Fréttablaðið - 16.03.2008, Blaðsíða 22

MENNING 4
É
g hitti Helga Felixson í kvik-
myndasmiðju hans á Kungs-
holmen í Stokkhólmi. Þar
starfar hann ásamt eiginkonu
sinni Titti Jonsson við heim-
ildarmyndagerð.
Titti er farin heim að pakka því á
morgun fljúga þau til Suður-Afríku. Þau
hafa farið þangað oft og gert heimildar-
mynd um Fridu ,fyrrverandi götubarn,
og halda áfram að vinna verkefni þar.
Í mynd sinni „Andstæðingur dag-
drauma“ lýsa Helgi og Titti lífi sænska
ljósmyndarans Marianne Greenwood,
sögu konu sem á sjötta áratugnum yfir-
gaf mann sinn og son, fór til Antibes,
kynntist Picasso, varð ljósmyndari
Picasso-safnsins og myndaði fjölda
listamanna. Nokkrum árum seinna
pakkaði hún niður og lagðist í heims-
flakk. Hún skrifaði greinar og tók ljós-
myndir fyrir fjölda tímarita. Marianne
var á flakki í þrjátíu ár með bakpoka og
myndavél. Myndavélina keypti hún
eftir að hafa selt giftingarhringinn úr
seinna hjónabandi sínu.
Af hverju gerðuð þið mynd um Green-
wood?
„Ég hitti Marianne fyrir tuttugu árum
og langaði þá að gera mynd um hana. En
ég vissi ekki hvernig ég ætti að fara að
því. Síðan kynntist ég Titti og hún fann
bók hennar „Af hverju grætur púman“ í
hillu hjá mér. Þá höfðum við samband
við Marianne árið 2004. Okkur fannst
merkilegt hvað hún var lítið viður-
kennd. Karlmenn á hennar sviði hlutu
mikla athygli en hún var kona. Það var
eflaust ástæðan. En þegar við töluðum
við Marianne sagði hún að einhver
annar væri að gera mynd um hana.
Seinna fékk hún „Women Discovery
Award“ í New York og þá hringdum við
aftur til að spyrja hvað hefði orðið um
myndina. Þá kom í ljós að verkið hafði
dagað uppi. Nokkrum dögum síðar
heimsóttum við hana í Frakklandi. Við
hófum tökurnar á síðustu stundu og því
miður hittum við hana ekki oft. Mari-
anne lést 2006 á nítugasta aldursári.
Hún var sátt: ljósmyndir hennar voru
þá á stórri sýningu í Stokkhólmi.“
Hvar tókuð þið myndina?
„Við vorum bundin við íbúð hennar í
Antibes því hún var veik. Ég notaði
mínar eigin kvikmyndir til þess að
skapa nærveru í frásögnina. Af tilvilj-
un hef ég ferðast um mörg þeirra landa
í Suður-Ameríku og í Kyrrahafi þar
sem Marianne dvaldi.“ Helgi hefur gert
heimildarmyndir um indjána í frum-
skógum Perú og eyjarskeggja í Kyrra-
hafi.
Hvernig kona var Marianne?
„Ákveðin. En okkur kom vel saman.
Fyrst horfði hún á okkur sínum áköfu
augum og sagði: „Þið verðið að flýta
ykkur. Ég veit ekki hvað ég á eftir að
vera hér lengi.“ Hún var búin að taka
fram fullt af bókum og ljósmyndum.
Marianne leit lengi á mig og sagði: „Að
lifa er ævintýri. Það mikilvæga er að
vera ekki að dreyma um það sem mann
langar til að gera og missa af núinu. Ef
þú ert hér og þú þráir alltaf eitthvað
annað, þá tapar þú tímanum... ég er
andstæðingur söknuðar og drauma.““
Í myndinni stendur hún við opna
glugga við hafið: „Hér bý ég með vind-
inum. Hann kemur inn og síðan fer
hann út aftur. Ég vil auðvitað búa á haf-
inu, en ég get það ekki. Því er lokið... en
samt...“ Og hún starir á marglitt Mið-
jarðarhafið. „Marianne var fyrsti
hippinn,“ segir Helgi. „Hún ólst upp í
borgaralegri fjölskyldu og síðan fór
hún burt og lifði eins og hippi löngu
áður en sú bylgja hófst. Gekk alltaf ber-
fætt. Hún fæddist í Gallivare í Norður-
Svíþjóð 1916 og flutti síðar til Kiruna
og Skellefteå með fjölskyldu sinni. For-
eldrar hennar ferðuðust mikið og marg-
ir þekktir landkönnuðir eins og Sven
Hedin og Knud Rasmussen komu á
heimilið. Hún fór oft með föður sínum á
slóðir Samanna og heillaðist fljótt af lífi
þeirra og nálægð við náttúruna. Upp
frá því hafði hún mikinn áhuga á frum-
byggjum. Marianne ferðaðist áratug-
um saman bæði í Suður-Ameríku, á
Nýju-Gíneu og í Asíu. Ljósmyndir henn-
ar og bækur opna heim sem er ekki
lengur til.“
Marianne segir í myndinni: „Ég ljós-
mynda ekki bara þann sem ég vel að
mynda. Ég tek myndir af mínum eigin
upplifunum. Þannig deili ég með mér
til þeirra sem ég vona að muni einnig
njóta þessara augnablika. Það er til-
gangurinn, ekkert annað.“ Í myndinni
segir Marianne frá því að hún byrjaði
að ferðast þegar ung dóttir hennar dó.
„Allt hefur sitt gjald,“ segir hún. „En
ekki eins hátt fyrir mig og börnin. Ég
var víst aldrei góð móðir.“
Hvernig segið þið sögu hennar?
„Kjarninn er viðtöl við Marianne og
son hennar Bertil. Einnig efni úr bókum
hennar og ljósmyndir. Það heillaði
okkur hvernig hún lifði. Hún lét ekkert
hindra sig. Lifði hér og nú. Við vildum
koma lífsþorsta hennar og ljósmyndum
á framfæri. Síðan lifði hún auðvitað
óvenjulegu lífi sem er spennandi. Eins
og Titti sagði þá á Marianne það skilið
að vera kynnt og fljúga um heiminn.“
Heimildarmyndin um Marianne
Greenwood hefur einnig vakið mikla
athygli. Hún var sýnd í Svíþjóð í síð-
ustu viku og sáu margir hana á fjöl-
varpi og breiðbandi. Hún verður brátt
sýnd á öllum Norðurlöndunum og hér
heima í apríl. Það var mikið skrifað um
Greenwood í Frakklandi þegar hún dó
og verður myndin sýnd þar og víðar.
Og hvað er svo fram undan hjá Helga
Felixsyni kvikmyndagerðamanni?
„Fyrir utan verkefnið í Suður-Afríku
þá er ég að klippa mynd um Skaftfell-
ing.“
Hver er það?
„Fljúgandi skip á Íslandi.“
Við bíðum bara spennt eftir því að
Skaftfellingur lendi.
Í vikunni sem leið sýndi sænska sjónvarpið heimildarmyndina
Motståndare till längtan eða Andstæðingur dagdrauma eftir Helga
Felixson og Titti Jonsson. Myndin fjallar um sænska ljósmyndarann
og rithöfundinn Marianne Greenwood og gæti borið fl eiri titla:
lífskúnstner, fl akkari og fyrirsæta. Vinir hennar og samstarfsfólk
um árin eru margir þekktir listamenn. Má þar nefna Picasso, Andy
Warhol, Fritz Lang og Yves Montand. Myndin verður á dagskrá
Ríkissjónvarpsins í apríl.
KVIKMYNDIR HELGA BREKKAN Marianne Greenwood
Helgi Felixson
LÍFSKÚNSTNERmeð myndavél
Þ að er fátítt að á uppboð komi söfn sem varpa skýru ljósi á
myndlist heimsveldis frá liðnum
áratugum, fjölmennasta veldis
heims, þar sem myndlistin hefur
gengið í gegnum mikla umbrota-
tíma. Sotheby´s mun í vor og
haust selja Estelle-safnið, yfir 200
verk frá Kína á síðustu tveimur
áratugum. Þar er að finna mörg
lykilverk kínverskra myndlistar-
manna, þar á meðal eru verk eftir
Ai Weiwei, Zhang Xiaogang, Cai
Guo-Qiang and Xu Bing. Er safnið
einstakt fyrir þá sök að þar eru
verk unnin í olíu, með vatnslitum,
þrykki, þrívíð verk, innsetningar,
vídeóverk og ljósmyndir. Sölu-
katalógar vegna uppboðanna sem
verða í Hong Kong í vor og New
York í haust eru einstakt yfirlit
um kínverska samtímamyndlist,
enda hafa lykilyfirlitsverk um
myndlist þar eystra verið unnin
upp úr Estella-safninu.
Áhugamönnum um myndlist hér
á landi gefst einstakt tækifæri í
vor að kynnast verkum nokkurra
þeirra listamanna sem eiga verk í
Estella-safninu þegar Listasafn
Akureyrar setur upp sýninguna
Facing China á Listahátíð í vor, en
það verður að telja eitt merkileg-
asta atriði Listahátíðar þetta árið.
Þar er lögð áhersla á málverkið, en
þar á meðal eru verk Zhang
Xiaogang (1958) úr Bloodline-
seríunni svokölluðu. Eitt lykil-
verka úr henni er einmitt á
uppboði í Hong Kong: Fjölskyldu-
mynd nr. 3 frá 1995, og var fyrst
verka í seríunni í mikilli stærð,
179 x 229 cm, unnið fyrir Tvíær-
inginn í Feneyjum það ár. Verk úr
sömu seríu verða á Akureyri í vor.
Verð á kínverskri samtímalist
hefur hækkað hratt á liðnum árum
og valdamiklir safnarar á borð við
Saatchi hafa sankað að sér
kínverskri myndlist; hann á stórt
safn málverka eftir Zhang
Xiaogang. Talið er víst að nýtt
verðmark verði sett á kínverska
myndlist á uppboðinu í Hong
Kong. Megnið af verkunum sem
verða á Facing China á Akureyri
er úr eigu safnara sem Hannes
Sigurðsson hefur náð sambandi
við. Þar er höfuðáherslan lögð á
mannamyndir.
Zhang Xiaogang,
Bloodline: The
Big Family No. 3
(1995) er metið
á tvær og hálfa
miljón dala.
M
YN
D
/ SO
TH
EBY‘S IM
A
G
ES
ESTELLA-SAFNIÐ SELI