Fréttablaðið - 08.01.2008, Blaðsíða 16

16 8. janúar 2008 ÞRIÐJUDAGUR
greinar@frettabladid.is
FRÁ DEGI TIL DAGS
Ný útgáfa Biblíunnar og kristið siðgæði hefur verið nokkuð
til umræðu á síðustu vikum. Þetta
eru góð og gagnleg skoðanaskipti
og minna okkur á þá gjöf sem
kristindómurinn er. Á sama hátt
og við undrumst á ári Jónasar
Hallgrímssonar snilli hans í
nýyrðasmíð og hvað íslensk tunga
á honum mikla skuld að gjalda,
sést okkur gjarnan yfir hvað
kristnin hefur auðgað og mótað
líf okkar og þjóðarvitund.
Biblían er af mörgum talin
merkust bóka og í hana sækja
menn huggun, styrk og andagift.
En Biblían er ekki trú. Ekki frekar
en matreiðslubók er matur. Hún
er trúarrit. Kirkjan er samfélag
kristinna manna og sú helgi og
kyrrð sem menn finna gjarnan í
kirkjunni sinni er tilkomin vegna
bænahalds og lotningar sem þar
vaknar í vitund manna þegar best
lætur.
Kristnir menn halda stórhátíð
tvisvar á ári. Annars vegar til að
minnast fæðingar Krists og hins
vegar dauða hans og krossfesting-
ar. Engin hátíð er haldin vegna
þess sem hann boðaði og eftir
honum er haft. Ég hef oft velt
fyrir mér hvers vegna. Væri ekki
gaman að halda Fjallræðuhátíð á
Þingvöllum um bjarta sumarnótt?
Eða á sólskinsmorgni?
Tilboð sem ekki ætti að hafna
Kristin trú byggist á krossfest-
ingu og upprisu Krists. En hvort
sem menn tilheyra kristnum söfn-
uði, öðrum trúfélögum eða engu,
þá nálgast hver og einn almættið
á sinn hátt, því að fólk er ólíkt,
skilur og upplifir það sem sagt er
og gert í samræmi við eigið upp-
lag og reynslu.
Sjálfri finnst mér erindi Krists
vera fyrirgefningin. Kærleikur-
inn og fyrirgefningin. Fyrirgefn-
ing er svo miklu dýpra og stærra
hugtak en það að fyrirgefa sjálf-
um sér og öðrum misgerðir. Krist-
ur er nefndur frelsari og erindi
hans er að frelsa okkur frá okkur
sjálfum. Frá hatrinu, reiðinni,
eigingirninni, öfundinni, illgirn-
inni og afbrýðiseminni. Þessum
fjötrum sem við leggjum á okkur
sjálf og eigum stundum erfitt
með að sleppa. Teljum jafnvel
sérstaka dyggð að halda í gamla
óvild og reiði. Það sé vitnisburður
um skapstyrk og reisn.
Við manneskjurnar erum
breyskar og berum bæði í okkur
hærri og lægri hvatir og allt þar á
milli. En við höfum alltaf val um
hverju við hlúum að og styrkjum
í okkur sjálfum og hvaða jurt fær
enga vökvun. Á því byggist hver
við erum.
Það er því margt verra en að
skoða tilboð Krists um það sem
gerir mann frjálsan og ég held að
skólabörn skaðist varla af kynn-
um við það.
Faríseinn er víða
Bæði fyrr og síðar hefur nokkuð
borið á því að faríseinn í hverjum
og einum láti á sér kræla í trúfé-
lögum. Við og hinir viðhorfið.
Hinir frelsuðu og syndararnir.
Eins má ekki rökræða um hluti.
Fólk er búið að finna sannleikann í
eitt skipti fyrir öll. Þá er þetta orð-
inn dauður bókstafur og á ekkert
skylt við opinn huga og umburðar-
lyndi.
Við sjáum reyndar þessi við-
brögð alls staðar í kringum okkur
þegar fólk með góðan málstað
missir sig í sjálfsupphafningu,
smámunasemi og heilagleika. Við
sjáum þetta til dæmis bæði í
umhverfismálum og jafnréttis-
málum hér á landi.
Afkomendur þeirra sem töluðu
ekki hástemmdara um neitt annað
en landið sitt og náttúruna og
skáldanna sem ortu innblásið um
fossa og fjöll, tala eins og þeir séu
fyrsta og eina fólkið sem ber raun-
verulega virðingu fyrir náttúr-
unni. Tungumálið er virkjað og nú
er talað um umhverfissóða eins og
hverja aðra staðreynd. Næst
kemur umhverfislögregla og
nágrannaeftirlit.
Sama má segja um jafnréttis-
umræðuna. Maður fer hjá sér
þegar maður heyrir hvað tínt er til
og talið til mikilvægis.
Ekkert af þessum málum er
ágreiningsmál í sjálfu sér, þótt
skoðanir geti verið skiptar. Þau
varða alla. En með því að elta smá-
atriði, búa til ágreining og upp-
hefja sig í nafni málstaðarins er
verið að varpa rýrð á hann.
Þetta er reyndar dálítill útúrdúr
frá spjalli um kristindóminn, en
mig langar að minna á fallega
grein sem Illugi Jökulsson skrif-
aði á aðventunni um andartaks
upplifun á stjörnubjörtu kvöldi
fyrir löngu. Einhvers konar kyrrð-
ar einingu sem orð ná ekki að
fanga. Kvaðst þó ekki hafa hitt
Guð. Það minnti mig á söguna af
fiskunum tveim sem sem voru að
synda saman í hafdjúpinu og litli
fiskurinn sagði við stóra fiskinn:
– Hvar ætli hann sé þessi sjór
sem allir eru að tala um?
UMRÆÐAN
Velferðarmál
Í Fréttablaðinu á föstudaginn var, þann 4. janúar, er frétt um raunir sjónskertrar og
ósjálfbjarga ekkju. Dóttir hennar hefur
annast móður sína, en hún fær ekki
um önnunarbætur, sem ríkið greiðir þegar
svona stendur á. Ástæðan er sú að greiðslan
er takmörkuð við þá sem eiga sameiginlegt
lögheimili. Lögin eru skýr og úrskurðar-
nefnd um almannatryggingar staðfesti synjun um
greiðslu umönnunarbóta í þessu máli. Vandinn sem
við blasir í þessu máli er að ríkið veitir ekki ekkj-
unni viðunandi umönnun heima hjá sér svo hún
býr við óviðunandi þjónustu þar til hún kemst á
stofnun til dvalar og þjónustu. Þrautalendingin er
þá að ættingjar hlaupa undir bagga með ríkinu.
Vissulega var það framför á sínum tíma þegar
lögfestar voru umönnunarbætur í þessum
tilvikum, en heimildin er takmörkuð og afar
þröng. Þess vegna fá mun færri aldraðir og sjúkir
umönnun í heimahúsi en nauðsyn krefur. Brýnt er
að rýmka lagaákvæðið með hagsmuni þeirra í
fyrirrúmi sem þjónustuna þurfa. Það
mun stuðla að því að aldraðir geti verið
lengur í heimahúsi en nú er, þeim mun
vonandi líða betur og svo merkilegt sem
það nú er, þá sparar ríkið umtalsverða
fjárhæðir fyrir hvern þann mánuð sem
dregst að aldraðir flytjist í hjúkrunar-
rými.
Fyrir Alþingi liggur frumvarp sem
þingmenn Frjálslynda flokksins lögðu
fram, þar sem lagt er til að breyta
lögunum og rýmka heimildir til þess að
greiða umönnunarbætur og heimila greiðslur til
þeirra sem eiga annað lögheimili en sá sem annast
er um. Heimilt yrði skv. frumvarpinu að greiða
öðrum en maka viðkomandi, svo sem ættingjum
eða nákomnum vinum. Auk þess er lagt til að
hækka greiðslurnar og samræma þær öðrum
greiðsluflokki. Kostnaður ríkisins við mánaðar-
þjónustu yrði eftir sem áður aðeins fjórðungur
kostnaðar við dvöl á hjúkrunarheimili. Löngu
tímabært er að stíga næsta skref til þess að bæta
þjónustuna við aldraða og sjúka í heimahúsum.
Höfundur er þingmaður Frjálslynda flokksins.
Engar umönnunarbætur greiddar
KRISTINN H.
GUNNARSSON
Við og hinir
Biblían er af mörgum talin
merkust bóka og í hana sækja
menn huggun styrk og anda-
gift. En Biblían er ekki trú.
Ekki frekar en matreiðslubók
er matur. Hún er trúarrit.
Kirkjan er samfélag kristinna
manna og sú helgi og kyrrð
sem menn finna gjarnan í
kirkjunni sinni er tilkomin
vegra bænahalds og lotningar
MARKAÐURINN
með Fréttablaðinu
alla miðvikudaga
Er gæðafrumvarp gera skal
Hver kannast ekki við að standa á
gati þegar undirbúa á og ganga frá
lagafrumvarpi? Kannski ekkert sér-
staklega margir en þeir sem það gera
þurfa ekki lengur að örvænta því út er
komin Handbók um undirbúning og
frágang lagafrumvarpa. Bókin er liður
í aðgerðaáætluninni Einfaldara Ísland
frá 2006, þar sem mælt var fyrir um
leiðir til að einfalda lög og reglur og
vanda betur til verka við undirbúning
nýrra reglna. Handbókina má meðal
annars finna á vef Alþingis og veitir
um margt skemmtilega
innsýn í störf Alþingis;
að ýmsu er að
huga þegar
semja á gott
frumvarp.
Lagatextar
Sérlega áhugaverður er fyrsti hluti
annars kafla handbókarinnar sem
fjallar um málfar. Lagatexti skal vera
„knappur en að sama skapi nákvæm-
ur, stíllinn hlutlægur og ópersónuleg-
ur“. Það gefast fá tækifæri til að skella
sér á bak skáldafáksins: „Í lagatexta
gefst ekki tilefni til tilþrifa í orðnotkun
og þótt það sé ekki rismikill stíll er
nauðsynlegt að hugtak sé alltaf táknað
með sama orðinu. Í umferðarlögum
er t.d. hugtakið bifreið skilgreint
nákvæmlega og alltaf notað orðið
bifreið í þeirri merkingu, ekki t.d.
bíll sem allt eins gæti átt við um
hópbifreið, og enn síður orð eins
og drusla, drossía eða kaggi
þótt þau mundu eflaust lífga
upp á stílinn.“
Erfiðir tímar
Jón Viðar Jónsson lætur sýningar LR
ekki líða fyrir það þótt Borgarleikhús-
stjóri hafi sett hann út af sakra ment-
inu. Jón Viðar keypti miða á Jesus
Christ Superstar fyrir helgi og gaf
söngleiknum þrjár og hálfa stjörnu
í DV í gær. Þótt dómurinn sé heilt á
litið jákvæður notar gagnrýnandinn
tækifærið til að senda Guðjóni Peder-
sen leikhússtjóra sneið: „[M]örgum
áhorfenda var auðheyrilega skemmt
– en æ, nú gleymdi ég mér, það er
dónaskapur að tala um áhorfendur
í Borgarleikhúsinu. [...] Við lifum
á erfiðum tímum, eins og Brecht
sálugi sagði í frægu ljóði – og
var þá ekki bara að hugsa um
nasistana sem flæmdu hann af
fósturjörðinni.“
bergsteinn@frettabladid.is
Í DAG | Trúmál
JÓNÍNA MICHAELSDÓTTIR
U
mræður um endurnýjun kjarasamninga á almennum
vinnumarkaði hafa á löngum tíma þróast í tiltölulega
málefnalegan og markvissan farveg. Leikir samnings-
aðila eru flestir fyrirsjáanlegir. Stærstu hagsmunirnir
beggja megin samningsborðsins eru augljósir og sam-
eiginlegir: Einfaldlega þeir að halda niðri verðbólgu.
Í sjálfu sér kom ekki á óvart að kallað væri eftir aðild ríkis-
stjórnarinnar við lausn þessara samninga. Í því efni þarf þó að
hafa í huga að vinnumarkaðurinn á að vera kominn á það þroska-
stig að geta fundið lausnir án aðkomu ríkisvaldsins nema sérstak-
lega standi á.
Tvennt hefur hins vegar komið á óvart við kröfur verkalýðs-
hreyfingarinnar á hendur stjórnvöldum. Það fyrra er að óska eftir
niðurstöðu þar um áður en sést fyrir endann á samningum aðilanna
sjálfra. Öllum má vera ljóst að það væri efnahagslegt ábyrgðar-
leysi af hálfu ríkisstjórnar.
Það hefur alltaf verið forsenda og réttlæting á aðkomu ríkis-
stjórnar að samningum á vinnumarkaði að hún væri óhjákvæmi-
leg til að viðhalda stöðugleika. Ríkisstjórn á hverjum tíma þarf því
að sjá fyrir heildaráhrif samninga og eigin aðgerða áður en hún
tekur endanlegar ákvarðanir.
Það væri efnahagslegur háskaleikur af hálfu ríkisstjórnar að
koma með fjörgjöf inn í samningaferli sem enn sést ekki fyrir
endann á. Takist einu sinni að afvegaleiða ríkisstjórn að þessu
leyti er hætt við að þessi leið sé einfaldlega úr sögunni sem skyn-
samlegur kostur til úrlausnar deilum þegar sérstök þörf krefur
við flóknar aðstæður.
Hér verður ekki mælt gegn hefðbundinni aðkomu ríkisvalds-
ins að þessum samningum á lokastigi. En eins og nú standa sakir
eiga aðilarnir sjálfir að ráða við mestan hluta þess verkefnis upp á
eigin spýtur. Efnahagslega eru ekki sterk rök fyrir umfangsmikilli
aðkomu stjórnvalda.
Síðara atriðið varðar sjálfa kröfugerðina á hendur ríkisvaldinu.
Í fyrsta lagi er þar um að ræða meiri kröfur en skynsamlegar geta
talist. Þrátt fyrir góða stöðu ríkissjóðs má öllum vera ljóst að veru-
legur afgangur á rekstri hans er ein helsta forsenda stöðugleik-
ans. Of mikil innkoma ríkissjóðs getur því beinlínis unnið gegn því
keppikefli.
Í öðru lagi er ljóst að krafan um tekjutengda hækkun persónu-
afsláttar veldur verulegri hækkun jaðarskatta. Slík breyting mun
kalla á leiðréttingu síðar gagnvart meginhluta félagsmanna í
verkalýðsfélögunum. Kjarasamningarnir sjálfir hafa lengi verið
eins og dragspil sem ýmist er þanið sundur eða saman. Þannig er
hins vegar ekki unnt að spila á skattkerfið.
Hlutabréfamarkaðurinn slitnaði með öllu úr tengslum við
rekstrarumhverfi fyrirtækjanna á fyrri hluta síðasta árs. Þó að
sú sveifla hafi að mestu gengið til baka getur verið erfitt beint í
kjölfarið að gera samninga sem verða að lúta þeim takmörkunum
sem rekstrarumhverfið eitt setur.
Það er hins vegar sá veruleiki sem við blasir. Fyrir þá sök er
óhjákvæmilegt að kalla eftir aðhaldi af hálfu ríkisstjórnarinnar. Á
herðum aðila vinnumarkaðarins hvílir fyrst og fremst sú ábyrgð
að nýta það takmarkaða svigrúm sem fyrir hendi er til þess að
bæta stöðu þeirra sem lakast eru settir.
Ríkisvald og kjarasamningar:
Skattkerfið er ekki
dragspil
ÞORSTEINN PÁLSSON SKRIFAR
ÚTGÁFUFÉLAG: 365
RITSTJÓRAR: Jón Kaldal og Þorsteinn Pálsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir FRÉTTASTJÓRAR: Arndís
Þorgeirsdóttir, Kristján Hjálmarsson, Trausti Hafliðason og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál). FULLTRÚI RITSTJÓRA:
Páll Baldvin Baldvinsson. Fréttablaðið kemur út í 103.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu,
Akureyri og þéttbýlissvæðum á suðvesturhorninu. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni.
Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. issn 1670-3871