Réttur - 01.08.1986, Blaðsíða 46

hámörkunar framleiðslu eða fullrar at-
vinnu, heldur aðeins til verðbólgu;
þjóðarframleiðslan er aðeins í há-
marki þegar markaðir eru í jafnvægi
(framboðs og eftirspunar og þá er
vinnumarkaðurinn meðtalinn);
2) aukin umsvif hins opinbera og aukn-
ing peningamagns kemur ekki á jafn-
vægi á mörkuðum heldur veldur aðeins
auknum verðbólguvæntingum þegar til
lengri tíma er litið, en auknar verð-
bólguvæntingar leiða svo aftur til víta-
hrings hækkunar kaupgjalds og verð-
lags;
3) aðgerðir ríkisvaldsins eru því áhrifs-
lausar þegar til lengri tíma er litið og í
versta falli skaðlegar því þær koma í
veg fyrir að jafnvægi komist á;
4) ríkisstjórnum ber því að draga úr
ríkisafskiptum og halda aukningu pen-
ingamagns innan fyrirfram ákveðinna
marka (peningamagn aukist minna
eða jafnt og hagvöxtur) til að draga úr
verðbólgu væntingum;
5) einkageirinn er sagður hafa innbyrðis
tilhneigingu til stöðugleika og jafn-
vægis ef ríkisvaldið hefur ekki afskipti
af honum;
6) ef hagkerfið er nært á meðölum pen-
ingamagnskenninganna er ekkert ósjálf-
viljugt atvinnuleysi í hagkerfinu; þeir
sem eru atvinnulausir hafa kosið að
vinna ekki fyrir þeim launum sem í
boði eru og kjósa fremur að vera að-
gerðalausir;
og loks 7) „staðfestureglan“ eða m.ö.o.
sú fullyrðing að forsendur þess að
stefnan skili árangri er að almenningur
hafi trú á að ríkisstjórnin-muni ekki
hvika frá stefnu sinni í peningamálum,
hvað svo sem á dynur (þ.e. almenn trú
á sterka stjórn, leiðtoga eða
,,járnfrú“).
Kenningaleg upplausn
Meginvandamál öfgasinnanna, ný-
frjálshyggjumannanna, er að engan veg-
inn er augljóst hvernig ber að útfæra efna-
hagsstefnu í anda peningamagnskenn-
inganna; áherslurnar eru mismunandi og
peningamagnskenningarnar margar. I
Bandaríkjunum hefur ríkisstjórn Reag-
ans lagt áherslu á skattalækkanir og af-
nám reglugerða sem „þrengja" að iðnað-
inum. Þar að auki hefur Reagan-stjórnin
komið á gífurlegum fjárlagahalla sem
fjármagnaður er með lántökum, en sam-
kvæmt „kenningunum“ verða lánin end-
urgreidd í framtíðinni með auknum skatt-
tekjum sem skapast af framleiðniaukn-
ingu sem ríkisumsvifin munu skapa (ýms-
ir monetaristar hafa gagnrýnt Reagan og
þykir þeim hættulega keynesiskur tónn í
stefnunni).
Stefna Thatcher er gjörólík stefnu
Reagans. Hún hefur lagt áherslu á endur-
skipulagningu vinnumarkaðarins til að
draga úr völdum verkalýðshreyfinginnar,
jafnframt því að lækka skatta á hátekju-
fólki (og skapa þannig aukinn sparnað)
og fyrirtækjum. í stað beinna skatta hefur
verið lögð áhersla á óbeina skatta (eink-
um söluskatt). Aukinn sparnaður hinna
ríku á síðan að verða forsenda aukinna
fjárfestinga sem eiga eftir einhverjum
dulrænum leiðum markaðarins að skila
sér í aukinni framleiðni og framleiðslu.
Lykilatriðið í stefnu Thatcher hefur þó
verið að draga úr almennri eftirspurn í
hagkerfinu með samdráttarstefnu í ríkis-
geiranum og auka atvinnuleysið svo mik-
ið að „verðbólguhugarfarið verði kveðið
niður í eitt skipti fyrir öll“ og óhagkvæm
fyrirtæki verði gjaldþrota.
Stefnan endurskoðuð 1983
Stefna stjórnarinnar hefur vafalaust
158