Fréttablaðið - 15.11.2007, Qupperneq 32

„Frítt í Strætó fyrir námsmenn“ er
athyglisverð tilraun borgaryfir-
valda til að blása lífi í almennings-
samgöngur. Slagorðið „frítt í
strætó“ teiknað á plaköt í sósíal-
realískum stíl mun þó að öllum lík-
indum hrökkva skammt til að toga
bifreiðaeigendur út úr kapitalísk-
um hversdeginum. Ástæðan gæti
verið sú að 5.000 kr. afsláttur í
strætó breytir ekki heimilisbók-
haldi þeirra sem þegar hafa ákveðið
að reka bifreið.
Líkja mætti „frítt í strætó“ við þá
aðgerð að ætla að stemma stigu við
drykkjuskap með því að bjóða upp
á ókeypis djús á skemmtistöðum.
Til þess að takast af
alvöru á við vandann
þarf að ráðast beint á
rótina og hækka
verðið á áfengi.
Meðal partíljónið er
aðeins tilbúið að eyða
ákveðinni fjárhæð í
áfengi á hverju
kvöldi. Þannig mætti
fækka þeim drykkj-
um sem það væri til-
búið að greiða fyrir og beina því að
til dæmis hóflega verðlögðu kaffi
sem ágætum valkosti.
Hið sama gildir um samgöngur í
Reykjavík. „Frítt í strætó“ er eins
og djús á barnum sem meðal sam-
kvæmisljónið hefur ekki áhuga á
að drekka jafnvel þótt það sé
ókeypis. Áhrifaríkast er að auka
kostnaðinn við notkun einka-
bifreiðarinnar jafnframt því að
bjóða upp á góðan, hóflega verð-
lagðan strætó sem valkost. Ástæðan
er sú sama og með partístandið að
flestir hafa ákveðið hámark í huga
sem þeir eru tilbúnir að greiða fyrir
samgöngur í hverjum mánuði.
Niðurgreiðsla samfélagsins til
bíleigenda er umtalsverð. Eftir því
sem lóðaverð hækkar á þéttbyggð-
um svæðum gerist sú spurning
áleitnari hvort forsvaranlegt sé að
fletja hraðbrautarmannvirki út á
stórum eftirsóttum lóðum. Eðlilegt
væri að bíleigendur borguðu hæfi-
lega leigu af slíku landsvæði sem
annars bæri rentur með öðrum
hætti samfélaginu til heilla. Hið
sama ætti að gilda um bifreiðar
sem lagt er á dýrmætu landsvæði.
Meðal bíll þekur um 10 fermetra af
landi þegar honum er lagt. Hundr-
að þúsund íslenskir bílar þekja
milljón fermetra. Miðað við leigu-
verð á húsnæði í miðborginni mætti
rukka bíleiganda um fimmtán til
tuttugu þúsund á mánuði fyrir að
teppa verðmætt land. Loks mætti
nefna almenn óþægindi og leiðindi
sem fylgja umferð bifreiða fyrir
aðra en þá sem nota þær. Hljóð- og
loftmengun er hvimleið og jafnvel
heilsuspillandi. Bið á umferðar-
ljósum og í umferðarteppum kostar
þjóðfélagið mörg ársverk í minnk-
aðri framleiðni. Umferðargötur
hefta og tefja umferð vegfarenda
sem ekki nota bifreiðar.
Í útópísku frjálsu markaðssam-
félagi mundi allur slíkur beinn sem
óbeinn kostnaður velta yfir á bif-
reiðanotandann og hafa þar með
áhrif á hvort hann teldi forsvaran-
legt að greiða fyrir ávinninginn af
notkuninni. Íbúar flestra stórborga
í heiminum hafa fyrir löngu svarað
reikningsdæminu með kröfu um
skilvirkt almenningssamgangna-
kerfi sem lágmarkar samfélags-
legan kostnað af samgöngum og
hámarkar skilvirkni.
Færri bílar á haus og gott almenn-
ingssamgangnakerfi eru skilyrði
fyrir þróun og þéttingu Reykjavíkur
í átt að 500 þúsund manna heims-
borg. Líklegt er að íslensk heims-
borg ráði úrslitum um það hvort
Íslendingar haldi áfram að vera
sérstök þjóð á öld alþjóðavæðingar-
innar.
Höfundur er námsmaður í
Stokkhólmi.
Nú þegar eitt ár er liðið
frá brottför hers-
ins vaknar sú
spurning hvenær
á að hefjast
handa við hreins-
un gamalla hern-
aðarmannvirkja, t.d við Aðalvík, á
Vestfjörðum, eða á Heiðarfjalli á
Langanesi? Hér ætla ég að fjalla
um gömlu herstöðina sem stendur
á Straumnesfjalli við Aðalvík.
Sú stöð hefur staðið auð siðan
1959 og er ekki mikið augnakon-
fekt séð úr lofti. Þessi hús sem
komu frá Hollandi í forsteyptum
einingum standa þaklaus og rusl,
svo sem brotajárn, allt í kring.
Samkvæmt leynisamningi sem
var gerður 1951, sömdu Kanar sig
frá hreinsun. Þetta kom í ljós er
leynd var lyft af þesum samningi
skömmu eftir að herinn fór 2006.
Slíkur samningur jaðrar við land-
ráð í mínum huga, en svona var
þetta, þessir menn tóku hollustu
við Kanann fram yfir föðurlands-
ást.
Mér eru Vestfirðir kærir, enda
ættaður þaðan í föðurætt, því
skora ég á Þórunni Sveinbjarnar-
dóttur, núverandi umhverfisráð-
herra, að beita sér fyrir því að
gerð verði áætlun um hreinsun
þessara ljótu kaldastríðs minnis-
merkja, og síðan verði hreinsun
boðin út. Þarna þarf að brjóta
niður og urða þessar steinbygg-
ingar og aðskilja járn frá og koma
i förgun.
Hvað mengun varðar, er mjög
trúlegt að hún sé til staðar en mikil
mengun var fylgifiskur Banda-
ríkjahers hvar sem hann hafði og
hefur aðstöðu um víða veröld.
Hornstrandir eru náttúruperla
sem sífellt fleiri ferðamenn, bæði
innlendir sem erlendir kjósa að
sækja heim. Þarna er náttúru-
fegurð með eindæmum, mikið af
fuglum og kyrrð fyrir þá sem vilja
komast burt fra menguðum stór-
borgum. Skemmst er þess að
minnast er goðsögnin mikla, rokk-
stjarnan Mick Jagger, sótti Vest-
firði heim. Umferð á þessar slóðir
á eftir að stóraukast og því er
brýnt að þvo þennan ljóta blett af
Vestfjörðum.
Höfundur er bifreiðastjóri.
Hreinsað til
eftir herinn
Milljón fermetrar af bílum