Fréttablaðið - 29.05.2008, Blaðsíða 61

FIMMTUDAGUR 29. maí 2008 33
UMRÆÐA
Félagsmál
Á laugardaginn var birti Fréttablaðið umfjöllun
um verk ríkisstjórnarinnar í
tilefni af eins árs starfsaf-
mæli hennar. Þar var meðal
annars birtur listi verkefna
undir fyrirsögninni verkin
sem bíða og af þeim voru fjög-
ur mál sem heyra að hluta undir
félags- og tryggingamálaráðuneyt-
ið. Nefnd var áætlun um að minnka
óútskýrðan kynbundinn launamun
hjá ríkinu, efling forvarnastarfs
gegn kynferðislegu ofbeldi, aukinn
stuðningur við fjölskyldur ung-
menna í vanda vegna vímuefna og
endurmat á kjörum kvenna hjá hinu
opinbera. Ekkert þessara mála er í
biðstöðu. Þvert á móti er unnið af
krafti að öllum þessum málum eins
og hér verður rakið.
Kynbundinn launamunur og
endurmat á launum kvenna
Mikilvægt skref á þeirri vegferð að
vinna gegn kynbundnum launamun
var stigið í mars á þessu ári þegar
ný lög um jafna stöðu og jafnan rétt
kvenna og karla tóku gildi. Með
þeim er starfsemi Jafnréttisstofu
styrkt og hert á úrræðum kæru-
nefndar jafnréttismála, meðal ann-
ars í því skyni að taka á launamis-
rétti kynjanna og sérstakir
jafnréttisráðgjafar verða ráðnir í
fullt starf innan Stjórnarráðsins.
Með sömu lögum var launaleynd
afnumin og ákveðið að hefja undir-
búning vottunarkerfis jafnra launa
kynjanna, hvort tveggja mikilvæg-
ir áfangar í baráttunni gegn kyn-
bundnum launamun. Síðastliðið
haust skipaði ég jafnframt tvo
starfshópa til að vinna gegn kyn-
bundnum launamun á almennum
vinnumarkaði, annar hópurinn á að
vinna að því að jafna stöðu kvenna
og karla í nefndum og
við stjórnun stofnana og
fyrirtækja og vinna
aðgerðaáætlun til að
hrinda tillögum til
úrbóta í framkvæmd. Þá
skipaði ég hóp til að vera
til ráðgjafar um fram-
vindu aðgerða gegn
launamun og vinna mat
á raunverulegum
árangri aðgerða. Jafn-
framt skipaði fjármálaráðherra
starfshóp sem vinna skal að sömu
markmiðum hjá hinu opinbera og
ekki síst horfa til endurmats á laun-
um umönnunarstéttanna. Allir þess-
ir hópar hafa unnið af fullum krafti
og við ráðherrarnir höfum nýlega
hitt formenn þeirra og farið yfir
stöðu mála. Þess er að vænta að þeir
skili niðurstöðum og áætlunum um
hvernig staðið verður að því að
hrinda þessum stefnumálum ríkis-
stjórnarinnar í framkvæmd. Þetta
mikilvæga mál er því síður en svo í
biðstöðu, heldur á fullri ferð á
mörgum vígstöðvum, meðal annars
í samvinnu við aðila vinnumarkað-
arins eins og vera ber.
Forvarnastarf gegn kynferðislegu
ofbeldi
Þá fer því fjarri að forvarnastarf
gegn kynferðislegu ofbeldi bíði í
ráðuneyti félags- og tryggingamála.
Við vinnum nú samkvæmt viðamik-
illi aðgerðaáætlun vegna ofbeldis á
heimilum og kynferðislegs ofbeld-
is. Þá er verið að leggja lokahönd á
aðgerðaáætlun gegn mansali sem
lögð verður fyrir Alþingi næsta
haust. Auk þessara viðamiklu verk-
efna hafa ýmis frjáls félagasamtök
og sjálfseignarstofnanir verið
styrkt til að vinna að mikilvægu
starfi gegn kynferðislegu ofbeldi.
Má þar nefna sérstaklega Stígamót
sem félags- og tryggingamálaráðu-
neytið veitti nýlega styrk til að taka
þátt í Evrópusamstarfi um rann-
sóknir og aðgerðir á þessu sviði.
Mér finnst afar mikilvægt að styðja
við starf þeirra sem hafa mesta
þekkingu og reynslu á þessu sviði.
Með því tryggjum við virkar for-
varnir í samfélaginu.
Stuðningur við fjölskyldur
ungmenna í vímuefnavanda
Síðast en ekki síst er mér ljúft og
skylt að nefna aðgerðir félags- og
tryggingamálaráðuneytisins vegna
ungmenna sem eiga í vímuefna-
vanda þótt aðeins hluti þess viða-
mikla málaflokks heyri undir ráðu-
neyti mitt. Nú á vorþingi mælti ég
fyrir tillögu til þingsályktunar um
framkvæmdaáætlun í barnavernd-
armálum til næstu sveitarstjórnar-
kosninga. Þetta er í fyrsta sinn sem
slík áætlun er lögð fyrir þingið
þrátt fyrir að lengi hafi verið
ákvæði í lögum um að svo skuli
gert. Í áætluninni er gerð grein
fyrir margvíslegum verkefnum á
sviði barnaverndarmála, ekki síst
með áherslu á stuðning við foreldra
til að efla forvarnir og fyrirbyggj-
andi aðgerðir, en einnig eru þar
kynnt ný meðferðarúrræði fyrir
börn og ungmenni og hvernig stað-
ið skuli að því að meta árangur
þeirra. Þá hefur Barnaverndar-
stofa hafið undirbúning að svokall-
aðri fjölþáttameðferð barna og
ungmenna þar sem áhersla er lögð
á að meðferð sé einstaklingsmiðuð,
veitt á heimavelli í umhverfi sem
barnið þekkir í stað hefðbundinna
stofnanaúrræða.
Ég hef það að leiðarljósi í starfi
mínu sem ráðherra að vinna hratt
og vel að þeim stóru málum sem
heyra undir ráðuneyti mitt og að
þessum málum og öðrum er nú
unnið af fullum krafti í félags- og
tryggingamálaráðuneytinu.
Höfundur er félags- og trygginga-
málaráðherra.
Engin biðstaða
UMRÆÐAN
Alþingi
Á dögunum skilaði Ríkis-endurskoðun skýrslu um
framkvæmd fjárlaga árið
2007 og ársáætlanir 2008.
Líkt og fyrri ár kemur ber-
sýnilega í ljós hversu illa
fjárlögum er framfylgt og
dregið fram hvaða ríkis-
stofnanir hafa ítrekað virt
að vettugi fjárheimildir
sínar. Samkvæmt reglugerð
nr. 1061/2004 um fram-
kvæmd fjárlaga ber fjár-
málaráðuneytinu að beita
sér fyrir því að forstöðumenn stofn-
anna sem heyra undir fjárlög, grípi
til nauðsynlegra aðgera til að halda
rekstri sínum innan fjárheimilda.
Í skýrslunni tekur Ríkisendur-
skoðun það fram hún hafi á undan-
förnum tveimur áratugum bent
ítrekað á ýmsa misbresti á fram-
kvæmd fjárlaga og gagnrýnt það
virðingarleysi sem margar stofnan-
ir sýna fjárlögum. Þrátt fyrir þess-
ar ábendingar virðist lítið breytast.
Bent er á að brjóti forstöðumenn
fjárheimildir sínar þá beri ráðherra
sú skylda að veita tjéðum forstöðu-
manni áminningu og víkja honum
frá ef brot eru ítrekuð.
Samband ungra sjálfstæðis-
manna hefur oft tekið undir þessi
tilmæli Ríkisendurskoðanda enda
algjörlega ótækt að forstöðumenn
brjóti ítrekað lög með þessum hætti.
Nýverið sendi Samband ungra sjálf-
stæðismanna bréf til fjármálaráð-
herra þar sem hann var kvattur til
þess að beita þeim úrræðum sem
lögum samkvæmt eru tæk gagn-
vart þeim forstöðumönnum sem
ítrekað brjóta fjárlög. Fjármálaráð-
herra var bent á að ef hann teldi
ekki ástæðu til að veita þeim áminn-
ingu sem ekki halda sig innan fjár-
heimilda væri hann með aðgerðar-
leysi sínu að samþykkja og
taka á sig ábyrgð gagnvart
Alþingi á því virðingarleysi
sem forstöðumenn stofnanna
sína fjárveitingarvaldinu.
Kjósendur fá á fjögurra ára
fresti að kveða upp um sinn
dóm og hafna þeim stjórn-
málamönnum sem ekki þykja
standa sig. Slíkt á þó ekki við
um opinbera starfsmenn líkt
og forstjóra ríkisstofnanna
sem ekki standa sig í starfi.
Þeir geta, eins og dæmin sýna,
setið óhreyfðir í sínum emb-
ættum án þess að þurfa að
sæta ábyrgð fyrir að brjóta
fjárlög. Eðlilegt væri að setja
þá reglu að brjóti forstöðumaður
ríkistofnunnar gegn fjárlögum þá
fái hann sjálfkrafa áminningu og
hafi hann ekki bætt ástandið árið
eftir þá fái hann aðra áminningu
ásamt því að ráðherra geti þar með
vikið þeim forstöðumanni frá störf-
um.
Oft heyrist sú afsökun frá emb-
ættismönnum, fyrir að fara fram úr
fjárheimildum, að þeir neyðist til
þess því Alþingi hefði skammtað
þeim of litla fjármuni miðað við
þann rekstur sem þeim er lögum
samkvæmt gert að starfrækja. Því
er til að svara að það er Alþingi, en
ekki embættismennirnir, sem fer
með fjárveitingarvaldið. Hinir
kjörnu fulltrúar á Alþingi bera
ábyrgðina á því að fjárveitingar eru
í samræmi við þau lög sem Alþingi
sjálft hefur sett. Embættismenn
eru ekki kjörnir af almenningi,
setja ekki lög og hafa því ekki það
vald til að meta sjálfir hvernig fjár-
munum ríkissjóðs skuli varið. Þeim
ber eingöngu að fara eftir lögunum
ella sæta ábyrgð fyrir lögbrot. Fjár-
lög eru bindandi fyrirmæli sem ber
að virða og eru æðri vilja ráðuneyta
og forstöðumanna.
Davíð er gjaldkeri SUS og
Teitur er fyrsti varaformaður SUS.
Lög ekki virt
JÓHANNA
SIGURÐARDÓTTIR
DAVÍÐ ÖRN
JÓNSSON
TEITUR BJÖRN
EINARSSON