Réttur - 01.11.1967, Blaðsíða 13

RÉTTUR
ÖRYRKJA
Fólk á aldrinum 16—67 ára, sem að mati
tryggingayfirlæknis hefur misst 75% starfs-
orku sinnar eða meira, á rétt á lífeyri, sem er
í krónutali jafnhár ellilífeyri eða kr. 3.065,00
á mánuði (í febr. 1968). Það verður því engin
breyting á högum öryrkjans, þegar hann kemst
á ellilaunaaldur; aðeins nafnið á þeirri
greiðslu, sem hann fær, breytist úr örorkulíf-
eyri í ellilífeyri. Sé örorka metin undir 75%
á hlutaðeigandi ekki ótvíræðan rétt á greiðslu
frá Ahnannatryggingunum, en Trygginga-
stofnuninni er þó heimilt að verja 10% af
þeirri upphæð, sem fer í örorkubætur til þess
að greiða þeim öryrkjum, sem misst hafa 50—
75% starfsorku sinnar, styrki.
Ororkulífeyririnn kr. 3.065,00 á mánuði er
auðvitað stoð fyrir þá, sem þrátt fyrir örorku
geta unnið fyrir einhverjum tekjum, en hann
nægir engum til framfæris. Ef sýnt þykir að
öryrki geti með engu móti komist af án frek-
ari aðstoðar, er heimilt að hækka lífeyri hans
og getur þá orðið um allt að tvöföldun styrks-
ins að ræða.
Sú upphæð sem ráðstafa má til uppbóta á
elli- og örorkulífeyri er þó takmörkuð við 10%
af þeirri upphæð, sem fer í almennan elli- og
örorkulífeyrir. Uppbótargreiðslan er einnig
háð því skilyrði að samkomulag náist við hlut-
aðeigandi sveitarstjórn, sem gert er að greiða
2/5 uppbótarinnar. Sé öryrki giftur er heimilt
að greiða maka hans allt að 80% lífeyrisupp-
hæðar eða kr. 2.452,00 á mánuði og getur þar
verið um nokkra hjálp að ræða fyrir illa stæð
heimili. Hafi öryrkinn börn á framfæri á hann
rétt á barnalífeyri, sem nemur 1.344,00 fyr-
ir hvert barn. Þessi réttur er þó því aðeins ó-
tvíræður að það sé faðir barnsins, sem er ör-
yrki. Sé móðirin hins vegar öryrki, hefur lög-
gjafinn fyrirvara á um greiðslu lífeyris vegna
barnsins.
Ljóst er að innan ramma þessara lagaá-
kvæða, sem gilda um öryrkja og fjölskyldur
þeirra, er ekki hægt að sjá þeim öryrkjum far-
horða, sem hvorki geta stuðzt við tekjur af
vinnu, arð af eignum né aðstoð fjölskyldu.
Það kemur því enn í hlut sveitarfélaga að veita
framfærslustyrki við hlið trygginganna. Eðli-
legra virðist þó vera, að Almannatryggingarn-
ar hefðu einar með framfærslumál bótaþega
sinna að gera og fengju rýmri heimildir til
þess að veita uppbætur og aðstoð, t. d. með
útvegun vinnu og húsnæðis. Brýnasta þörfin
fyrir marga öryrkja er þó vafalítið þjálfun til
nýrra starfa og umönnun þar til nægjanlegri
hreysti og öryggi er náð til þess að vera hlut-
gengur í lífinu. Að þessari mikilvægu endur-
hæfingu vinna nú þegar félög öryrkjanna
sjálfra og eru þau vafalaust vel hæfir fram-
kvæmdaaðilar, en ríkið þarf að veita mun
meira fé til þessarar starfsemi, hvort sem það
fé kæmi gegnum tryggingakerfið eða sem
beint framlag ríkissjóðs.
RÉTTUR BARNA
í sextándu grein tryggingalaganna er svo
kveðið á að greiddur skuli lífeyrir með harni
til 16 ára aldurs, ef faðir þess er látinn eða
öryrki. Lífeyrir þessi er í febrúar 1968 kr.
1.344,00 á mánuði. Sé það hins vegar móðirin,
sem er látin eða öryrki bregður svo kynlega
við að ekki er skylt að greiða lífeyri með
harninu, heldur er tryggingaráði falið að
meta það hverju sinni, hvort framlag móð-
urinnar til uppeldis barnsins, hafi verið
þess virði — í peningum mælt — að rétt sé að
greiða með því lífeyri, þegar starfskrafta henn-
ar nýtur ekki lengur við.
Það er næsta furðulegt nú á jafnréttisöld-
inni að ekki skuli litið á báða foreldrana, sem
jafnábyrga aðila að framfærzlu barnsins og
bælur greiddar, ef annars hvors þeirra nýtur
193