Réttur - 01.08.1986, Blaðsíða 15

raunar landið allt, mikið áhugamál Þór-
ólfs og félaga hans í SÞU, eins og sjá má
í fyrstu árgöngum RÉTTAR. Bauðst
sambandið m.a. til að taka að sér póst-
dreifingu heima fyrir í því skyni að koma
henni í betra horf, og lagði mikla áherslu
á lagningu akbrautar um héraðið.
Umsvif Þórólfs voru mikil á þessum
árum. Um leið og hann tók við búi í Bald-
ursheimi hóf hann að byggja þar upp
bæjarhúsin úr steinsteypu — efninu sem
átti eftir að gjörbreyta ásýnd allra sveita
landsins. Peningshúsin fylgdu síðan á eft-
ir og jafnan áttu nýjungar í búskaparhátt-
um greiða leið inn í hið gamalgróna Bald-
ursheimsbú.
IV
Ýmsir hafa vafalaust séð í Þórólfi mik-
ið foringjaefni. Til marks um það má taka
sendibréf frá Jóni bróður hans, er hann
dvaldist í Reykjavík veturinn 1916. Það
er einmitt árið sem Jónas Jónsson frá
Hriflu leikur stórt hlutverk í að grund-
valla hina nýju íslensku pólitík, og tekur
virkan þátt í stofnun Alþýðusambandsins
og Alþýðuflokksins og Framsóknar-
flokksins síðar á árinu. En Jón segir í
þessu bréfi sínu til Þórólfs, sem dagsett er
23. febrúar:
„Ég er nú næstum hversdagsgestur hjá Jónasi.
Hann hugsar og ritar nú ákaflega mikið um
þjóðmál og hefur ávalt einhverja stórfelda nýj-
ung til að spýta í mig í hvert sinn og ég kem.
Hann skrifar þér víst rækilega núna, svo ég þarf
ekki að bera neitt á milli ykkar — en það er víst,
að hann hefur mikið álit og traust á þér sem for-
vígismanni — en hyggur helst að þú munir ekki
geta notið þín í Þingeyjarsýslu síst fyrst um sinn,
menn séu þar svo rígskorðaðir —- ólíkt þeim
öldugangi sem hér geysar nú, en vantar aðeins
nógu atkvæðasama „leiðara". Hann hefur bein-
h'nis augastað á þér sem þingmanni hér.“
Þess reyndist því miður skammt að
bíða að Þórólfur fengi „ekki notið sín í
Þingeyjarsýslu“, þó að þar kæmi annað
til, og ári síðar var Jón bróðir hans allur.
V
Þórólfur hafði verið kosinn í stjórn
Kaupfélags Þingeyinga árið 1914, en
hvarf úr henni 1921 eftir atburði sem áttu
eftir að hafa mikil áhrif á líf hans. Síðustu
tvo áratugina átti hann í miklum fjárhags-
legum erfiðleikum vegna persónulegrar
ábyrgðar sem hann tók á verslunarvið-
skiptum sem hann átti við England árið
1920 á vegum Kaupfélags Þingeyinga og
Sambands íslenskra samvinnufélaga. En
með mikilli eljusemi tókst honum að losa
sig af klafa þessara skulda skömmu fyrir
andlátið. Eftir 1920 fer því minna fyrir
hugsjónamanninum opinberlega en áður
og þáttur hans í félagsmálum heima í hér-
aði rýrnar, ef skólamálið er undanskilið.
Hér verður saga þessara viðskipta ekki
rakin, en full ástæða er til að hún verði
skoðuð frekar. í þess stað skal borið nið-
ur í minningargrein sem Jónas Jónsson
frá Hriflu skrifaði í Tímann 18. júní 1940,
þar sem hann segir:
„Haustið 1919 fer hann utan til Englands og
dvaldi þar fram á vor. Þá réðist hann í að kaupa
nokkuð af vörum, eftir umtali í stjórn Kaupfé-
lags Þingeyinga, enda var hann einn í stjórn fé-
lagsins. Þegar vörumar komu um vorið, var verð-
fallið dunið á og kreppuhugur í mörgum manni,
sem verið hafði bjartsýnn um haustið. Urðu nú
vörukaupin honum til vandræða. Kaupfélagið
tók sumt af vörunum, en sumt ekki. Varð á þess-
um kaupum allmikið tjón, eins og á flestu, sem
þá var keypt frá útlöndum. Ekkert var auðveld-
ara fyrir Þórólf en að verða gjaldþrota, láta lán-
ardrottna tapa, sleppa sjálfur. Óhappið myndi
gleymast. Koma síðan fram á sjónarsviðið að
nýju og láta sem ekki hefði í skorizt. Þetta er hin
venjulega leið venjulegra manna. En þessa
braut vildi Þórólfur ekki fara.
Hann hefði gert kaup sín í góðri trú. Hann tók
nú á sig tapið, tók lán, færði til skuldir, vann
bæði vetur og sumar til að greiða tapið. Hann
127