Fréttablaðið - 05.01.2008, Blaðsíða 16

16 5. janúar 2008 LAUGARDAGUR
greinar@frettabladid.is
FRÁ DEGI TIL DAGS
Ég fylgdist með öllum hátíðar-höldunum og ræðunum um
áramótin. Tók að sjálfsögðu þátt í
þeim með tilheyrandi skálag-
laumi og vangakossum. Bauð nýja
árið velkomið með myndarlegum
flugeldi sem fór langleiðina upp í
Esju áður en hann sprakk.
Hlustaði á forsetann, biskupinn
og forsætisráðherra flytja ávörp
til þjóðarinnar og gladdist með
þeim sem útnefndir voru menn
ársins. Sem mér fannst þó seint í
rassinn gripið því Jónas Hall-
grímsson var tvímælalaust maður
ársins, tvö hundruð árum frá
fæðingu sinni. Geri aðrir betur.
Það er svo annað mál hvort unga
kynslóðin skilji Jónas. Hvað þá
nýju Íslendingarnir, útlending-
arnir sem hér eru að setjast að.
Alþjóðavæðingin virkar nefnilega
í báðar áttir. Í þau fáu skipti sem
ég lagði leið mína í Kringluna og
Smárann á þessu ári, til að dreifa
bæklingum í kosningabaráttunni í
vor og spjalla við kjósendur,
reyndist annar hver maður af
pólsku eða taílensku bergi
brotinn og hefur sjálfsagt haldið
að ég væri karlinn á kassanum
eða góði dátinn Zweig. Þeir
svöruðu mér á hrognamáli og
hurfu á braut.
Karlinn á kassanum
Svo er það hitt að flestir helstu
auðjöfrarnir, sem kosnir voru
menn ársins hér heima, eru
fluttir búferlum til New York eða
London og maður má kallast
hólpinn ef þeir kannast við mann
og ef maður kannast við þá. Það
er svo komið fyrir mér að ef ég
hitti huggulegan ungan mann í
dökkum jakkafötum, spyr ég
sjálfan mig: skyldi hann vera
milljóner þessi? Þannig fór fyrir
mér þegar ég heimsótti forsetann
á Bessastaði á nýjársdag (þangað
er boðið öllum fyrirmönnum
þjóðfélagsins og mér líka).
Heilsaði mönnum í bak og fyrir
án þess að þekkja þá með nafni og
fór á taugum. Flúði út. Er ekki
lengur samkvæmishæfur innan
um alla þessa mógúla og millj-
arðamæringa, þó skömm sé frá að
segja. Auðvitað á ég ekki að hafa
neina minnimáttarkennd gagn-
vart fólki sem gerir það gott og
talar ennþá íslensku og ef ég
kynntist þeim betur eða þeir mér,
mundi ég eflaust getað rifjað upp
ættarsögu þeirra og sagt þeim frá
kynnum mínum af afa þeirra eða
langafa í Verkó í gamla daga. Ef
þeir nenntu að hlusta á það.
Vandinn er nefnilega sá að það
nennir enginn að hlusta lengur.
Eða má ekki vera að því. Annars
gætu þeir tapað á hlutabréfa-
markaðnum eða misst af góðum
díl.
Í sviðsljósinu
Ég fékk enga rauðvínsflösku frá
bankanum mínum sem segir mér
að það sé búið að afskrifa mig en
ég fékk golfskó í jólagjöf frá
konu minni, sem eru skilaboð um
það hvar hún vill hafa mig í
sumar. Það er ekki svo slæmt.
Hún er ekki alveg búin að
afskrifa mig eins og bankinn! Þar
að auki hef ég nógan tíma vegna
þess að maður hefur verið
kjaftstopp í þinginu með sín mál
vegna málæðis annarra þing-
manna. Ég brann inni með einar
þrjár ræður núna fyrir áramótin,
sem allar voru gulls í gildi og fólk
er farið að spyrja mig, hvað ég sé
eiginlega að gera niður á Alþingi
og þetta fer að verða spurning um
að sitja í sætinu sínu og sjást í
bakgrunninum, þegar verið er að
sjónvarpa frá upphlaupunum í
kjaftöskunum. Annars er maður
afskrifaður eins og í bankanum.
Eða hvað? Þarf maður að vera
stöðugt í sviðsljósinu til að vera
maður með mönnum? Maður
ársins?
Gamall vinur minn hrósar um
þessar mundir sigri yfir alkohól-
isma og er hættur að drekka.
Annar hefur dregið sig í hlé frá
vinnu og erli og lætur sér líða vel
með sjálfum sér. Sá þriðji gleðst
yfir bættri heilsu á ögurstund og
enn eru óupptalin hjónin sem
gátu endurnýjað hjónaband sitt
og ástina. Svo ekki sé minnst á
fólkið sem gleðst yfir litlu, lætur
lítið yfir sér en er kjarninn og
grasrótin í því góða mannlífi, sem
við þrífumst í. Allt er þetta fólk
„maður ársins“. Hver með sínum
hætti. Sumir græddu pening og
ég gleðst yfir því. Aðrir græddu
lengra líf og ég tek ofan fyrir
þeim. Allt hefur þetta fólk lagt
sitt af mörkum, þótt það hafi
ekkert gert af sér og hvergi verið
í sviðsljósinu. Og sést ekki einu
sinni í bakgrunninum.
Einhvern veginn leggst það
þannig í mig, að þetta fólk verði
áfram menn ársins, hver með
sínum hætti. Hver með sína litlu
sigra í hverdagsleikanum.
Maður ársins
Í DAG | Ársuppgjör
ELLERT B. SCHRAM
Hlustaði á forsetann, biskup-
inn og forsætisráðherra flytja
ávörp til þjóðarinnar og gladd-
ist með þeim sem útnefndir
voru menn ársins. Sem mér
fannst þó seint í rassinn gripið
því Jónas Hallgrímsson var
tvímælalaust maður ársins,
tvö hundruð árum frá fæðingu
sinni.
UMRÆÐAN
Kjarasamningar
Samningaviðræður eru ekki komnar af stað aftur, utan örfárra funda um tiltek-
in mál. Samningamenn telja sig þurfa skýr-
ari svör frá ríkisstjórninni um hver séu
áform hennar um lækkun skatta og breyt-
ingar á jaðarsköttum. Við upphaf viðræðna
lagði SA fram tillögu um að allir lágmarks-
taxtar yrðu hækkaðir um krónutölu, auk
svokallaðrar launatryggingar. Launatrygg-
ing þýðir að þeir sem hafa fengið minni
launahækkun frá 1. sept. 2006 en tiltekinn
brotpunktur, fá launahækkun sem nemur því sem
upp á vantar. Þeir sem hafa fengið launaskrið
umfram brotpunkt fá ekkert. Þessi aðferð gerir það
að verkum að það skapast meira svigrúm til þess að
setja í lægstu taxtana.
ASÍ forystan telur að þetta dugi ekki nema að
stjórnvöld komi að málinu og persónuafsláttur
verði hækkaður upp í 150 þús.kr. en deyi út við 300
þús. kr. tekjur. Skerðing barnabóta verði hækkuð í
150 þús. kr. úr 90 þús. kr. og eignastuðull í vaxta-
bótakerfinu verði færður í sama stað og hann var
eða hækkaður um 50%. Þessar aðgerðir
myndu kosta ríkissjóð um 14 milljarða
króna og er lagt til að þær dreifist á 3 ár.
Ef ríkisstjórn fellst á þessar aðgerðir þá
aukast ráðstöfunartekjur hjóna með tvö
börn, sem eru samtals með 300 þús. kr.
laun á mánuði, a.m.k. um 40 þús. kr. á
mánuði.
Ef ekki verði hægt að spila þessu saman
þá telja stéttarfélögin að þá verði SA að
setja mun meiri kostnaðarauka í tillögur
sínar. Það eykur hins vegar hættuna á að
fyrirtækin nái ekki að verja það með
aukinni framleiðni og hleypi kostnaðar-
auka út í verðlagið sem auki á verð-
bólguna. Það tryggir nánast tveggja stafa verð-
bólgu þegar líður á árið. En svo er hin klassíska
leið með sem nánast alltaf hefur verið farin, að
setja flata prósentuhækkun á alla taxta, það er
talin pottþétt leið til þess að tryggja verðbólgu í
tveggja stafa tölu í nokkur ár. Vilji ríkisstjórnin
koma að efnahagsstjórn af festu verður hún að
koma að þessari afdrifaríku ákvörðun.
Höfundur er formaður Rafiðnaðarsambands
Íslands.
Beðið eftir ríkisstjórninni
GUÐMUNDUR
GUNNARSSON
Aðstoð óskast
Björn Bjarnason þykir með duglegri
ráðherrum, reyndar svo duglegur að
hann þarf ekki einu sinni á sérstök-
um aðstoðarmanni að halda eins
og aðrir ráðherrar. Björn hefur verið
án aðstoðarmanns allar götur síðan
Þorsteinn Davíðsson kvaddi hann til
að gerast deildarstjóri hjá lögreglunni
á höfuðborgarsvæðinu síðastliðið
haust. Í Mannlífi voru leiddar að því
líkur að Björn hefði ekki haft fyrir því
að ráða annan í starfið því hann sé
á leið út úr pólitík. Því neitar
Björn, sem hlýtur að þýða að
hann er enn að leita að rétta
manninum í starfið, góðir
aðstoðarmenn eru jú
ekki á hverju strái. Sem
leiðir hugann að því
að ekkert hefur spurst
til Jóns Kristins Snæhólms lengi.
Skyldi hann vera á lausu?
Hvað gerir Ástþór?
Landsmenn bíða nú með kvíða-
hnútinn í maganum eftir því að
Ástþór Magnússon kveði upp úr með
hvort hann bjóði sig fram til forseta
í sumar. Geri hann það væri það í
þriðja sinn sem hann byði sig fram.
Í kosningunum fyrir fjórum árum lét
hann engan bilbug á sér finna þótt
hann hafi fengið innan við 2000
atkvæði. Aðspurður á kosninga-
nótt hvort það væru honum ekki
vonbrigði svaraði hann kokhraustur:
„Hvað hafði Jesú marga lærisveina?“
Nútíma stjórnunarhættir
Eins og allir framkvæmdastjórar
vita skiptir fátt meira máli í rekstri
fyrirtækja en hagræðing. Í þeim
tilgangi hafa fyrirtæki á Vesturlönd-
um gripið sífellt meira til þess ráðs
á undanförnum árum að úthýsa
störfum, sem svo er kallað. Þetta
fyrirkomulag hefur verið að ryðja sér
til rúms meðal fyrirtækja hér á landi.
Nú hefur Guðjón Pedersen leikhús-
stjóri til dæmis fundið glænýjan flöt á
þessu og úthýst Jóni Viðari Jónssyni,
leikhúsrýni DV, úr Borgarleikhúsinu.
Þetta hefur sjálfsagt mikla hagræð-
ingu í för með sér; Leik-
félag Reykjavíkur þarf
ekki lengur að splæsa
miða á Jón Viðar og er
talið að sparnaðurinn
hlaupi á þúsundum
króna.
bergsteinn@frettabla-
did.isÓ
lafur Ragnar Grímsson hefur ár sín á Bessastöðum
gegnt embætti forseta Íslands af óvenju miklum mynd-
arskap. Geislandi sjálfstraust og fumleysi hefur ein-
kennt allt fas hans og gerðir. En eins og er gjarnan um
menn sem eru búnir slíkum kostum, er Ólafur Ragnar
ekki óumdeildur maður.
Sem betur fer er óhætt að segja. Ef öllum væri slétt sama um
hvað forsetinn er að fást við hverju sinni mætti alveg eins þurrka
embættið út úr stjórnarskrá landsins. Ólafur Ragnar hefur hins
vegar séð til þess að forseti Íslands rykfellur ekki á Bessastöðum.
Með framgöngu sinni hefur Ólafur Ragnar tryggt að embætti
forseta er lifandi og áhrifamikil stofnun. Hiklaust má fullyrða að
Ólafur Ragnar hafi lyft embættinu upp um nokkra þyngdarflokka.
Á það bæði við innan lands og utan.
Innan landsteinanna má fyrst og fremst þakka það ákvörðun
hans að synja umdeildum fjölmiðlalögum Davíðs Oddssonar undir-
ritunar sumarið 2004. Varð Ólafur Ragnar þar með fyrstur forseta
lýðveldisins til að nýta sér stjórnarskrárbundinn rétt embættisins
til að leggja mál í dóm þjóðarinnar. Og þar þurfti sterk bein til.
Þjóðin var að vísu svikin um þjóðaratkvæðagreiðsluna þegar þing-
ið dró lögin til baka en sigur forsetans var afgerandi eins og hann
rifjar upp í viðtali í nýjasta tölublaði Mannlífs: „Þegar ég skrifaði
ekki undir fjölmiðlalögin á sínum tíma spáðu margir, sumir virtir
aðilar í okkar samfélagi, að það myndi leiða til alvarlegrar stjórn-
kerfiskreppu, það myndi hrikta í stjórnskipun landsins. Staðreynd-
in varð sú að stjórnskipunin virkaði fullkomlega eðlilega og for-
setinn beitti því valdi sem stjórnarskráin fól honum. Þingið brást
við með því að lögin voru afnumin. Þau höfðu ekki stuðning þings
eða þjóðar þegar á reyndi, allt féll í ljúfa löð og engin stjórnkerfis-
kreppa birtist okkur,“ segir forsetinn.
Og úti í heimi hefur Ólafur Ragnar verið glæsilegur og heims-
borgaralegur fulltrúi þjóðar sinnar, hvort sem það er þegar hann
hefur greitt götu íslenskra fyrirtækja eða komið fram sem gesta-
fyrirlesari við virta háskóla á borð við Harvard.
Í Mannlífsviðtalinu er athyglisverður kafli þar sem Ólafur Ragn-
ar ræðir um mikilvægi trausts sambands forsetans og þjóðarinnar:
„Ef hann nýtur ekki trúnaðar þorra þjóðarinnar þá er alveg sama
hvað einstaklingurinn sem gegnir embættinu lætur sér detta í hug,
það er einfaldlega ekki framkvæmanlegt. Ætli þetta sé ekki kjarn-
inn í hinu lýðræðislega eðli embættisins; þessi samræða forsetans
og þjóðarinnar sem hvergi er nákvæmlega skilgreind en er engu
síður fyrir hendi.“
Ólafi Ragnari hefur hingað til hvergi skjöplast í samræðulist
sinni við þjóðina. Staða hans er svo sterk að engar líkur eru á að
fram komi frambjóðandi sem getur att kappi við hann í sumar. Það
á einfaldlega enginn séns í hann.
Hitt er annað mál að svipuð lögmál gilda um setu manna í áber-
andi embættum og um bækur. Góð bók skilur þannig við lesendur
að þeir vilji meira, ekki þannig að þeir séu orðnir leiðir. Forsetinn
hefur hingað til lesið þjóð sína hárrétt. Það á eftir að koma í ljós
hvort sú sé einnig raunin nú þegar fjórða kjörtímabil hans á Bessa-
stöðum blasir við.
Ólafur Ragnar Grímsson hefur lyft embætti
forseta upp um nokkra þyngdarflokka.
Samræða forseta
og þjóðar
JÓN KALDAL SKRIFAR
ÚTGÁFUFÉLAG: 365
RITSTJÓRAR: Jón Kaldal og Þorsteinn Pálsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir FRÉTTASTJÓRAR: Arndís
Þorgeirsdóttir, Kristján Hjálmarsson, Trausti Hafliðason og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál). FULLTRÚI RITSTJÓRA:
Páll Baldvin Baldvinsson. Fréttablaðið kemur út í 103.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu,
Akureyri og þéttbýlissvæðum á suðvesturhorninu. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni.
Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. issn 1670-3871