Fréttablaðið - 03.05.2008, Blaðsíða 54

30 3. maí 2008 LAUGARDAGUR
É
g hefði aldrei komið til
Vestfjarða ef ég hefði ekki
haft trú á staðnum og
landsbyggðinni,“ segir
Grímur Atlason, bassa-
leikari, tónleikahaldari og
fyrrverandi bæjarstjóri í Bolungar-
vík. Honum var nýverið sagt upp störf-
um sem bæjarstjóri eftir að meirihluti
A-lista, Afls til áhrifa, og K-lista, sam-
eiginlegs framboðs framsóknarmanna
og samfylkingarfólks, sprakk.
Afl til áhrifa, sem er klofningsfram-
boð úr Sjálfstæðisflokknum, myndaði
nýjan meirihluta með sjálfstæðis-
mönnum og lauk þá Grímur störfum.
Einblína á tækifærin
Grímur flutti ásamt fjölskyldu sinni í
Bolungarvík árið 2006 en nýr meiri-
hluti sem tók við völdum á vormánuð-
um sama árs réði hann til starfa.
„Ég sé ekkert nema tækifæri í
hverri þúfu, hverjum hól og hverjum
manni,“ segir Grímur. „Þegar ég kom
hingað fyrst heillaðist ég af þessum
stað. Það var þó löng hefð fyrir því í
Bolungarvík að leggja margt á herðar
forvera minna sem síðan voru drif-
krafturinn í öllum hlutum. Ég beitti
mér fyrir því að fólk á staðnum horfði
á jákvæðu hlutina sem við höfum en
flestir aðrir hafa ekki, svo sem ein-
staka náttúrufegurð. Mér fannst þetta
takast vel, sem ég mæli meðal annars
á því að hér hefur ekki fækkað milli
ára því fólk hefur verið ánægt.“
Hann telur Vestfirði hafa farið illa
út úr pólitískri umræðu. „Það sem
skiptir öllu máli er að íbúarnir hafi
sjálfsvirðingu. Þegar pólitísk umræða
er farin að snúast um að það sé til eitt-
hvað sem heitir Vestfjarðavandinn og
um hann er svo unnin hver skýrslan á
fætur annarri, þá þurfa menn að
stoppa og hugsa málið. Vegna þess að
það er ekki til neitt sem er Vestfjarða-
vandi. Það er hreinn tilbúningur sem
hefur skaðað mannlíf á Vestfjörð-
um.“
Grímur segir það hafa verið skyn-
samlega framtíðarsýn hjá sveitar-
stjórnarmönnum á Vestfjörðum að
stefna ekki að uppbyggingu stóriðju á
svæðinu. Betra sé að efla innviði sam-
félagsins heldur en að líta til stór-
iðjunnar sem lausnarinnar á því að
fólki fækki.
Grímur segir umræðuna um hugs-
anlega olíuhreinsunarstöð á Vest-
fjörðum bera vott um að „Vestfjarða-
vandinn“ hafi afvegaleitt suma
sveitarstjórnarmenn á svæðinu. „Mér
finnst það skynsamleg leið að marka
skýra stefnu um að stóriðja verði ekki
töfralausn. Þó að ég sé í grunninn á
móti olíuhreinsunarstöð á Vestfjörð-
um vegna umhverfisáhrifa, þá finnst
mér undirbúningur málsins alls vera
ófaglegur og leyndardómsfullur. Það
er ekki hægt að sætta sig við að vinna
að framgangi einhvers máls og kosta
jafnvel til skattpeningum án þess að
það sé ljóst hverjir standa að baki
hugmyndinni. Það skiptir máli. Saga
olíufyrirtækja, hvaðan sem þau koma,
er ekki öll falleg og ég er ekki viss um
að sveitarstjórnir vilji vera hluti af
henni nema að vel athuguðu máli.“
Spurður hvort mögulegt sé að fjölga
störfum á Vestfjörðum með einhverju
öðru en stóriðju segist Grímur telja
það vel vera hægt. „Það er líka það
eina rétta að mínu viti. Ferðamennska
og háskólastarf geta orðið helstu
stofnar mannlífs á Vestfjörðum.“
Tromsö og Vestfirðir
Grímur segir uppbygginu í Tromsö í
Noregi vera góða fyrirmynd. Þar hafi
innviðirnir styrkst og smám saman
hafi það treyst búsetu og starfsemi á
svæðinu. „Í Tromsö, sem er mjög
norðarlega í Noregi, hefur íbúum
fjölgað um tíu prósent á ári í 35 ár. Það
hefur ekki gerst vegna þess að stórum
verksmiðjum hefur verið fundinn þar
staður heldur hafa pólitískar ákvarð-
anir um að byggja samfélagið upp
innan frá, fyrst og fremst með mennta-
stofnunum, skilað árangri,“ segir
Grímur. „Meðal hliðaráhrifa þessarar
uppbyggingar hefur verið mörg
hundruð manna háskóli á Svalbarða,
þar sem er nánast óbyggilegt. Ég sé
fyrir mér að háskóli á Vestfjörðum,
með áherslu á hafrannsóknir, gæti
gert gríðarlega mikið gagn fyrir Vest-
firði í heild og stuðlað að jákvæðum
hliðaráhrifum. Ég tel líka að sprota-
fyrirtæki geti fengið góðan efnivið til
þess að vinna úr þegar háskólaum-
hverfi verður til.“
Vannýtt auðlind
Sjávarútvegur er helsti atvinnuvegur
Vestfjarða og hefur verið frá upphafi
byggðar þar. Hann hefur átt undir
högg að sækja á undanförnum tveim-
ur áratugum, einkum vegna þess að
veiðiheimildir hafa smám saman verið
seldar í burtu frá Vestfjörðum. Við
þetta hafa tapast störf sem mörg sveit-
arfélög á svæðinu mega illa við því að
missa.
Grímur segir það blasa við að sveit-
Þegar pólit-
ísk umræða
er farin að
snúast um
að það sé
til eitthvað
sem heitir
Vestfjarða-
vandinn og
um hann er
svo unnin
hver skýrsl-
an á fætur
annarri, þá
þurfa menn
að stoppa og
hugsa málið. GRÍMUR ATLASON Hér sést Grímur við Ósvörina í Bolungarvík. Traðarhyrnan, eitt af einkennum
Bolungarvíkur, sést í baksýn. MYND/HALLDÓR SVEINBJÖRNSSON
GRÍMUR VIÐ STÖRF Hér sést Grímur við störf á skrifstofu sinni í Bolungarvík. MYND/HALLDÓR SVEINBJÖRNSSON
Vestfjarðavandinn er ekki til
Grímur Atlason, sem nýhættur er sem bæjarstjóri í Bolungarvík, segir pólitíska umræðu um vandamál Vestfjarða hafa verið inni-
haldslausa. Talað sé um að leysa vandamál sem sé ekki fyrir hendi. Í samtali við Magnús Halldórsson segir Grímur landsbyggðina
geta spilað vel úr fjölmörgum tækifærum en til þess að þau nýtist sem best þurfi að endurskoða tekjustofna sveitarfélaga.
arfélög á Vestfjörðum geti ekki nýtt
fiskveiðiauðlindirnar eins og þau ættu
að gera. „Auðvitað blasir það við að
Vestfirðir ná ekki að gera sér eins mik-
inn hag úr fiskveiðiauðlindinni og ætti
að vera,“ segir Grímur og kallar eftir
því að smábátasjómönnum á lands-
byggðinni sé gefin rýmri heimild til
veiða en nú tíðkast. „Fiskveiðistjórn-
unarkerfið kemur í veg fyrir að lands-
byggðin geti nýtt þessa auðlind eins
vel og hún ætti að geta. Það er svo ein-
falt. Smábátasjómenn ættu að geta
fengið rýmri heimildir til þess að nýta
auðlindina. Kvótakerfið hefur haft þau
áhrif að menn sem græða á því að
veiða fiskinn í nágrenni Vestfjarða eru
búnir að veðsetja hann áður en hann er
veiddur. Gróðinn af því að veiða fisk-
inn skilar sér ekki til byggðanna nema
að sáralitlu leyti og því þarf að breyta.
Því fyrr sem það er gert, því betra.“
Tekjustofnar nægi
Grímur segir sveitarstjórnir á Vest-
fjörðum, eins og um allt land, finna
fyrir því að tekjur nægi ekki fyrir
útgjöldum. Þetta komi í veg fyrir að
tækifæri sem blasi við geti nýst sem
skyldi. „Tekjur duga ekki til þess að
sinna lögbundinni þjónustu og það er
auðvitað áhyggjumál. Það er lítil sann-
girni í þessu fyrir lítil samfélög. Verð-
mætin sem verða til á þessum litlu
stöðum eru miklu meiri en þau sem
eru innflutt á staðina. En þeir njóta
þess ekki nægilega vel,“ segir Grímur
og vill að tekjustofnarnir verði leið-
réttir. „Við erum ekki að búa til við-
skiptahallann. Héðan streyma millj-
arðar inn í íslenska hagkerfið, frá
tiltölulega fáum íbúum. Fjármálaráð-
herrann verður að vakna. Tekjustofn-
unum þarf að breyta þannig að þeir
dugi fyrir þjónustustiginu. Annað er
ósanngjarnt.“
Lífsgæði landsbyggðarinnar
„Fólk á höfuðborgarsvæðinu skilur oft
ekki lífsgæðin sem felast í því að búa á
landsbyggðinni,“ segir Grímur.
Hann eyddi sumrum fram að fjórtán
ára aldri í sveit og hjá langömmu sinni
á Raufarhöfn, Sumarlínu Gestsdóttur.
„Ég held að það sé öllum hollt að upp-
lifa þessi lífsgæði. Fólk í Reykjavík,
meira að segja víðsýnt og vel upplýst
fólk, gerir sér ekki grein fyrir því
hversu mikil lífsgæði geta verið fólgin
í því að búa á landsbyggðinni. Hjá full-
orðnu fólki bætast stundum við tvær
til þrjár klukkustundir með börnunum
á hverjum degi. Það er ómetanlegt.“
Grímur segir einnig afþreyingu
barna á landsbyggðinni að sumu leyti
ólíka því sem gengur og gerist á höfuð-
borgarsvæðinu. „Ég missti aðeins af
fimm ára gömlum syni mínum um dag-
inn en fann hann loks þar sem hann
var niðri á bryggju að aðstoða sjómenn
sem voru að skera hákarl á hafnar-
bakkanum. Ætli ég hefði ekki fundið
hann í boltasundlaug í Kringlunni ef
við hefðum verið í Reykjavík. Mér
finnst meiri sjarmi yfir hákarlinum,“
segir Grímur og hlær.