Réttur - 01.11.1967, Blaðsíða 5

staða atvinnulífsins er útflutningurinn, sem út-
vegar gialdeyri fyrir nauðsynjum fólks þeim,
er eigi verða framleiddar innanlands, og hró-
efnum handa innlendum iðnaði. Viðskipta-
stefna þjóðarinnar verður því að miðast við að
tryggja markaði fyrir útflutningsvörurnar. Það
er undirstaðan undir öllu afkomuöryggi lands-
manna.
Þetta eru barnalærdómar hagfræðinnar fyrir
ísland. — Og þessum barnalærdómum hefur
borgarastéttin og hagspekmgar hennar gleymt.
Þeir hafa leikið og lótið eins og það værl
sjólfsagður hlutur að altaf væru til markaðir,
boðað og breytt eins og kreppuhættu væri út-
rýmt í auðvaldsskipulaginu. Þeir hafa opnað
landið fyrir holskeflum iðnaðarvöruinnflutnings
frá hvaða landi sem er, — þegar lífið og at-
vinnan lá við að tryggja markaði erlendis og
beita til þess meðal annars skipulagðri kaup-
getu þjóðarinnar, t. d. með vöruskiptasamning-
um. Þeir hafa óskapast yfir því sem nauðung,
að hafa nokkur viðskipti við lönd sósíalismans,
þar sem þó hefði verið hægt að tryggja fram-
tíðarmarkaði með samningum til langs tíma.
Þeir hafa hatast við allan áætlunarbúskap,
—- sem voldugar borgarastéttir eins og sú
franska hafa þó verið að hagnýta að nokkru,—
og boðað í staðinn þann furðulega boðskap:
að hver skuli eyða eins og honum þóknast, og
fjárfesta eins vitlaust og hann frekast vill.
Þessari banvænu stefnu verður að linna.
Vér fslendingar verðum að taka upp íslenzka
sjálfstjórn á efnahagslífinu, ef atvinnuleysi
og landflótti eiga ekki að dynja yfir og vér að
verða nýlenda eða hjálenda alþjóðaauðvalds-
ins.
Höfuðatriði slíkrar sjálfstjómar eru tvenn:
Yfirstjóm á þjóðarbúskapnum, þróun hans
samkvæmt heildaráætlun, er miðist við að
tryggja öllum vinnu og einbeiti sér því að efl-
ingu hinna þjóðlegu undirstöðuatvinnugreina:
sjávarútvegs, iðnaðar og landbúnaðar.
Yfirstjóm á utanríkisverzluninni, er miðist við
að tryggja öllum fslendingum vinnu og þess
vegna markaði fyrir allt, sem þjóðin getur
framleitt.
V
Þau þjóðfélagsöfl, sem yrðu að sameinast
um slíka stjómarstefnu, til þess að hægt værl
að framkvæma hana eins og nú er ástatt, eru:
1. Verkalýðs- og starfsmannastéttimar.
2. Bændastéttin.
3. Útgerðarmenn og iðnrekendur.
Forustunnar til þess að koma slíkri stjórnar-
stefnu á er eingöngu að vænta frá verkalýðs-
og starfsmannastéttunum.
Hin mikla pólitíska örlagaspuming, sem hér
er því stillt til launavinnustéttanna af sjálfri
þróuninni er þessi:
Hafa þær forystuhæfileika og vald til þessa?
Haustið 1944 sýndi verklýðshreyfingin að
hún hafði hvortveggja:
Forustuhæfileikana til þess að sýna fram á
úrræði og sannfæra menn um þá lausn, — og
valdið til þess að hindra að hægt væri að
leysa erfiðleika atvinnulífsins á kostnað verka-
lýðsins, nema þá með ægilegum fómum þjóð-
arheildarinnar.
Forystulið verkalýðs og launastétta hefur nú
þegar bent á úrræðin, leiðina út úr ógöngum
og kreppu viðreisnarinnar. Sjálfstjórn íslend-
inga á efnahagslífi voru með áætlunarbúskap
og yfirstjóm á utanríkisverzlun er ótvíræð lelð.
Um forystuhæfileika vinnandi stéttanna þarf
því ekki að efast. En það er erfiðara að skapa
með fortölum samstarf um þá sjálfstjómarleið
en var á lýðveldisárinu 1944 um nýsköpun-
ina, sökum þess að í tvo áratugi hefur verið
grafið undan traustl þjóðarinnar á að geta
stjórnað sér sjálf og sjálfstæðistilfinning hennar
og stolt verið lamað bæði með hersetu og
áróðri.
Það verður því meira komið undir valdi
verkalýðsins nú en var 1944 (og var þó mikið
undir því komið þá).
Örlagaspurningm verður því þessi:
Getur verðalýðurinn í krafti valds síns í at-
vinnulífinu hindrað að afturhaldsöflin í yfir-
stéttinni geti farið áfram þá leið atvinnuleysis
og lífskjaraskerðingar, sem þau nú hafa farið
inn á?
185