Tíminn - 26.06.1993, Blaðsíða 9

Laugardagur 26. júní 1993
Tíminn 9
Banda Malavíleiðtogi: mOrgum ráðamanna þriðja heims hefur brugðið illa við
mannréttindasóknina frá Vesturlöndum.
heiminum eftir sfnum hentugleikum
á ný. í mannréttindabaráttu Norður-
heims felist f raun viðleitni til að
þvinga gildismati hans upp á Suður-
heim. Með því sé misboðið menningu
Suðurheims, sem hafi aðrar áherslur f
mannréttindamálum en Norður-
heimsmenn.
Athyglisvert er að f þessum málum er
um að ræða breiða samstöðu Suður-
heimsrfkja. Þýskt blað kallar þá sam-
stöðu „fáránlegt" bandalag kommún-
ista, „guðræðissinna sem einskis svff-
ast“ og „Iénskapítalista" Suðaustur-
Asfu og Rómönsku Ameríku. Þau ríki,
sem einna helst hafa undanfarið haft
orð fyrir Suðrinu gagnvart Norðrinu í
þessum efnum, eru Kína, Kúba, íran,
Pakistan, Malasfa, Indónesfa, Singa-
púr, Mexfkó og Kólombía. Talsmenn
þessara rfkja o.fl. hampa ósjaldan f
þessu sambandi velþekktri einföldun-
arklisju um hið „ríka“ Norður og hið
Játæka" Suður.
Lögmálið öllu ofar
Ráðamenn ýmsir í Suðurheimi o.fl. í
þeim löndum halda því f þessu sam-
bandi fram m.a. að gildismat Norðurs-
ins um mannréttindi sé ósamrýman-
legt menningu og trúarbrögðum
stórra hluta Suðursins. Röksemdir af
þvf tagi koma einkum frá múslímum
annarsvegar og hinsvegar frá Austur-
og Suðaustur- Asíumönnum.
Islam er lögmálsbundnast allra trúar-
bragða heims, af þeim sem mikla út-
breiðslu hafa. í krafti lögmáls síns
(sharia) hefur fslam sterkari tök á sfnu
fólki yfirleitt en okkar tíma lítiltrúaðir
Vesturlandamenn eiga auðvelt með að
gera sér grein fyrir. I íslam er grunn-
trúartriði að lögmálið sé óbreytanlegt
og gildi ekki síður á okkar tíð en það
gerði á sjöundu öld. Hliðstæð viðhorf
eru að vfsu fyrir hendi f öðrum trúar-
brögðum, en í íslam eru stífnin og of-
stækið á bak við þesskonar viðhorf
meiri en annarsstaðar þekkist nú á
tfmum. í bókstafsfslam svokölluðu er
þessi stífni ofstækiskenndust, en
spuming er hvort um þetta sé gmnd-
vallarágreiningur innan íslams.
Greini fslamslögmál og vestrænar/al-
þjóðlegar samþykktir um mannrétt-
indi á, er það ekkert vafamál að íslam-
slögmál skal ráða, samkvæmt fslömsk-
um rétttrúnaði. Annað er ekki einung-
is ámælisvert í augum margra og
kannski flestra múslíma, heldur og
gróft guðlast Út frá þessari lögmáls-
bindingu á íslamsheimur erfitt með að
taka gild td. sfðustu tíma vestræn við-
horf um jafnrétti karla og kvenna og
bann við því að þjófar séu handhöggn-
ir. Þar em nú ofarlega hugmyndir á þá
leið, að gildandi alþjóðlegar samþykkt-
ir um mannréttindi séu of einhliða
vestrænar til að geta talist gildar um
heim allan. „Hugmyndin um sömu
mannréttindareglur fyrir allan heim-
inn er ímyndun," segir Sirous Nasseri,
sendiherra frans hjá S.Þ. f Genf.
Mannréttindayfirlýsing S.Þ. frá 1948,
sem ætlast hefur verið til að sé eins-
konar heimsleiðarstjama um mann-
réttindamál, er ekkert annað en „til-
skipun frá Vestrinu", er haft eftir sama
manni.
Er einstaklings-
dýrkun að sökkva
Vesturlöndum?
Vitaskuld má gera ráð fyrir að ís-
lamskir valdhafar, gramir og órólegir
Bosníukonur sem nauðgað hefur ver-
ið: spurning hvort konur sumstaðar á
Vesturlöndum, þar sem haft er fyrir
satt að friður og mannréttindi ríki, séu
miklu öruggari fyrir slíku.
út af vaxandi afskiptasemi mannrétt-
indasinnaðra Vesturlandamanna og
þar af leiðandi vaxandi kjarki mann-
réttindasinna og stjómarandstæðinga
heima fyrir, reyni að nota sér trúar-
brögð og menningu sem skálkaskjól.
Hið sama er með f myndinni hvað
Austur- og Suðaustur-Asíu varðar,
þegar ráðamenn þar bregðast nei-
kvætt við mannréttindasókn síðustu
ára. En ýmislegt bendir til að þar sé
innan um og saman við nokkuð svo
einlægur kvíði fyrir því að áhrif frá
Vesturlöndum verði Austurlöndum
fjær sem slíkum ekki til einhliða bless-
unar.
Átrúnaður Austur- og Suðaustur-Asíu
er harla ólíkur fslam, heimspeki-
kenndur og laus við lögmálstrú. Segja
má — með fyrirvömm auðvitað — að
Konfusíus sé þar hliðstæður Múham-
eð í íslamsheimi og Kristi í Evrópu og
Ameríku. Hollusta við eigin fjölskyldu,
eigin þjóð, eigið ríki er grunnatriði í
þeim sið. Á Vesturlöndum hafa málin
hinsvegar þróast þannig að þar er ein-
staklingurinn sem slíkur öllu ofar. í
samræmi við það em hugmyndir Vest-
ursins og nú alls Norðursins um
mannréttindi.
í Austurlöndum fjær er margra — og
að talsverðum lfkindum flestra —
skoðun að þessi afstaða Vesturs/Norð-
urs leiði til ábyrgðarleysis sem hætta
sé á að valdi upplausn samfélaga og
hmni siðmenningar. Dýrkun Vestur-
Ianda á einstaklingsfreísinu, er sagt
þar eystra, leiðir til þess að hver og
einn hugsar aðeins um sig og kastar
fyrir borð allri umhyggju ekki einung-
is fyrir eigin samfélagi og rfki, heldur
og umhyggjunni fyrir sínum nánustu.
í austri Konfúsfusarhyggju heyrist þvf
haldið fram að umhyggja Vestursins
fyrir einstaklingnum hafi þegar geng-
ið svo langt að hún sé farin að snúast
upp f andhverfu sína. Af þeim sökum
hafi Vesturlöndum hnignað svo mjög,
siðrænt og félagslega, að upplausn
samfélaga þeirra kunni að vera
skammt undan.
í mannréttindayfirlýsingu S.Þ. stend-
ur að allir hafi rétt á að vera ömggir
um líf sitt, persónu og frelsi. Vestur-
lönd em þegar í raun búin að svipta
drjúgan hluta þegna sinna þessum
sjálfsögðu mannréttindum, segja
sumir konfúsfana Austurlanda fjær.
Þeir benda í þvf sambandi á glæpa-
pláguna sem sífellt magnast í borgum
Vesturlanda og er orðin slík að íbúar
sumra þéttbýlissvæða þar em varla að
stómm mun ömggari fyrir ofbeldi en
Bosníumenn. Hvers virði, er gjaman
spurt í Austurlöndum fiær (og á Vest-
urlöndum einnig), er persónufrelsið
orðið þar sem fólk hættir sér ekki út
fyrir dyr eftir að skyggir af ótta við að
verða fyrir barðinu á ofbeldislýð sem
fer með morðum, limlestingum og
nauðgunum?
Med sínu neíl
í þættinum í dag verða ástar- og saknaðartónar í fyrirrúmi, eins og vera
ber á sumardegi, en jafnframt höldum við okkur við sjávarsíðuna. Bæði
lögin em erlend, það fyrra er eftir R.B. Hanby, en ljóðið er eftir Jón frá
Ljárskógum, og heitir það „Káta Víkurmær" eða „Fomar ástir".
Seinna lagið hins vegar er eins konar svar við óskum sem þættinum
hafa borist um að birta erlent lag sem hljómsveitin Animals gerði frægt
á sínum tíma, en er eftir Alan Price og heitir „House of the rising sun“.
Þar sem það hefur verið stefna þáttarins að birta einungis íslenska
texta, verður hér birtur textinn við „Kátir voru karlar", en þetta ljóð er
einmitt oft sungið undir laginu við „House of the rising sun“. Gítar-
gripin við hefðbundna lagið við „Kátir voru karlar“ ættu ekki að vefiast
fyrir neinum, C-G-F, ef byrjað er á C-hljóm eða „G-C-D“, ef menn vilja
byrja á G-hljóm.
Góða söngskemmtun! „
KÁTA VÍKURMÆR
C C7 F
Ég vil stilla mína strengi, ég vil syngja lítið Ijóð
C G
um þann ljúfa draum, sem út í bláinn fló,
C C7 F
ég vil syngja mína söngva um hið fagra, unga fljóð,
C G7 C
sem að forðum ég unni meir en nóg!
Dm G7
Ó, þú kærastan mín kær,
C
litla káta Víkurmær.
C G G7
Þinna kosSa ég minnist enn í dag.
C C7 F
Þér til dýrðar vil ég stilla mína strengi þetta kvöldl
C G7 C
Þú ert stúlkan, sem átt mitt kvæðalag.
Ó, ég man þá dýrðardaga og þau dásamlegu kvöld
og þær draumanætur við þinn heita barm,
og ég man þá björtu fegurð, þegar vorið hafði völd
og þú vafðir mig hvítum, mjúkum arm.
Hún er engu öðru lík,
þessi æskurómantík
þegar unga hjartað slær svo villt og fljótt,
þá er guðdómlegt að vaka tvö og vera saman ein
úti í vorljósri, heitri júnínóttl
Hverju vori fylgir sumar, hverju sumri fylgir haust,
og hið sama íögmál réði þinni ást.
Þar var naumast hægt að segja, að hún entist endalaust!
Nú er of seint um slíkan hlut að fást.
Því að kærastan mín kær,
þessi káta Víkurmær,
er nú konuefni stórútgerðarmanns.
Ég er ráðinn fyrir skolli drjúgan skilding annað kvöld,
til að skemmta — í brúðkaupinu hans.
KÁTIRVORU KARLAR
Am C D F
Kátir voru karlar
Am C E E7
á kútter Haraldi,
AmC D F
til fiskiveiða fóru
Am E Am
frá A—kranesi,
AmC D F
og allir komu þeir aftur
Am C EE7
og enginn þeirra dó.
Am C D F
Af ánægju út að eyrum
Am E Am
hver einasta kerling hló.
c