Tíminn - 04.04.1992, Blaðsíða 10

Tíminn
Laugardagur 4. apríl 1992
Inntak fermingarinnar
er mörgum afar ólióst
Skiptir fermingin máli í nútímaþjóðfélagi? Skiptir það þá máli
hvort hið kristilega inntak sé í hávegum haft eða er það athöfnin
sem slík, siðurinn, og svo auövitað gjafirnar og veislan sem skipt-
ir mestu? Tíminn ræðir um ferminguna við sr. Kristján Björns-
son, sóknarprest á Hvammstanga og ritstjóra Kirkjuritsins:
„í hugum margra er það
sterkur siður að láta ferma börn
sín. Þetta viðhorf lýsir sér í því
að fólk vill hafa fermingar-
fræðsluna og hvetja börn sín til
að ganga til prestsins veturinn
sem þau eru í áttunda bekk.
Þetta kemur líka fram í því að
skipulag fermingarfræðslunnar
á að vera þannig að það raski
ekki um of áhugamálum sem
verið er að sinna á sama tíma,
svo sem íþróttum og útivist. Þá
hef ég orðið var við að foreldrar
og forráðamenn fermingar-
bama hafa helst viljað fá það á
hreint hvenær eigi að ferma og
hversu lengi athöfnin muni
standa, frekar en að spurt sé um
innihald fermingarfræðslunnar
og athafna. í einstaka tilfellum
hefur komið í ljós í viðræðum
við foreldra að fullkomið skiln-
ingsleysi ríkir varðandi hefðir
kirkjunnar. Við þessu þarf að
bregðast með því að bjóða þeim
upp á fræðslu líka. Þegar líður á
undirbúningstíma fermingar-
bamanna eykst yfirleitt skiln-
ingur á inntaki fermingarinnar,
en þó veit ég dæmi þess að svo
er ekki. Það er samt ekki rétt að
dæma þau of hart því áhrifin
koma oft fram síðar. Yfirleitt
hefur tekist að vekja bömin til
betri meðvitundar um trú sína
og hjá mörgum prestum hefur
líka tekist að virkja þau til þátt-
töku í kirkjulegu starfi. Þau
mæta í messur og lesa upp og
setja jafnvel upp helgileiki í
guðsþjónustunni.
Það er því ef til vill siðurinn
sem ræður mestu um að börnin
koma til fermingar. En það
skiptir öllu máli fyrir kirkjuna
að fá að ferma þessi böm sem
skírð hafa verið og nota tímann
vel, sem ætlaður er til ferming-
arundirbúnings, og kynna þeim
innihald trúarinnar á meðan
þau eru móttækileg."
— Bendir það ekki til þess að
þetta sé nokkuð merkingarlaus
athöfn að kirkjan taki þau einn
vetur til spurninga, en síðan séu
þau laus frá kirkjunni og mörg
hver fara ekki í kirkju svo ámm
skiptir?
Ferming inni í eöa út
úr kirkjunni
„Það hefúr stundum verið tal-
að um að prestarnir séu að
ferma börnin út úr kirkjunni,
eða að útskrifa þau. í mörgum
tilfellum er þessu þannig háttað
að börnin em fegin að Iosna frá
prestinum og það verður liður í
uppreisn unglingsáranna að
gefa lítið fyrir kirkjulegt starf.
En evangelíska lútherska kirkj-
an á íslandi heldur uppi viða-
miklu starfi fyrir börn og ung-
linga, þar sem reynt er að höfða
til aldurshópanna fyrir og eftir
fermingaraldurinn. Reynt er að
halda uppi sérstöku starfi fyrir
10-12 ára böm í kirkjunni þar
sem skipulagðar em vikulegar
samvemstundir við þeirra hæfi.
Það er líka til nokkuð sem heit-
ir æskulýðsstarf þar sem ung-
lingum er boðið upp á samveru-
stundir, opin hús og þátttöku í
æskulýðsmótum í viðkomandi
héraði, landshluta eða fyrir allt
landið.
Það skiptir mjög miklu máli
fyrir þátttöku þessara barna í
safhaðarstarfi síðar á lífsleiðinni
ao þau hafi fengið góða kynn-
ingu á því sem í boði kann að
vera á hverjum stað. Það er líka
breytilegt á milli sókna hversu
jákvæða mynd bömin fá af
kirkjulegu starfi á meðan þau
em í spumingartímum hjá
presti sínum.
En það er líka annað sem
hangir þarna á spýtunni og
mótar viðhorf þessa hóps til
kirkjunnar, en það er kristin
fræðsla í gmnnskólum lands-
ins. Það er því miður aðeins ný-
lega sem tekist hefur að koma á
formlegu samstarfi milli krist-
indómskennara og presta og er
það án efa með hvað mestum
blóma í Kjalamesprófastsdæmi
núna. Ég hef líka orðið var við
mikinn vilja til meira samstarf
víðar á landinu og nefni ég
fræðslustjóra á Norðurlandi
vestra sem dæmi. Ég er viss um
að á þessu sviði er að verða já-
kvæð bylting um þessar mund-
ir, bæði hvað varðar viðhorf
kennara og presta, enda hefur
málið verið að gerjast lengi. Það
kom meðal annars fram á ráð-
stefnu um þetta efni sem
menntamálaráðherra hélt að
frumkvæði Prestafélags fslands
Sr. Krístján Björnsson.
f öllu þessu tali má samt ekki
gleyma því að hópur barna
kemur vel undirbúinn til ferm-
ingarspurninga og þar hefur
grunnurinn verið lagður af for-
eldrum eða ömmu og afa þess-
ara bama. Meðal þessara barna
er fermingin hlaðin merkingu
og þau hafa drukkið í sig trúar-
vitundina með móðurmjólk-
Fermingin:
Kristileg athöfn eða góður
„bísness"? Sr. Kristján Björns-
son veltir því fyrir sér í viðtali
í síðustu viku.
Það sem skiptir öllu máli er
að kirkja og skóli sjái til þess að
öll böm hér á landi fái að kynn-
ast trúnni á frelsarann okkar,
Jesú Krist. í þessu sambandi er
ég ekki feiminn að nefna gmnn-
skólann í landi þar sem hug-
myndin um þjóðkirkju ríkir.
Táftist þessum aðilum hins veg-
ar ekki að virkja og vekja börnin
til trúar, er hægt að tala um
merkingarlausa athöfn í ferm-
ingunni.
inni. Því miður em þessi börn of
fá í þjóðfélagi nútímans, en
nógu mörg til þess að veita okk-
ur prestunum uppörvun í starf-
inu.“
Á kirkjan aö hafa
hemil á óhófi í
kringum fermingar?
— Hefur kirkjan ekki leyft
fermingammstanginu með til-
heyrandi fermingargjöfum að
ganga allt of langt? Það mun til
dæmis ekki óalgengt að fólk
steypi sér í stórskuldir vegna
ferminga. Ber kirkjunni ekki að
spoma við þessu?
„Margir prestar hafa sagt að
þeim komi ekki við hvernig fólk
ver peningum sínum í gjafir og
veislur og þeir vilji þess vegna
láta afskiptalaust þótt einhver sé
flottur á fermingargjöfinni. Mér
hefur sjálfum ofboðið í sumum
tilfellum, en yfirleitt er hér að-
eins um að ræða gestrisni og
rausnarskap. Þegar þannig hátt-
ar til að fólk er að steypa sér í
stórskuldir vegna ferminganna
hlýtur það að vera áhyggjuefni.
Það er slæmt að horfa upp á
skuldugt fólk verða enn skuld-
ugra þegar tilgangurinn hefur
aðeins verið að gleðja barnið á
tímamótum.
Á sínum tíma tóku Islending-
ar sig á og ruddu áfengi út úr
fermingarveislum, en þá var
víndrykkja sjálfsögð í mörgum
fjölskyldum þegar barnið var
fermt. Þar réð hugarfar almenn-
ings öllu og skiptir miklu máli
að viðhalda þessu hugarfari og
láta ekki bjórinn læðast inn í
veislurnar í dag. Á sama hátt má
gjaman hvetja fólk til að gæta
hófs í fjárútlátum. Það má ekki
láta það gerast að hugurinn á
bak við ferminguna drukkni í
samanburði á gjöfum, veislum
og hljómflutningstækjum. All-
ur slíkur samanburður hlýtur
að vera andstæður því sem er
raunvemlega að gerast í ferm-
ingunni. í fermingunni er bam-
ið að játast Kristni og heita því
að leitast við að hafa hann að
leiðtoga sínum alla ævi. Þetta
gerist frammi fyrir Guði í kirkj-
unni og því er rétt að árétta að
frammi fýrir Guði em allir jafn-
ir. Þetta er meðal annars undir-
strikað af hálfu kirkjunnar með
því að klæða öll bömin í hvíta
kyrtla sem allir em eins.
í samræmi við þetta ber kirkj-
unni að hvetja aðstandendur til
að gæta hófs í öllu umstangi og
því miður hefur kirkjan ekki lát-
ið sig þetta varða opinberlega á
nógu áberandi hátt. Það er ekki
glóra í því þegar fólk lætur
standsetja heilu íbúðimar fyrir
hundmð þúsunda króna eða
jafhvel milljónir, allt til að það
verði klárt fyrir fermingu. Þar á
ofan kaupa foreldrarnir sjálfir
oft fleiri en eina fermingargjöf
handa barni sínu til viðbótar við
að kosta dýra veislu, sparifatnað
og myndatökur og allt annað
sem þykir sjálfsagt. Ég er ekki
að lasta eðlilega gestrisni og
rausnarskap, en það getur
hreinlega verið erfitt að sam-
gleðjast þegar maður veit af
mikilli skuldsetningu eða of-
rausn umfram skynsamleg
mörk.“
Trúarsjónarmiö eða
hagnaðarvon?
— Hvað heldur þú að ráði
ferðinni hjá unglingum sem
láta ferma sig? Em það veislan
og gjafirnar sem heilla eða
skiptir staðfestingin á skímar-
heitinu einhverju máli?
„Ég held að fyrst á haustin sé
það siðurinn að láta fermast
sem togar í unglingana. Veislan
og gjafirnar em það langt und-
an í huga þeirra af þeirri ein-
földu ástæðu að fólki á þessum
aldri finnst heil eilífð að hugsa
fram að næstu áramótum.
Bamslundin er bráð og á þess-
um aldri em fæstir vaxnir upp
úr því, þótt unglingar vilji
gjaman teljast til fullorðinna á
flestan hátt. Á sama hátt er, já“-
heitið líka langt undan og getur
varla verið það sem heillar á
þessari stundu sem þau hefja
undirbúninginn.
Að mínu viti er það ekki fyrr
en nær dregur að spumingin
um gjafirogveislu ogjátningar-
heiti fara að sækja á huga ferm-
ingarbamanna. Þegar ákvörð-
unin er tekin á haustin er þetta
ágæta fólk yfirleitt upptekið við
hvað verður gert þá um haustið.
Haustferðalag fermingarbama
er mikið mál og einnig er þeim
mikið í mun að vita hvað þau
þurfi að mæta í margar messur
og hversu marga sálma þarf að
læra um veturinn. Það er ein-
mitt þessi togstreita á milli þess
að vera bam og leika sér og vera
fullorðinn og láta taka sig alvar-