Tíminn - 26.06.1993, Blaðsíða 6

6 Tíminn
Laugardagur 26. júní 1993
HEFURÐU stundum
íhugaö hvernig þaö er
aö vera dáleiddur? Þá
ættirðu aö reyna nokkrar
æfingar og sjá hvernig þér
líkar.
Lokaðu augunum og
fmyndaðu þér frídag á ró-
legum og fallegum stað,
hátt uppi í fjöllum. Umhverf-
is þig eru snæviþaktir tind-
ar og þú teygar aö þér tært
fjallaloftiö.
Þessi mynd víkur fyrir ann-
arri. Auö strönd böðuð sól-
skini. Þú liggur í sandinum
og hlustar á ölduniðinn.
Hvernig væri að færa sig
enn um set? Langt inni í
skóginum sindrar sólarljós-
ið gegnum laufkrónurnar og
fuglarnir syngja.
Nú þarftu að hverfa inn í þessa
heima til að sjá fjallatindana og
trén, heyra öldugjálfrið og finna
yl sólarinnar. Láttu raunveru-
leikann dofna smátt og smátt. f
nokkrar mínútur ertu í heimi
sem þú hefur valið þér. Þar ríkir
hamingjan og kyrrðin svo að nú
ertu ánægður með lífið. Innst
inni veistu samt auðvitað að þú
hefur ekkert farið en skynjar þig
samt fjarri.
Þegar þér finnst nóg komið
áttu að telja upp að fimm til að
snúa til baka og opna rólega
augun. Ef til vill langar þig að
teygja úr þér. Ertu endurnærð-
ur? Þú hefur fallið í léttan dá-
svefn og beitt sjálfdáleiðslu.
Okkur finnst þannig svefn ólíkur
meðvitundarástandi en kannski
líkari venjulegum svefni. Críska
orðið „hypnos" þýðir reyndar
svefn en dásvefn er samt aðeins
örlítið frábrugðinn hefðbundn-
um dagdraumum bernskunnar.
Snúðu þér
í hálfhring!
Viltu kynnast undirmeövitund-
inni? Hér er smá tilraun sem fólk
getur gert á sjálfu sér vilji þaö
kynnast mætti undirmeövitundar-
innar. Þú kemur þér fyrir úti á
miðju gólfi I þokkalegu rúmgóöu
herbergi. Nú ímyndaröu þér að
fætumir séu llmdir við gólfið. Þá
lyftiröu upp annarri hendinni og
bendir beint fram fyrir þig. Næst
snýröu þér I hálfhring eins langt
og komist veröur en missir ekki
sjónar af bendifingri og leggur
staöinn á minniö þar sem hætt
var.
Nú endurtekuröu þessa tilraun i
huganum en i staö þess aö
hætta á þeim staö sem fyrr var
hætt á, helduröu áffam einum og
hálfum metra lengra en fyrr. Nú
er tilraunin endurtekin og hafi
hún verið framkvæmd rétt er ár-
angurinn betri en I fyrra skiptiö.
Þú átt ekki að sofna!
Þú ert forvitinn og lest bráðlega grein um dáleiðslu
Ferðast um hugann
Margir ímynda sér ógnvekjandi
dávald sem beitir valdi til að
ríkja yfir huganum með rödd og
pendúl að vopni. Þessari tækni
er sjaldan beitt. Þess í stað hjálp-
ar dávaldurinn þér frekar að
skynja eitthvað fallegt eins og
umhverfið hér á undan til að þú
náir að slaka á. Þegar þú sefur
vægum dásvefni beitir dávaldur-
inn margvíslegri tækni til að
leiða þig á dýpri skynjunarstig.
Hann gæti t.d. beðið þig að ferð-
ast niður á þessi stig með lyftu.
Dásvefn er einfaldlega ákveðið
stig meðvitundar sem líkist
einna helst slökun hugans. Þá
dregur úr rafvirkni heilans og
hann framleiðir svokallaðar alfa-
bylgjur. Þetta gerist einnig við
hugleiðslu, í svefnrofunum sem
og við dáleiðslu. Alfabylgjurnar
eru hægari, öflugri og reglulegri
en flöktandi tifið sem einkennir
betabylgjur meðvitundarinnar. í
dásvefni hvílist meðvitundin og
er um leið næmari á heim undir-
meðvitundarinnar. Þess vegna er
sá sem sefur dásvefni ekki með-
vitundarlaus heldur svarar dá-
valdinum og gerir sér grein fyrir
því sem fram fer.
Reykingar, ofát
kvíði og útbrot
Dáleiðsla er f rauninni árang-
ursrík aðferð til að kljást við
óæskilega ávana eins og t.d.
reykingar og ofát.
Margir virðast telja að baráttan
við slíka rótgróna ávana sé hæg-
fara og torsótt. Aðalkostur dá-
leiðslu er að hægt er á fljótvirk-
an hátt að hamla gegn neyðar-
legum atferlisvenjum sem hafa
þróast í baráttu gegn streitu. Dá-
valdurinn nær tengslum við
undirmeðvitundina sem er ábyrg
fyrir þessum venjum sem birtast
í viðbrögðum eins og heift,
fælni, mígreni, astma og útbrot-
um. Leiðsögn í dáleiðslu leiðir
til þess að gamall ávani hverfur
en nýtt jákvætt atferli kemur í
stað hans.
Viljinn til að breyta er samt
mikilvægur. Dæmi eru um að
dávaldar neiti að aðstoða
fólk.sem hyggst hætta að reykja,
vegna þess að viljann vantar. í
rauninni er reykingamaðurinn
sæll í sinni nautn en fer eftir
væntingum umhverfisins. í dá-
svefni er ekki hægt að fá þig til
að gera eitthvað sem meðvitund-
in hafnar þrátt fyrir goðsögnina
um áhrif ættingja og vina. Til-
mæli dávalds um óhollustu
reykinga bera því aðeins árangur
að reykingamaðurinn sé sama
sinnis en annars ekki.
Sígarcttur eru
vondar á bragðið
„Allir búa yfir getu til að yfir-
vinna sérhverja hindrun," segir
hr. Ray Keedy-Lilly, stjórnandi
alþjóðlegs skóla í London um
dáleiðslu og þróun sálfræðilegra
lækninga. „Málið snýst um að
frnna þessa getu og til þess þarf
þekkingu og hjálp dávalds. Dá-
leiðslu er hægt að lýsa sem fylk-
ingu innbyrðis krafta gegn
vandamálum hvers og eins. Ar-
angurinn fer eftir samvinnu dá-
valds og skjólstæðings hans til
að ná fram beytingu,“ bendir
hann á.
Dávaldur notar aðallega aðferð
sem felst í athugasemdum og til-
lögum sem varða leið skjólstæð-
ingsins að marki sínu. Dæmi um
þetta
eru athugasemdir eins og „síg-
arettur eru hræðilega vondar á
bragðið." Þeim er á árangursrík-
an hátt komið fyrir f undirvitund
skjólstæðingsins í dásvefni.
Hann fellst með ánægju á þessa
skoðun án þess að þurfa nokk-
urn tfmann að sætta meðvitund-
ina við hana. Tillögur dávalds
eru margvíslegar og þarf dá-
svefninn því að vera misdjúpur.
Dáleiðsla getur gefið góða raun
í baráttu gegn t.d. lystarstoli,
þunglyndi, námserfiðleikum og
húðertingu.
Mögnuð
læknisað-
ferð
eða hæp-
ið kukl?
Talsvert hefur verið rætt og ritað
um havaöa menntun og réttindi
menn þurfi aö hafa hér á landi til
aö mega dáleiða fólk i kjölfar viö-
vörunar landlæknis um aö fólk
leiti ekki til óviöurkenndra aöila
eftir dáleiöslu þar sem veriö sé
aö hafa þaö aö féþúfu. Nokkrir
sálfræöingar og læknar hafa tek-
iö undir þetta sjónarmiö. Þaö eru
margir sem hafa heyrt minnst á
dáleiöslu og oft tengir fólk hana
einhverjum yfimáttúrulegum fyrir-
brigðum eöa töffabrögðum. Þaö
eru færri sem vita að hér er um
að ræða mjög athyglisverða og
viðurkennda læknisaöferð sem
þekkt var fyrir 3.000 árum.