-
fyrirtæki eiga orðið hlut í þeim,“
segir einn heimildarmanna.
Eigendur Landsnets hf. eru
Landsvirkjun, Rafmagnsveitur
ríkisins, Orkubú Vestfjarða og
Orkuveita Reykjavíkur. Flutnings-
virki eru að einhverjum hluta lögð
inn í félagið sem hlutafé.
Landsnet fellur undir það sem
nefnt er „órekstrartengdar eignir“
í verðmatinu á Landsvirkjun. Matið
var framkvæmt á grundvelli
núvirtra áætlaðra arðgreiðslna til
ársins 2019.
Heimildarmenn Fréttablaðsins,
sem voru vel á annan tug, voru
flestir sammála um að pólitísk yfir-
sýn í orkumálum „væri lítil sem
engin“ eftir að ákveðið var að selja
hlut ríkisins í Hitaveitu Suðurnesja
til einkaaðila. Sumir telja þetta
gæfuspor sem auki líkurnar á því
að „raunveruleg samkeppni“
myndist á raforkumarkaði. Aðrir
segja slík sjónarmið fráleit. „Þetta
er einokunarrekstur og raunveru-
leg samkeppni getur aldrei ríkt í
svoleiðis rekstri, nema gengið sé
alla leið.“
Salan á hlut Reykjavíkurborgar
og Akureyrar í Landsvirkjun til
ríkisins er að mati margra
heimildarmanna undanfari grund-
vallarbreytinga á orkugeiranum,
jafnvel hlutafélagavæðingar á
Landsvirkjun eða uppstokkunar á
fyrirtækinu. Án þeirrar eignatil-
færslu hefði ríkið ekki getað „hald-
ið vopnum sínum“ nægilega vel að
lokinni sölu á hlutnum í Hitaveitu
Suðurnesja, þar sem fyrirsjáanlegt
væri að „boltinn myndi halda
áfram að rúlla“; það er að nýtingar-
réttur á orkuauðlindum héldi
áfram að fara frá opinberum fyrir-
tækjum til einkaaðila.
„Við sjálfstæðismenn erum á móti
því að hið opinbera sé að standa í
áhætturekstri,“ sagði Vilhjálmur Þ.
Vilhjálmsson, þáverandi borgar-
stjóri, á blaðamannafundi í Valhöll
hinn 8. október þar sem mælt var
fyrir því að hlutur Reykjavíkur-
borgar, í gegnum OR, í REI yrði
seldur á „næstu mánuðum.“ Þessi
yfirlýsing borgarstjóra reyndist
afdrifarík eins og fram hefur komið
en hún hafði áhrif á það að Björn
Ingi Hrafnsson, borgarfulltrúi
Framsóknarflokksins, sleit meiri-
hlutasamstarfi við sjálfstæðismenn
í borgarstjórn.
Slitin varpa ljósi á augljósan pólit-
ískan átakapunkt að mati margra
heimildarmanna, sérstaklega innan
Sjálfstæðisflokksins. Spyrja má
hvernig þátttaka hins opinbera á
samkeppnismarkaði eigi að vera á
sviði orkumála. Opinber fyrirtæki
hafa tekið þátt í áhættufjárfest-
ingaverkefnum í samkeppnis-
rekstri um áratugaskeið, hér á landi
og erlendis, meðal annars með sölu
á raforku til stóriðju. Þá hafa opin-
ber fyrirtæki stofnað félög með
einkaaðilum á undanförnum árum
með það fyrir augum að nýta endur-
nýjanlega orkugjafa erlendis.
Frumvarpi Össurar Skarphéðins-
sonar iðnaðarráðherra er ætlað að
taka á þessu umdeilda máli en
stefnt er að því að taka það til
umræðu og afgreiðslu á Alþingi í
vetur.
Landsnetið ómetanlegt en þó ekki
Pólitísk og viðskiptaleg átök um orkumálefni landsmanna hafa verið í brennidepli að undanförnu. Verðlagning á flutningsvirkjum
fyrir raforku, sem Hitaveita Suðurnesja á meðal annars, er eldfimt deilumál. 68 prósenta hlutur Landsvirkjunar í Landsneti hf. sem á
og rekur flutningsvirki fyrir raforku í landinu er metinn á 4,7 milljarða. Stenst þessi verðmiði skoðun?