Tíminn - 04.04.1992, Blaðsíða 15

Laugardagur 4. apríl 1992
Tíminn 15
Guðmundur Guðmundsson, síðast bóndi á Móum á Kjalarnesi, var
í röð fremstu togaraskipstjóra á öðrum og þriðja tug þessarar aldar.
Hann varð manna fyrstur til að hefja togveiðar á Halamiðum,
og samdi greinargóða frásögn um þær veiðiferðir. Birtist hún í
Sjómannablaðinu Víkingi 1945 og fer hér á eftir.
ágætur sjómaður og eftirtektarsam-
ur mjög. Vorum við að kippa austur
og Þórður við stýrið. Við vorum að
tala saman um aflatregðu, og sagð-
ist þá Þórður vel geta trúað að fisk-
ur væri á 85-90 föðmum NA af
Homi. Kvaðst hann hafa verið með
Bandaríkjamönnum á flyðruveiðum
á þessum slóðum um þetta leyti árs
og oft fiskað mikið af þorski á lóð-
irnar. Botn hélt hann dágóðan, og
töluðum við um þetta fram og aftur.
Fórum við svo niður í kortaklefa og
athuguðum kortið, því að Þórður
kunni góð skil á notkun sjókorta.
Var svo haldið út NA af Horni á 85-
90 faðma dýpi og byrjað að toga. Þar
var ágætis afli, en nokkuð var það til
tafar, að mikið var af allstóru, lausu
grjóti í botninum og vildi því oft
verða gat á pokanum. Settum við
þar niður dufl og tók þá von bráðar
fyrir að við fengjum steina í pok-
ann. Vorum við þarna í vikutíma og
fylltum skipið af vænum þorski.
Ekkert skip sáum við þarna, nema
Súluna, sem var þá á lóðaveiðum og
var gerð út frá Norðfirði. Hún var
langt fyrir austan okkur, svo að við
sáum hana ekki nema í kíki. Á
heimleið átti ég langt tal við Þórð
um hvort hann héldi ekki að til væri
fleiri góð togmið, sem ekki hefðu
verið reynd áður, þar sem hann
hefði fiskað með Bandaríkjamönn-
um. Sagði hann þá, að eitthvert
besta mið þeirra hefði verið að vest-
anverðu við Djúpið, alveg úti í
kanti. Þar gengi alllangur tungu-
lagaður tangi í ANA út í ísafjarðar-
djúp. Þar hefðu þeir fengið á 100-
150 faðma dýpi mjög góðan afla, en
botn hélt hann að væri þar frekar
slæmur, þar væri líka mikill
straumur og illviðrasamt.
Aftur á sömu slóðir
Að Iönduninni lokinni var farið
aftur á sömu slóðir og fékkst þar
annar sæmilegur túr. Síðan hafa ís-
lenskir togarar stundað veiðar á
Hornbanka og oft fengið góðan afla,
einkanlega síðara hluta maí og í
júnímánuði og sömuleiðis vetrar-
mánuðina desember og janúar.
Haustið 1915, að síldveiðum
loknum, sendi h.f. Kveldúlfur togara
sína, Skallagrím, Snorra goða og
Snorra Sturluson, til viðgerðar til
Kaupmannahafhar. Komum við úr
þeirri ferð snemma í desember og
var þá búist á veiðar 10.-12. desem-
ber. Veðrátta var mjög slæm, sífelld
austan stórviðri og hvergi fisk að fá,
enda ekki hægt að fiska nema á
grunnmiðum. Eftir viku tíma vor-
um við að toga, í mjög slæmu veðri,
grunnt undan Skálavík og var lítill
afli. Síðustu fjóra dagana höfðum
við verið á líkum slóðum og Skalla-
grímur; skipstjóri á honum var þá
Guðmundur Jónsson á Reykjum.
Um hádegisbilið talaði hann við
okkur, hafði hann verið úti nokkuð
lengur en við. Sagði hann, að hér
fyrir vestan væri ekkert að fá, nema
illviðrið. Sagðist hann ætla suður í
Faxaflóa og hélt að fiskur myndi
vera í Garðsjó, sem algengt var um
þetta leyti árs, nokkru fyrir jói.
Nokkru síðar héldum við inn á Hest-
eyri og lögðumst þar. Heldur þótti
mér horfa óvænlega með túrinn og
var nú farið að athuga, hvernig væn-
legast væri að bjarga honum. Kolin
voru slæm, tekin í Höfn, og vorum
við búnir að nota mikið af þeim.
Datt mér þá í hug mið það, sem
Þórður hafði talað um 1911, út með
Djúpinu og var nú ákveðið að reyna
þar þegar lygndi.
Fiskilegur draumur
Um kl. 3 um morguninn var vind-
ur nokkru hægari, og hafði mig
dreymt fiskilega um nóttina. Var þá
akkerum létt og haldið út. Þótti það
æði langt að halda fimm tíma beint
til hafs. Austan stormur var, en fór
heldur lygnandi. Klukkan 10 f.h. var
kastaö á 85 faðma dýpi, mjög nálægt
þeim slóðum, sem Þórður hafði lýst.
Var þar ágætur afli, en ekki þó mok.
Komumst viö á um eða yfir 100
faðma og var þar mikið af karfa.
Héldum við okkur á 85-90 föðmum
og rifum ekki mjög mikið. Aflinn var
vænn þorskur og mjög mikið af
smá- og stofnlúðu. Á aðfangadag
vorum við orðnir ísiausir og mikill
fiskur á þiljum; var þá haldið til Pat-
reksfjarðar eftir ís. Austan strekk-
ings stormur var alla dagana, en sjó-
lítið. Ekkert skip sáum við þessa
daga, enda var skyggni slæmt. Þegar
við höfðum siglt rúman klukkutíma
á Ieið til Patreksfjarðar, fórum við
framhjá botnvörpungnum Aprfl, dá-
lítið á stjórnborða — skipstjóri á
honum var Þorsteinn Þorsteinsson
— fýllti Aprfl sig í þessari ferð á
mjög skömmum tíma. Hjalti Jóns-
son fór svo með skipið til Fleetwood
kortalaus eða kortalítill, eins og get-
ið er um í bókinni Eldeyjar-Hjalti.
Við fengum ísinn mjög lljótt á
Patreksfirði og lágum þar til kl. 2
f.h. á jóladag. Aðfangadagskvöld var
ég í boði hjá Ólafi sáluga Jóhannes-
syni konsúl og konu hans, og verður
þetta kvöld mér lengi minnisstætt
fyrir þær ágætu móttökur, sem ég
hlaut þar, og er það ágætasta að-
fangadagskvöld, sem ég hef notið
utan heimilis míns. Var það í fýrsta
en ekki í síðasta sinni sem ég naut
hinnar landskunnu gestrisni, sem á
því heimili ríkti.
Slæm tíð
Við fórum út eins og áður er getið
kl. 2 f.h. á jóladag í sama austan
stormi. Héldum við suður á Röst,
fiskuðum þar um það bil í sólar-
hring, og var góður reytingur af
kola. Við komum inn á þriðja í jól-.
um og héldum svo til Fleetwood og
fengum ágætan markað.
Ekki fórum við þarna út aftur í
næsta túr, enda var sífellt illviðri.
Þennan vetur var tíð ákaflega slæm,
en um mánaðamótin janúar og
febrúar gerði mjög góða tíð, og var
vertíðin 1916 vanalega nefnd vertíð-
in góða. Mátti heita að ekki tæki úr
dag.
Árið 1921 sendi h.f. Kveldúlfur
þrjú af skipum sínum á saltfiskveið-
ar í miðjum nóvember sem var al-
gengt í þann tíma. Voru það Skalla-
grímur yngri, Þórólfur og Snorri
Sturluson yngri; var ég þá skipstjóri
á Þórólfi, afburða góðu skipi, og var
það álitið besta skip togaraflotans og
er það líklega enn. Reynt var á þess-
um vanalegu stöðum, báðum megin
við ísafjarðardjúp, á Hornbanka og
víðar. Fiskur var mjög tregur, en tíð
frekar góð. Öll skipin höfðu farið út
um líkt leyti, því að verkfall hafði
verið um haustið og öll skip voru á
ísfiskveiðum nema þessi þrjú frá
Kveldúlfi.
Enn á gamlar slóðir
Eftir að hafa reynt til og frá, datt
mér í hug að reyna á sömu slóðum
og um jólaleytið 1915. Hélt ég suður
fyrir Djúp og út með því. Veður var
gott og sást vel til lands. Kastaði ég
þar á 95-100 föðmum og hitti strax á
mokafla, hreinan þorsk. Setti ég
niður dufl á 95 föðmum, en rétt fýr-
ir utan það voru 150 faðmar. All-
miklar tafir urðu að því, að netin
báðum megin reyndust fúin. Höfð-
um við farið til veiða, að loknum
sfldveiðum þetta ár, á ^Jýfundna-
landsbankana mánuðina september
og október. Botn var þar víðast góð-
ur og netin sýndust lítið slitin, en
voru orðin fúin. Við urðum því að
slá undir nýjum netum og eftir það
fengum við ágætis afla, 6-7 poka eft-
ir 30 mínútur. Klukkan mun hafa
verið 12 á hádegi þegar byrjað var,
en um miðnætti var komið austan
hvassviðri, var þá hætt með mikinn
fisk á þilfari. Héldum við okkur svo
við duflið á meðan gert var að, en
töpuðum því nokkru síðar. Nokkru
eftir að aðgerð var lokið, var haldið
upp í eina klukkustund og síðan
austur að vesturkanti ísafjarðar-
djúps og Tiáldið sér við Djúpið. Um
kvöldið var haldið út aftur, var þá
nokkuð lygnara, og byrjað að toga á
líkum slóðum og daginn áður. Feng-
um við um nóttina tvo til þrjá dá-
góða drætti, en megnið var ufsi,
annars rifrildi og festur hvað eftir