Fréttablaðið - 15.05.2008, Blaðsíða 32

UMRÆÐAN
Njörður Sigurjónsson
skrifar um erlendar
þýðingar íslenskra bók-
mennta
Í úttekt í Fréttablaðinu föstudaginn 9. maí á úthlut-
unum Bókmenntasjóðs segir
höfundur að dreifing
íslenskra bókmennta á fjar-
læg mál eigi mjög undir högg að
sækja á meðan sjóðurinn leggi ekki
nóga áherslu á þann þátt í starfsemi
sinni. Þá segir blaðamaður að spurn-
ingar vakni um hvers vegna ekki sé
lögð meiri áhersla á að þýða á Evr-
ópumál í ljósi stöðu Íslands sem
heiðursgestur á Bókamessunni í
Frankfurt árið 2011. Í þessum
vangaveltum gætir nokkurs mis-
skilnings varðandi starfsemi Bók-
menntasjóðs sem ég vil gjarna
leiðrétta.
Fyrst ber þó að þakka almennt
jákvæða umfjöllun um úthlutanir
sjóðsins, sem nú um mánaðamótin
voru alls yfir 24 milljónir til útgáfu
og þýðinga. Þó er vert að benda á að
í fréttinni segir að styrkupphæðir
til íslenskra þýðenda séu á bilinu 7
til 75 þúsund þegar rétt er að þær
eru á bilinu 75 til 700 þúsund. Eins
er sagt í upphafi fréttarinnar að
þetta sé fyrsta úthlutun sjóðsins, en
rétt er að úthlutað var til erlendra
þýðinga í janúar á þessu ári og nor-
rænum styrkjum til þýðinga var
úthlutað í nóvember á síðasta ári.
Alls fara fram úthlutanir til erlendra
útgefenda íslenskra bókmennta á
styrkjum til þýðinga sex sinnum á
ári og tvisvar til viðbótar er úthlut-
að þýðingarstyrkjum til útgefenda
á hinum Norðurlöndunum.
Með stolti get ég síðan greint frá
því að Bókmenntasjóður greiðir að
jafnaði 75% af kostnaði við þýðingu
íslenskra bókmennta á erlend mál
og er það mun hærra hlut-
fall en sambærilegir sjóðir
veita í nálægum löndum.
Miðað er við að umsækj-
endur séu erlendir útgef-
endur og allar umsóknir
sem fullnægja annars ein-
földum skilyrðum um dreif-
ingu, gæði þýðingar og
samning við rétthafa, fá
þennan 75% styrk. Munur
á úthlutunum til einstakra
verkefna getur þó verið
nokkur, en það helgast af aðstæðum
og efnisatriðum umsókna. Hinn
erlendi útgefandi er í aðalhlutverki
í þessu ferli og umsóknum um þýð-
ingar frá innlendum aðilum er yfir-
leitt hafnað á grundvelli þess að
dreifingar- og kynningarmálum sé
betur fyrir komið hjá heimafólki á
hverjum stað. Mikilvægt er að átta
sig á að sjóðurinn stendur ekki
sjálfur að réttindasölu og ræður
ekki hvað gefið er út af íslenskum
bókum erlendis, enda er hlutverk
bókaútgefenda að stýra því hvað
kemur út á þeirra vegum. Bók-
menntasjóður vekur hinsvegar
athygli erlendra útgefenda á
íslenskum rithöfundum og bók-
menntum og veitir milligöngu og
aðstoð við hvaðeina þegar það á
við.
Varðandi Frankfurt 2011 sérstak-
lega, og þýðingar á næstu árum
tengdar þátttöku Íslands þar, þá er
það verkefni undir sérstakri verk-
efnisstjórn og hefur sjálfstæðan
300 milljón króna sjóð. Er það verk-
efni í góðum farvegi og í góðri sam-
vinnu við Bókmenntasjóð. Að lokum
er vert að benda áhugasömum um
úthlutanir og starfsemi Bókmennta-
sjóðs á að skoða heimasíðuna bok.is
eða hafa samband við undirritaðan
og fá þar svör við spurningum sem
kunna að vakna.
Höfundur er framkvæmdastjóri
Bókmenntasjóðs.
32 15. maí 2008 FIMMTUDAGUR
UMRÆÐAN
Freyr Ófeigsson skrifar
um dómsmál
Guðmundur Andri Thorsson ritar grein í
Fréttablaðið hinn 5. maí
2008 þar sem hann gagn-
rýnir bæði ákæruvald og
dómsvald við meðferð
tveggja mála. Langar mig
að gera örfáar athugasemdir við
greinina frá sjónarmiði dómara ef
það kynni að verða lesendum til
einhvers fróðleiks.
Í okkar stjórnskipan er gert ráð
fyrir svonefndri þrískiptingu rík-
isvaldsins; í löggjafarvald, fram-
kvæmdavald og dómsvald. Hver
þessara þátta ríkisvaldsins á að
njóta sjálfstæðis gagnvart hinum.
Mörgum þykir sem nokkuð skorti
á að svo sé í raun, einkum er varð-
ar samskipti framkvæmdavalds
og löggjafarvalds. Ég leyfi mér
hins vegar að halda því fram að
dómstólarnir njóti verulegs sjálf-
stæðis, einkum eftir að dómsvald-
ið var skilið frá framkvæmdavald-
inu og núverandi dómstólaskipan
tekin upp árið 1992.
Ef ég skil greinarhöfund rétt
gerir hann ekki greinarmun á
ákæruvaldinu og dómstólunum.
Hann er ekki einn um þennan
skilning. Algengt er í skrifum
manna um dómsmál að þessu
tvennu sé ruglað saman og oft á
tíðum er lögreglan einnig sett
undir sama hatt. Gjarnan er talað
um „dómskerfi“ án nánari skil-
greiningar. Í okkar stjórnkerfi til-
heyra lögregla og ákæruvald
framkvæmdavaldinu og eru í
raun dómstólum óviðkomandi að
öðru leyti en því að ákæruvaldið
höfðar sakamál og flytur þau fyrir
dómi eins og lögmenn flytja mál
einstaklinga. Útgáfa ákæru í fyrra
málinu er því dómsvaldinu óvið-
komandi. Síðara málið, er höfund-
ur nefnir, var svokallað einkamál,
sem maður höfðaði til heimtu
skaðabóta. Í slíkum málum
sjá aðilar sjálfir eða lög-
menn þeirra um gagnaöflun
og leggja fyrir dómara.
Dómara ber að dæma eftir
þeim gögnum sem fyrir
dóminn eru lögð, þar á
meðal skýrslum aðila og
vitna.
Það er misskilningur hjá
höfundi að dómari ráðfæri
sig við eða eigi að ráðfæra
sig við sérfróða menn í störfum
sínum. Það er hlutverk aðila eða
lögmanna þeirra að afla mats-
gerða og álitsgerða sérfróðra
manna og leggja fram í dómi ef
þeir telja það henta málstað sínum.
Höfundur virðist telja að um saka-
mál hafi verið að ræða, sbr. eftir-
farandi í greininni: „Ekki er hægt
að una því að stelpa nýorðin ellefu
ára, með Asperger-heilkenni,
hrædd og reið, sé gerð að glæpa-
manni.“ Eins og að framan greinir
var ekki höfðað refsimál á hendur
stúlkunni og hún var ekki sökuð
um að hafa framið refsiverðan
verknað. Hljóta því skrif þessi að
byggjast á misskilningi.
Í lok greinar sinnar segir höf-
undur: „Kominn er tími til að
dómsvaldið hætti þessari glæpa-
væðingu slysa.“ Vegna þessara
orða vil ég benda greinarhöfundi
á að ef háttsemi manns, sem leiðir
til slyss, er refsiverð, er það vegna
þess að Alþingi (löggjafarvaldið)
hefur ákveðið svo með lögum en
dómstólarnir koma þar hvergi
nærri, þeirra hlutverk er að dæma
eftir lögunum.
Ég get tekið undir með greinar-
höfundi að refsigleði er ekki góð
gleði (ef ég má gera honum upp
þá skoðun), en hennar gætir vissu-
lega meðal almennings, a.m.k.
þeirra sem tjá sig um dóma. Henn-
ar verður miklu síður vart hjá
dómurum, ef marka má framan-
greind skrif.
Höfundur er fyrrverandi dóm-
stjóri.
Glæpavæðing slysa?
Um stuðning
bókmenntasjóðs
NJÖRÐUR
SIGURJÓNSSON
Hver kom Stormsker á framfæri?
UMRÆÐAN
Sverrir Stormsker svarar Jóni Ólafssyni
Vegna fréttar sem birtist í Fréttablaðinu 8. maí um blogggrein mína um Bítlaeft-
irhermutónleikana í Háskólabíói og Jón
Ólafsson bítla„vin“ vil ég koma á framfæri
leiðréttingu. Í fréttinni segir: „Jón Ólafsson
átti meðal annars þátt í því upphaflega að
koma Sverri á framfæri.“
Þetta er rangt. Rugl. Jón átti engan þátt í
því að koma mér á framfæri. Ég kom mér á
framfæri sjálfur. Enginn útgefandi á landinu vildi
gefa út mínar fyrstu plötur þannig að ég gaf þær
út sjálfur. Einfalt mál. Sú þrautaganga stóð í 7 ár,
frá 12 ára aldri til tvítugs á milli allra útgefenda
landsins. 90% af þeim lögum mínum sem hafa
komið út á plötum og sem fólk þekkir samdi ég á
þessu aldursbili. Jón fjarri góðu gamni.
Vegna slæmrar reynslu af hinum harðlæsta
plötubransa þá lagði ég mig hins vegar í líma við
að koma fjölmörgum söngvurum á framfæri, til að
mynda Stebba Hilmars sem ég fann bláeygðan og
gjörsamlega óþekktan og rennblautan á bak við
tóneyrun í Kvennaskólanum á sínum tíma og
ruslaði honum upp á svið. Í dag finnst þeim ágæta
manni heilladrýgst að þakka fyrir sig með því að
minnast ekki einu orði á það á heimasíðu sinni hver
hafi dröslað honum á lappir og samið ofan í hann
fyrstu vinsælu lögin sem hann söng inn á plötur og
gerðu hann að því sem hann vildi verða – frægan.
Hann leggur sig hins vegar í framkróka við að
sniðganga mig þegar kemur að styrkveitingum úr
Tónskáldasjóði FTT en þar situr Stebbi einn
þriggja í úthlutunarnefnd. Munurinn á hundum og
mönnum er sá að hundarnir bíta mann ekki eftir að
maður gefur þeim að éta. Þar skilur á milli
dýrs og ódýrs. Það er annað að vera sheep en
cheap.
Hvað um það. Þótt Jón Ólafsson hafi
semsagt ekki átt neinn þátt í því að koma
mér á framfæri get ég hins vegar þakkað
honum það að þegar hann vann sem útvarps-
maður á Rás 2 árið 1985 þá gerði hann mikið
af því að hæla mér í hástert sem lagasmiði
og spila fyrstu lögin mín. Fyrir það er ég
honum þakklátur. Í þá tíð þurfti maður
reyndar ekki að heita Bubbi til að fá spilun á
Rás 2.
Síðan ég gagnrýndi opinberlega endurvinnslu-
ruslplötuna „12 íslensk bítlalög“ með Jóni og
Bítlavinafélaginu fyrir tæplega 20 árum (sem Jón
viðurkennir nú í dag að sé handónýt) þá hefur hann
verið í fýlu, enda fékk hann alla aðra tónlistar-
menn en mig í viðtalsþátt sinn „Af fingrum fram“
sem hann var með í Ríkissjónvarpinu fyrir
skemmstu. Samt segir hann í svari sínu á storm-
sker.blog.is að hann sé „ekki langrækinn“. Einmitt.
Það er nefnilega það.
Í Fréttablaðinu var sagt að ég bæri „óvild“ í
garð Jóns. Það er einnig alrangt. Þarna er
hlutunum snúið á haus. Ég hef aldrei reynt að
loka dyrum á Jón heldur er því öfugt farið. Jón er
prýðisdrengur en hann mætti gjarnan gera meira
af því að taka réttmætri krítik eins og maður og
gjarnan gera minna af því að kópíera annarra
manna tónlist eins og api. Innlendir bítlar, og ég
tala nú ekki um Bítlana sjálfa, hljóma mun betur
í eigin flutningi en Jóns og annarra eftirapa. Því
segi ég við Jón um leið og ég óska honum alls
góðs: Let It Be!
Höfundur er tónlistarmaður og rithöfundur.
SVERRIR
STORMSKER
FREYR
ÓFEIGSSON