Réttur - 01.11.1967, Blaðsíða 18

þessu skeiði. Þótt vöxtur vaeri bæði í þjóðfrelsis-
hreyfingunni og verklýðshreyfingunni, þá var
efnahagsgrundvöllur fyrir starfsmann verklýðs-
hreyfingar erfiður. Fjölskyldan svalt oft á tíð-
um. Að lokum varð hann að flýja land, eftir 7
ára dvöl í írlandi, þar sem enga atvinnu var
að fá. Lá nú leiðin til Bandaríkjanna. Þar var
hann næstu 7 ár og starfaði mikið í verklýðs-
hreyfingunni, gaf út blað — og vann allt sem
fyrir kom: var vélsetjari, vélstjóri og vátrygg-
ingarmaður. En aldrei kunni hann við sig þar.
Hugurinn var heima á írlandi.
En þar gerðust nú mikil umskipti. Jim Larkin,
hinn mikli brautryðjandi írsku verklýðshreyf-
ingarinnar, hafði unnið kraftaverk. „írska flutn-
inga- og almenna- verkamannasambandið"
var stofnað. Baráttan harðnaði. Hreyfingin óx.
Sósíalisminn líka. — Og Connolly var kallaður
heim.
í júlí 1911 varð Connolly starfsmaður verka-
mannasambandsins og hóf baráttu fyrir stofn-
un írska verkamannaflokksins. Árið 1913 var
hann við hlið Jim Larkins í Dublin. Þeir sýndu
sig í hinni hörðu verkfallsbaráttu þess árs sem
tveir beztu verklýðsleiðtogar írlands. Hann
flutti nú ræður, reit bækur, sat í fangelsum, var
í hungurverkfalli.
Connolly varð aðalritari Verkamannasam-
bandsins, þegarLarkin fluttist til Bandaríkjanna.
Og hann varð og foringi írska borgarahersins
(Irish Citizen Army) gegn brezku yfirdrottnun-
inni. Það varð því hans hlutskipti að stýra
frelsisbaráttunni 1916 og falla í páskauppreisn-
inni í Dublin fyrir málstað írlands.
Þegar írar minntust hálfrar aldar afmælis
páskauppreisnarinnar 1916, var Connolly hin
mikla þjóðhetja þeirra. En það var frekar dreg-
in fjöður yfir sósíalisma hans. En hann dró
aldrei dul á baráttu sína fyrir sósíalismanum.
Við stríðsbyrjun 1914 skrifaði hann: „Ef vinn-
andi stéttir Evrópu kysu frekar að reisa götu-
vígi um gervalla álfuna en að drepa hvor aðra
í þágu kónga og fjármálajöfra ... þá væri rétt
af okkur að fylgja svo glæsilegu fordæmi og
hjálpa af okkar hálfu til þess að steypa af stóli
þeim hræfuglastéttum, sem ráða heiminum og
ræna hann.”
Höfuðrit Connolly er „Labour in Irish History"
(Vinnustéttirnar í sögu írlands, útgefin af New
Books Publications, Dublin). Er það mjög góð
og merkileg saga af frelsisbaráttu alþýðunnar
í írlandi. Skilgreinir Connolly þjóðfélagsástand-
ið í írlandi sem ættasamfélag fram til ársins
1649 að Cromwell brýtur það á bak aftur end-
anlega og kemur á yfirdrottnun ensks aðals og
jarðdrottna. En alveg sérstaklega fróðleg, sönn
og marxistisk, er saga hans af frelsisbaráttunni
á 18. og 19. öld. Ætti sú saga vissulega að vera
íslendingum kunnari en er.
Af öðrum ritum James Connolly má nefna:
Socialism and Nationalism (Sósíalismi og
þjóðernisstefna).
Labour and Easter Week (Verkalýðurinn og
páskavikan).
The Workers Republic (Verkamannalýðveld-
ið).
Labour, Nationality and Religion (Verkalýð-
ur, þjóðerni og trú).
Allar þessar bækur fást hjá: New Books, 16a
Pearse Street, Dublin.
íslendingar og sérstaklega íslenzkir sósíal-
istar ættu að kynna sér rit Connolly's. Hann
var einn af þessum miklu frelsisleiðtogum kúg-
aðrar þjóðar, er um leið var góður sósíalisti og
marxisti eins og Þorsteinn Erlingsson okkar.
írska þjóðin á svo margt sameiginlegt með ís-
lendingum — og þjóðhetja eins og James
Connolly er einmitt táknrænn fyrir það bezta í
báðum.
198