Tíminn - 12.07.1981, Blaðsíða 31

Sunnudagur 12. júll 1981

Mayerling-hallarinnar. Hann (
bjóst við bréfi og simskeyti, að '
þvíerhann sagði sveini sinum, og
er honum barst hvorttveggja um
ellefu-leytið sagði hann að-
eins:„Já, það hlýtur að vera.”
Hann hljóp lít og tók á móti Marie
sem kom i vagni sem bróðir öku-
manns Rudolphs ók. Að kvöldi
þess 29. snæddi Rudolph kvöld-
verö með Hoyos greifa og fór
snem ma i rúmiö. Stuttu siöar var
ökumaöur Rudolphs, Bratfisch,
kallaður upp til hans til að syngja
viökvæmnislega ástarsöngva en
er hann fór voru Rudolph og
Marie loks ein. Enginn heyrði
skotiö sem drap hana. Rudolph
beið þar til dagaði með að skjóta
sjálfan sig.
„Skammbyssa
er öruggari”
Er Widenhofer kom tíl Mayer-
ling sá hann undir eins að bæði
höfðu dáið af skotsárum. Marie
hafði verið skotin I höfuðið á
þann hátt að htín heföi vart getað
gert það sjálf. Hins vegar var
andlit Rudolphs illa brunnið sem
bentitilþess að skotiö heföi verið
af m jög stuttu færi. Litill vafi er á
að Rudolph framdi sjálfsmorð og
að það geröist nokkrum klukku-
stundum eftir aö Marie lést.
Slatin barón sem var einn þeirra
sem rannsökuðu aöstæður sagði
sföar í Endurminningum sinum :
„Andlit Rudolphs var að mestu
óskaddað en efsti hluti höfuðsins
haföi verið næstum skotinn af”.
Og Dr. Franz Auchenthaler, sem
einnig var kvaddur á staöinn, hélt
þvi i fyrstu fram að Marie hefði
verið skotin af öðrum en henni
sjálfri en hann breytti slðar fram-
buröi sinum, ef til vill fyrir þrýst-
ing frá hirðinni og sagði að hún
hefði framið sjálfsmorö.
Bæöi skildu þau eftir sig bréf.
Marie sagöi i bréfi til móður sinn-
ar: „Fyrirgef mér fyrir það sem
ég hef gert. Ég fékk ekki staðist
ástina i brjósti mér. Ég er ham-
ingjusamari dáin en lifandi.” Og
systur sinni sagði hún: „Við höld-
um bæði glöð af stað. Gifstu af
ást. Ég gat það ekki og fyrst ég
gat ekki ætla ég að vera með hon-
um. Ekki gráta min vegna. Ég fer
yfir landamærin glöð i hjarta.” A
öskubakka sem fannst við hlið
hennar hafði verið skrifað:
„Frekar skammbyssu. Skamm-
byssa er öruggari.” Rudolph
skrifaði konu sinni: ,,Ég mæti
dauðanum rólegur. Aöeins þannig
get ég bjargað minu góða nafni.”
Hann vildi ekki deyja, sagði hann
systur sinni, en það var nauðsyn-
legt. Mörgum árum siðar trúði
Elizabeth keisaraynja Eugenie
keisaraynju af Frakkiandi sem
sjálf hafði son sinn fyrir þvi I bréfi
að Rudolph hefði haldið þvi fram
að hann ætti engan rétt á að lifa
þar sem hann hefði framið morð.
Marie hafði dáiö mörgum stund-
um á undan honum.
Ruddaleg
jarðarför
Dr. Widenhofer sneri aftur til
hallarinnar og sagði keisaranum
frá réttri dánarorsök sonar hans.
Rudolph haföi skotið ástkonu sina
og siðan sjálfan sig. Krónprinsinn
varö morðingi og sjálfsdrápari
sem átti i raun ekki rétt að hvila i
vigðri mold, samkvæmt lögum
kirkjunnar. Lækninum var skipað
að finna likur sem bentu til þess
að prinsinn hefíi ekki verið með
sjálfum sér og þannig var kröfum
kirkjunnar mætt. Rudolph fékk
þannig greftrun I kirkjugarCá.
Einnig þurfti að losna við lik
Marie, og fela veru hennar við
Maýerling. Nöktum likama
hennar hafði verið fleygt hirðu-
levsislega i trékassa og þar lá
hann, blæöandi og með
opin augu. Ékki var taliö öruggt
að flytja aðra likkistu tíl May-
erling svo likiö var klætt vendi-
lega upp og flutt I hestvagni milli
frænda hennar sem hafði komið
til að bera kennsl á líkiö og lög-
reglustjórans tíl klaustursins i
Helgenkruz þar sem það var
jarðaö i kyrrþey.
bótt frá hendi hiröarinnar væri
lögð feiknaáhersla á að leyna þvi
sem raunverulega haföi gerst við
Mayerling spuröust tiðindin
undrafljótt Ut.Þrátt fyrir stranga
ritskoðun var f réttin komin Ut um
alla Vinarborg fáeinum klukku-
stundum eftir atburöinn. Til aö
reyna að skýra skyndilega hvarf
Marie var sagt að hún hefði dáiö
snögglega en enginn tók mark á
þvi. Þess I stað komst á kreik orö-
rómur um að hún heföi myrt
krónprinsinn og siöan framið
sjálfsmorð. Er sagan um hina
harðsoðnu greftrun hennar lak Ut
vakti hUn mikla samUÖ með
stUlkunni og þá fóru að ganga
sögur um samkomulag þeirra
tveggja um sjálfsmorð. Þær
sögur eru liklega sannar.
Fjöldamargar
ástkonur
Aðrar skýringar voru þó settar
fram.Ein sagan segir aö Marie
hafi fjarri þvi veriö saklaus
stUlka og sagt er að hUn hafi
glataö meydómi sinum aðeins
sextán ára gömul. Hún á að hafa
verið stórhrifin af Rudolph en
fyrst og fremst fallist á aö deyja
til aö nafn hennar bærist um
heiminn og hún yrði hetja I
rómantískum ævintýrum. Fyrir
Rudolph hafi hún aðeins verið rétt
og slétt hjásvæfa og sú eina
þeirra sem var nægilega undir-
gefintilað ganga I dauðann með
honum. Hann var kynóöur, segir
sagan, og átti fjöldamargar ást-
konur og varþeim skipt niðureftir
þjóðfélagsstöðu. Er hann gaf þær
upp á bátinn er mæltaö hann hafi
gefið þeim öllum sigarettuhylki
úr silfri en fimm stiggiltu hvað
varðaöi áletranir. Þær hjásvæfur
sem töldust til háaöalsins fengu
eftirlikingu af undirskrift prins-
ins letrað á hylkiö, þær sem voru
hátt settar i þjóöfélaginu fengu
áletrunina „Rúdolp* erkihertogi
og hershöfðingi”, þær sem voru
af gömlum ættum sem ekki voru
aðalsættir fengu stafinn „R” og
kórönu erkihertogans, þær sem
voru af lágaðli urðu að láta sér
nægja kórónuna. Og loks voru
þær sem voru af venjulegu fólki,
þær fengu hylki sem á var aðeins
skjaldarmerki erikhertogans.
Ennþá furðulegri lausn á
málinu kom fram árið 1955 þegar
austurriska lögreglan geröi opin-
ber skjöl sem „sönnuðu” að krón-
prinsinn heföi veriö „dæmdur til
dauöa” i „bandarisku einvigi”.
Þeir sem héldu þessu fram — en
þetta er aö hluta til byggt á óstaö-
festum sögusögnum sem gengu
skömmu eftir atburðinn — sögðu
að maður af háaöli hefði kvartaö
yfirþvivið keisarann að Rudolph
hefði fiflaö dóttur hans.Hann bað
um leyfi til að skora prinsinn á
hólm en þaö mátti Franz Jóseph
ekki heyra nefnt. Hann stakk hins
vegar upp á aö annars konar
„einvigi” færi fram. Fyrst
skyldu Rudolph og aöalsmaður
sverja að hlæyta úrslitunum en
siðan skyldu þeir draga kúlur
uppúr poka þar sem voru tvær
slíkar kúlur, önnur svört og hin
hvit. Sá sem drægi svörtu kúluna
skyldi skjóta sig sjálfur. Rudolph
gerði þaö og stóö við samkomu-
lagið. bað er hinsvegar fráleitt aö
maöur eins og Franz Joseph tæki
þátt i svona athæfi og skýringin er
yfir höfuö fráleit.
1000 ára
keisaradæmi
liður undir lok
Það er hugur Rudolphs sem er
kjarni leyndardómsins. „Það var
eins og aumingja Rudolph væri
sifellt að hugsa um sjálfsmorö,”
skrifaöi prinsinn af Wales til
Viktoríu drottningar. Hann var
þunglyndur og dapur, greinilega
sú manngerð sem er veik fyrir
sjálfsvigi. Hann var sannfærður
um að keisaradæmið væri dauða-
dæmt og Marie Vetsera var si
eina sem skildi tilfinningar hans
og sálarstrið. Hann fór til Mayer-
ling ráðinn i að deiija og hún
fórnaði lifisinu til að ge/a honum
léttara að stiga þetta örlagarfka
skref. Hún kaus fremur að deyja
með honum en lifa án hans. Ekki
er að undra þó þetta mál hfööi til
rómantiskra tUfinninga: á öld
efnishyggjunnar leitveröldin sem
i sjonhending sanna ást.
Sjálfsmcrð Rudolphs olli þvi að
Franz Ferdinand erkihertogi
varð erfingi keisaradæmisins
Austurrikis-Ungverjalands. Er ■
hann var myrtur i Sarajevo 28.
júni' 1914 komst af staö fyrri
heimsstyrjöldin sem átti eftir að
sópa burt keisaradæminu eins og
þaö lagði sig, keisaradæminu sem
harfði rikt I Evrópu I 1000 ár.
Þýttog endursagt.
■ Fyrir nokkrum árum geröi ungverski kvikmyndaleikstjórinn
Miklós Jancsó mynd sem byggð var á atburðunum I Mayerling, þó
frjálslega væri fariö með efnið. Húnlýsir hnignandi stórveldi og var
kölluð á ensku „Private vices and public virtues” eða „Einkalestir
og opinberar dyggðir”. thennitekur krónprinsinn, sem leikinn var
af Lajos Balazsovits, þátt i miklum orgium og öörum mannfagnaði
sem ekki eru að skapi siöprúðra I rikinu. Þvi var ieyniþjónusta
rikisins fengin til að myrða pringsinn og eina ástkonu hans i rúm-
inu. Er stóra myndin af þeim atburði...
Útboð
Vegagerð rikisins óskar eftir tilboði i
lagningu hluta nýs Bláfjallavegar, sem
mun liggja af Krisuvikurvegi um Undir-
hliðar meðfram Lönguhlíð og i Bláfjöll.
Gera skal undirbyggingu og burðarlag á
um 5,0 km kafla frá óbrynnishólum að
Lönguhlið. Vegbreidd er 6,5 m.
Verkinu skal að fullu lokið 30. okt. 1981.
Útboðsgögn verða afhent hjá aðalgjald-
kera Vegagerðar rikisins, Borgartúni 5,
frá og með mánudeginum 13. júli, gegn 500
kr. skilatryggihgu.
Fyrirspurnir ásamt óskum um upplýs-
ingar og breytingar skulu berast til Vega-
gerðar rikisins skriflega, eigi siðar en 16.
júli.
Gera skal tilboð i samræmi við útboðs-
gögn og skila i lokuðu umslagi merktu
nafni útboðs til Vegagerðar rikisins,
Borgartúni7,105 Reykjavik, fyrir kl. 14.00
hinn 20. júli 1981 og kl. 14.15 sama dag
verða tilboðin opnuð þar að viðstöddum
þeim bjóðendum, er þess óska.
REYKJAVÍK í JÚLÍ 1981.
VEGAMÁLASTJÓRI
Kennarar
Tvo til þrjá kennara vantar að gagnfræða-
skólanum ólafsfirði næsta skólaár.
Umsóknarfrestur er til 31. júli n.k.
Meðal kennslugreina eru iþróttir stúlkna,
myndlist, verslunargreinar og ýmsar bók-
legar greinar i 7.-9. bekk grurinskóla og á
1. ári framhaldsskóla.
Nánari upplýsingar gefa skólastjórinn
Óskar Þór Sigurbjörnsson i sima 96-62357
og formaður skólanefndar Barði Þórhalls-
son i sima 96-62224.
Skólanefnd ólafsfjarðar.
SUMAR
MATSEÐILl
IOUK1SIMINU
VIÐ BJÓÐUM SUMARMATSEÐILINN
REYKJAVÍK
Árberg, Ármúla 21.
Brauðbær, Þórsgötu 1.
Hótel Borg, Pósthússtræti 11.
Hótel Esja, Suðurlandsbraut 2.
Hótel Hekla, Rauðarárstíg 18.
Hótel Loftleiðir, Veitingabúð, Reykjav.
Hótel Saga, v/Hagatorg.
Hressingarskálinn, Austurtræti 22.
Kráin, v/Hlemmtorg.
Matstofa Austurbæjar, Laugavegi 116.
LANDSBYGGÐIN
Hótel Borgarnes, Borgarnesi.
Hótel Húsavík, Húsavík.
Hótel Höfn, Hornafirði.
Hótel Höfn, Siglufirði.
Hótel KEA, Súlnaberg, Akureyri.
Hótel Mælifell, Sauðárkróki.
Hótel Ólafsfjörður, Ólafsfirði.
Hótel Reykjahlíð, v/Mývatn.
Hótel Reynihlíð, v/Mývatn.
Hótel Stykkishólmur, Stykkishólmi.
Hótel Varðborg, Akureyri.
Hótel Varmahlíð, Skagafiröi.
Hver-inn, Hveragerði.
Hvoll, Hvolsvelli.
Staðarskáli, Hrútafirði.
Valaskjálf, Egilsstöðum.