Tíminn - 12.07.1981, Blaðsíða 18

18
Sunnudagur 12. júli 1981
■ Það er ævintýri líkast —
að vísu afar nútímalegu
ævintýri — en engu að síð-
ur ævintýri — fyrir ís-
lenskan blaðamann, að
fylgjast með rekstri og
starfi þvi sem fram fer á
fréttastofu amerísks stór-
blaðs í Páris. Blaðamaður
Tímans dvaldist nýlega í
tvær vikur í Paris, og var
þá með annan fótinn á
fréttastofu The New York
Times í Paris.
Tíminn leið þannig að
fylgst var með efnisöflun,
efnismeðferð, gagnaúr-
vinnslu og vinnubrögðum
almennt. Hér á eftir verð-
ur greint í megindráttum
frá því sem fyrir augu og
eyru bar á fréttastofunni.
Richard Eder, yfirmaður
fréttastofunnar byrjaði á
því að setja blaðamann inn
i almennan bakgrunn
svona fréttastofu.
Fréttaritarar eða blaða-
menn á 35 stöðum í heimin-
um
„The New York Times hefur 35
fréttaritara eöa blaöamenn aö
störfum, viösvegar um heim utan
Bandarikjanna. Þessir starfs-
menn vinna ákaflega sjálfstætt,
en þó i nánum tnegslum viö
T.N.Y.T.
A nokkrum stööum eru blaöa-
mennirnir fleiri en einn. A frétta-
stofunum i London, Paris og
Moskvu er þetta svo. Slik tilhögun
rekur sögu sina aftur til striösár-
anna þegar slikt var nauösynlegt
og hefur haldist óbreytt siöan. A
þessum stööum eru fréttastofur
meö talsvert mannmargt starfs-
fólk.
1 mörg ár var þaö svo aö allar
fréttir sem sendar voru frá Evr-
ópu til New York fóru i gegn um ,
einhverja þessara fréttastofa, en
nú er allt efni sent beint. Þaö var
meira aö segja algengt, aö fréttir
sem sendast þurftu frá Afriku eöa
Noregi, svo aö ég nefni einhver
dæmi, fóru i gegnum fréttastof-
una i London.”
Ellefu manna starfslið
A fréttastofu The New York
Times i Paris er ellefu manna
starfsliö og skiptist þaö þannig aö
3 fréttamenn eru þar i fullu starfi,
aö yfirmanninum Eder meðtöld-
um. Þessir þrir hafa allir verið
sendir frá New York- útgáfunni
beint. Þar aö auki er einn frétta-
maöur sem ráöinn var i Evrópu,
og skiptir hún starfstima sinum
nokkurn veginn jafnt milli frétta-
stofanna i London og Paris.
Nokkrir skrifstofumenn starfa á
fréttastofunni, bilstjóri, sendi-
sveinn og bókhaldari. Allt það
fólk er franskt og ráöiö i Paris.
Mikil sérhæfing er meöal
fréttamannanna. Til dæmis skrif-
ar Bretinn Paul Lewis, sem er
hagfræöingur aö mennt, eingöngu
um hagfræöileg og viöskiptaleg
mál Frakklands. Yfirmaöurinn,
Richard Eder skrifar um stjórn-
mál og Efnahagsbandalagsmál.
Hann getur þó oft þurft aö bregöa
pennanum fyrir sig á menningar-
lega sviöinu einnig, þvi siöustu
fimm árin áöur en hann kom til
Parisar, en þaö var seint á árinu
1980, var hann aöal kvikmynda-
og leikhússgagnrýnandi The New
York Times i New York. Susan
Heller Anderson sér um tækni-
legu skrifin, og sá hún t.d. um að
gera viðamikla grein um Alþjóö-
legu flugsýninguna i Paris á meö-
an að undirrituö dvaldist i Paris.
Telexsamband allan sólar-
hringinn við 4 fréttastöðv-
ar
Skrifstofan er i beinu telexsam-
bandi við A.P. fréttastööina,
Reuter, France Press og frétta-
miölun The New York Times i
New York. Fær stofan fréttir all-
an sólarhringinn hvaöan æva úr
heiminum, en aö sögn Eder, þá er
þaö France Press sem þau á
skrifstofunni nota hvaö mest, þvi
þau skrifa jú einvöröungu um]
frönsk og evrópsk málefni.
Þá er franska sjónvarpiö einnig
mikiö notaö, bæöi til þess aö
fylgjast meö, svo og til þess aö fá
hugmyndir eöa útgangspunkta i
stærri greinar og viðtöl.
Þaö er þvi svo, aö megninu af
þvi efni, sem stofunni berst i gegn
um telexsamband viö aörar
stöövar er hent, en engu aö siöur
kemur þaö sér vel fyrir þau á
stofunni, þvi þau þurfa jú öll aö
fylgjast vel meö þvi sem gerist
um heim allan, þó Frakkland sé
þeirra sérsviö um hriö.
Ólíkt rekstri á venjulegu
dagblaði
Eder leggur áherslu á þaö, þeg-
ar hann er aö skýra starf þessa
útibús fyrir blaðamanni, aö þarna
er engan veginn um dæmigeröan
dagblaöarekstur að ræöa. t raun
er þessi stofa ekki þarna til þess
aö senda frá sér stuttar fréttir,
heldur til þess að senda T.N.Y.T.
stærri greinar og viötöl um hinar
ýmsu hliöar fransks þjóölifs. Til
þess aö skýra þetta nánar segir
Eder: ,,A meðan aö kosninga-
baráttan fyrir forsetakosningarn-
ar stóð sem hæst, þá skrifaði
Times i London daglega fréttir
af stööu mála, en viö á fréttastofu
New York Times hér i Paris
sinntu m þessari baráttu á þann
hátt, aö viö fórum i eitt mikiö
kosningaferöalag meö hvorum
forsetaframbjóðandanum og
sendum siöar frá okkur tvær
viöamiklar greinar um frambjóö-
endurna tvo og kosningabarátt-
uná- Okkar hlutverk hér er aö
greina frá straumum og breyt-
ingum á frönsku þjóðlifi, menn-
ingarlegum, hagfræöilegum,
pólitiskum eöa tæknilegum breyt-
ingum. Hinn bandariski lesandi
hefur takmarkaöan áhuga á þvi
sem gerist utan Bandarikjanna.
Viö veröum þvi aö leggja okkur i
lima, bæöi viö efnisval og upp-
setningu á greinum okkar, svo
þærnáitil hins ameriska lesanda.
Þetta gerum við meö þvi aö reyna
i skrifum okkar aö höföa til
ímyndunarafls fólksins, þannig
aö oft erum viö i raun frekar rit-
höfundar en blabamenn.
Treyst til þess að velja efni
sitt sjálfir
Ég spyr Eder aö því hverjir
ákveði þá efnisvalið:
„Allir blaöamennirnir sem hér
starfa eru taldir fullfærir um að
taka sinar eigin ákvarðanir, og
þeim er treyst af yfirmönnunum i
New York til þess að velja efni og
skrifa um þaö aö eigin vild, án
ihlutunar annarra. Að visu koma
blaðamennirnir hérna oftast til
min og ráögast viö mig um þaö
sem þeir þegar hafa valiö sér, eða
i undantekningartilvikum til þess
aö biöja um ráðleggingar varð-
andi efni, en það er fyrst og
fremst gert til þess aö ég, sem yf-
irmaöur fréttastofunnar hafi yfir-
sýn yfir starfsemina hér, þannig
aö aldrei vilji svo klaufalega til,
aö tvær persónur séu aö vinna i
sama málinu þó frá ólikum sjón-
arhornum sé.
Þessi starfsemi hefur aö okkar
mati og þeirra i New York gefið
afskaplega góöa raun. Það efni
sem viö sendum héöan frá okkur,
en það gerum viö meö þvi aö vél-
rita beint inn á videoskerm sem
er tengdur Reuter, og það beint
viö New York, eöa hvert sem er,
er nær undantekningalaust birt.
Efnismagnið frá okkur á mán-
uöi hverjum er talsvert mismun-
andi, en sem dæmi get ég sagt þér
aö siöastliöinn mánuö fóru frá
okkur tvær til þrjár greinar á
dag. Ég sjálfur skrifa um fjórar
til fimm greinar á viku, aöallega
um stjórnmálaástandiö i Frakk-
landi, eöa stööu mála innan Efna-
hagsbandalagsins.”
Klassíska baráttan á milli
blaðamanna og útgefenda
einnig við lýði á fréttastof-
unni í París
— Nú sagöir þú aö efni þaö sem
þið sendið tii New York væri nær
undantekningalaust birt. Er þaö
þá birt óbreytt frá ykkar hendi,
eöa lesiö þiö stundum eitthvaö
sem þiö eigið aö hafa skrifaö, sem
er gjörólikt þvi, sem upprunalega
fór frá ykkur?
„Eins og ég sagði áöan, er efni
það sem viö sendum til New York
nær undantekningalaust birt. Við
getum þurft að biða eftir birtingu
ieinhvern tima, en ef okkur þykir
keyra um þverbak, þá hringjum
við bara vestur um haf, og press-
um á yfirmennina þar. Það geng-
ur oftast, og eftir svona pressu-
simtök, þá liður yfirleitt talsverð-
ur timi þangaö til við þurfum aö
hringja á nýjan leik.
Varðandi spurninguna hvort
efniö sé birt óbreytt, þá eigum
við, eins og aðrir blaöamenn, aö
sjálfsögöu i þessari klassísku
baráttu viö útgefendurna, stund-
um vilja þeir breyta innihaldi
greinanna, en þá hafa þeir aö
sjálfsögöu samband viö okkur og
bera breytingarnar undir okkur.
Efnislegu innihaldi er aldrei
breytt að okkur forspurðum. Hins
vegar, kemur eins og þú veist, oft
upp sú staöa aö eitthvaö veröur
aö stytta sökum plássleysis, og ef
um litilvæga styttingu er aö ræða,
þá gera þeir þaö á eigin spýtur i
New York.
Oft kemur þaö þó fyrir þegar
viðhér, sjáum þessa styttingu, aö
okkur finnst vera um stilmorö að
ræöa.”
Rekstur svona stofu geysi-
lega dýr.
— Hvaö meö fjármögnun. Er
ekki rekstur svona frcttastofu dýr
og þarf ekki aö greiða starfsfólk-
inu hérna meir laun en tiökast i
Bandarikjunum, þar sem flest
viröist vera svo miklu ódýrara
þar en hér i Frakklandi?
„Rétt er þaö. Kostnaöur við
rekstur svona stofu er geysilega
mikill, en þaö veröur jú einnig aö
athuga þaö aö The New York
Times er stórblaö, sem hefur úr
talsveröu að moöa.
Oft þarf aö senda okkur i dýr
feröalög, s.s. flugferöir innan
Evrópu. Ég fer t.d. nú um helgina
á fund með yfirritstjóra The New
York Times i New York og verður
sá fundur haldinn i Munchen. Þar
koma saman flestir blaöamenn
The New York Times i Evrópu og
ræða viö ritstjórann um starfsemi
okkar og skipulagningu fyrir
komandi ár.
Þá er simakostnaöur mjög
mikill á þessari skrifstofu, þvi viö
þurfum jú mjög oft aö hringja til
annarra landa og svo auðvitað til
New York.
Frakkland er að visu mjög dýrt
land, en þó eru mörg lönd þar sem
framfærslukostnaðurinn er veru-
lega hærri. Slikt er reiknað út af
þeim i New York i hverju tilviki
og einskonar uppbót greidd, eöa
einhvers konar fyrirgreiðsla út-
veguð, til þess að kjör þeirra
megi verða sem svipuðust þeim
sem tiðkast hjá blaðamönnum i
Bandarikjunum.
Þaö er yfirleitt ekki svo að
blaöamenn þeir sem starfa fyrir
bandarisk blöö utan Bandarikj-
anna séu betur stæöir efnalega
séö, en þeir sem starfa i Banda-
rikjunum. Þeir eru aö visu oft
meö talsvert hærri laun, en þaö er
vegna þess aö þeir sem veljast til
þess aö starfa utan Bandarikj-
anna hafa yfirleitt langan starfs-
aldur aö baki og eru þvi sjálf-
krafa i hærri launaflokkum en
þeir sem minni starfsreynslu
hafa”.
Eder sagöi aö þeir sem væru
valdir til þess aö starfa fyrir The
New York Times utan Bandarikj-
anna hefðu yfirleitt tvö til þrjú
mál á valdi sinu, þeir heföu
langan starfsaldur og heföu
fengiö mikla þjálfun i aö vinna
sjálfstætt. Sagöi hann aö þeir sem
óskuöu eftir svona starfi væru
prófaöir áður en þeir fengju aö
fara og væru siöan gjarnan sendir
eitthvert til reynslu i tvo til þrjá
mánuði, og ef vel gengi, þá fengju
þeir aö halda áfram, en væru
annars kallaöir heim á nýjan leik.
Hann sagði aö svona starf væri
ekki jafn eftirsótt og þaö hefði
veriö hér á árum áöur, enda færu
kröfur þær sem gerðar væru til
manna stööugt vaxandi. Sem
dæmi nefndi hann að þeir sem
heföu hug á aö starfa i Kina eöa
Moskvu, yröu til þess aö fá að
gera slikt, aö fara á sérstaka
málaskóla og hafa máliö algjör-
lega á valdi sinu, ef þeir ættu aö
eiga möguleika á að fá slikt starf.
Þeir sem starfa fyrir banda-
risku stórblöðin utan Bandarikj-
anna dveljast oftast i hverju landi
i þrjú til fjögur ár. t Paris eru nú
starfandi blaöamenn frá fjórum
stærstu dagblööum Bapdarikj-
anna, stær«tu útvarps- og sjón-
varpsstöövunum, sértimaritum
eins og visinda- og tiskuritum,
þannig aö alls eru þeir eitthvaö á
fjóröa tuginn. Sagöi Eder aö tals-
verður samgangur væri á meðal
bandariskra blaðamanna i Paris.
Mest samstarf sagði hann, að þeir
hjá The New York Times heföu
viö þá sem vinna við Parisarút-
gáfu Herald Tribune.
Frekar óskaö eftir góöri, al-
mennri háskólamenntun, en prófi
frá blaðamanna- eöa fjölmiöla-
skóla.
— Ég spuröi Eder aö lokum aö
þvi, hverjar kröfur væru gerðar i
Bandarikjunum til blaðamanna, i
menntunarlegu tilliti.
„Almennt er reiknað meö aö
þeir sem hefja störf i blaða-
mennsku hafi háskólapróf. Er þá
gjarnan óskaö eftir þvi aö um
góöa og almenna háskóla-
menntun sé aö ræða, meö ein-
hverri sérhæfingu. Próf frá
blaðamanna- eöa fjölmiölunar-
skólum eru ekki i hávegum höfð.
Ég held mér sé óhætt aö segja, aö
flestir útgefendur og ritstjórar liti
á slika skóla sem tæknilegan
undirbúning fyrir starfiö, en hon-
um þurfi aö fylgja góö almenn
menntun, þvi fjölmiölunarskól-
arnir geti á engan hátt tryggt þaö
aö viðkomandi veröi ritfær
maöur, heldur kunni hann ein-
ungis tæknileg vinnubrögö, sem
sá sem hefur góða almenna
menntun getur jú alltaf tamiö sér
“All thc News
That’s Fit to Print”
VOL.CXXX.... No. 45,000

-NEW YORK, SUNDAY, JULY 5, 1981-
THE WEATHER
MftropoliUn »rea: Sorre ihowere
today, tonight. Cloudy tomorrow.
Tempereture range: todiy 67-417:
yemterday 70-7S. Detaila on pa*e IS.
ONE DOLLAR
ARGENTINE REGIME
SEVERELY STRAINED
? BY EGONQMIC WOES
'Sharp Inflation and High Rate
! ofJoblessness Cut Support
for the Military Rulers

BLACKS RETURNINl
TO SOUTHERN CITII
Economy and Improved Race
Relations Major Incentives
ByJOHNHERBERS
HATII ..July3— The
•II but three are
parochlal school bands and anclent fire r
trudutothewttinf offof fireworkadia- c
piayi. pertldpanu defled the downpour i
to celebrate the natwo'i 20$th blrthday
parade of mlllury equipment
IS, Column 1
By EDWARD SCHUMACHER
BUENOS AIRES, July 4 — The mlll-
tary Govemment of President Roberto
Eduardo Vlola. hammered by a woreen-
ing economy and intemal dlvlslon, la
belng severely strained as the military
seems to have lost the majority support
it once thought it had from Argentina's
Mmilllonpeople.
Unemployraent has doubled. inflation
has moved Into trtple figures and the
peso has been devalued by more than
700 pertenl — all since the beglnning of
thlsyear.
The presidents of both the central
bank and the national bank have rts
signed In recent weeks. and wldely re-
ported rumore pereist of other reslgna-
tions to come, including that of Presi-
dent Vlola hlmself. The rumore have
helped create an atmosphere of uncer-
talnty throughout the country
'Sltuatlon Really Dangerous'
"The sítuallon ls really dangerous
todsy," a top offlclal said, fearlng that
lurd-llne ----------
GROMYKO CONFERS
WITH POLES AGAIN
ON PARTY CONGRESS
EXPLORATORY ROLE SEEN
j Speculation Is That Visit Will
: Lead to a Grudging Soviet
Acceptance of Pariey
Presldent Roberto E. Vlola
U.S. Aide Praises
American Values
OnMoscow’s TV
"The
sald former
Peronist party leader. ..
cauaa it Is based on Ulegliimate cUims.
becaioe of IU repeaied vloUtlons of
human righU, IU
By JOHN DARNTON
: WARSAW, JulyS — Andrei A. Gromy-
ko, the Soviet Forelgn Mlnister. held a
| second round of talks today with top Pol-
1 ish leaders, amid Increasing speculatlon
; that hls visit wtll lead to a grudglng ac-
; cepunce by Moacow of a special Polish
‘ Comraunisi Party congress 10 days
•way.
Tha 73-year-old Soviet offldal made
several publlc appearances and then sal
down for discussions with Sunislaw
Kania. the Pollsh party leader, and Gen.
Wojdech Jaruielskl, the Prime Mlnis-
ter. No substantlve sutements on the
meetlngs srere released hy the offlclsl
prereagency.
Pnvately, ssell-lnformed sources
have suggeded that Mr. Gromyko came
here on somethlng of an ezploratory
mUilon. to leam how the Poluh leadera
plan to handle the congress and to ax-
prore hU Govemment's views on wlut
■hould, and should not. occur.
^ntrast WUh Suslov Vlslt
vtsll of questions and proposi-
Polish Joumalist cioae
i. He contrastfd it wlth
Aprll of Mikhail A. Suslov,
Soviet party's chief ideoiogist. who
* ■** ' thal were bslievwl to
and disagreetble over
‘ IlberalUlng
U llttle doubt that the Sovlet
Kemed over the congress.
i dastined to retum a moder-
au refonnlst lcwderehip to power. to
cndify democrsiic changes in ihe par-
ty's tututas and to enunciate as officlal
pollcy an attitud* of cautious approval
part of
•nd WssUmdl
Whitas. too, ___________________
Joba have bacome avalUble,^ut for the
blacks the retum hu tpeciai signifi-
cance.
Many of those retumlng are profes-
sionaU or skliled workere who received
thdr educatlon and tralning elsewhere
and are now part of an emerglng middle
cl«»« ln artas where bUcks have long
been largely unskllled and heavily de-
pendent on welfara And they are set-
At the gathering of warehips of the
North Atlantlc Treaty Organisatlon off inCrease m robbery arresu and
W», 5Jd Street. visitore wore slick.re I decre.se
than 2S percent ln New
twoyeare. Uienum.
___ -creased, and pollce
officials say they expect thU pattem to
I contlnue through 1981.
■ . •- lhe pofoj, announced an
dropped S.3 pertent
^Over the two yeare. the actual number j For example. while the Sovlet medu
lak’C'y compUmti roae by 133,710 — | have reacted bitterly to the tough i
nain íaan a.. ‘ ' n ‘•*— Reagan’s references to
■““‘ Matlock argued
:tness and sim-
if United States-
toimprove.
our current prob-
possibillty
that an attempt mtght be made at the
congross lo bring about a decistve de-
feat of the Mandst-Leninist forces of the
perty and to lead to IUI Iquidatwn."
The letler, however. was wrltten be-
fore Uie proceas of selectlng delegates to
the congress was completed; in fact. Iq-
fluencing (hal process could have been
one of lu alms. Now the Polhh leadere
to be In a posltlon to argue that
of the 1,967 delegates are middle-
15 Forelgn MlnUter, meeting In Warsaw wltb Stanlslaw Kanla, Pollsh party ddef, aod
* Gen. Wojclech JaruzeUkl, Prlme Mlnlster. Nul to Mr. Gromyko U BorU I. ArUtov, Sovlet Ambassador to PoUreL
» I ..... ' ■ - .ii ■« . .
I Ethics of Gene Splicing Troubling Theologians