Réttur - 01.08.1988, Blaðsíða 6

marktækar. Hitt eru menn ekki í vafa
um, að klór-flúor-kolefnissamböndin í
þrýstibrúsum hafa þau áhrif að eyða ós-
oni. Þessi lofttegund er sannanlega mann-
anna handaverk, og það væri því mikill
ábyrgðarhluti að halda áfram að fram-
leiða hana, enda er hún geysilega varan-
leg, þegar hún hefur einu sinni verið
mynduð. Auk þess er hún ákaflega virk í
því að hita andrúmsloftið, veldur þannig
tvenns konar skaða.
Og nú. er komið að þriðju hættunni.
Það er súrmengunin frá verksmiðjum og
bílum. Hún hefur þegar valdið miklum
skaða í stöðuvötnum, jarðvegi, plöntum,
dýrum, skógum og fiskistofnum. Aðal-
lega eru þetta súrefnissambönd brenni-
steins og köfnunarefnis, en sum önnur
efni af þessum uppruna valda Iíka tæringu
á húsum og mannvirkjum. Oft berast
þessi efni langar leiðir með vindum og
valda jafnvel meiri skaða í öðrum löndum
en þeim sem þau eru upprunnin frá.
Eftir að hafa fjallað um allar þessar
hættur vegna mengunar af manna völdum
sneri fundurinn í Toronto sér að því,
hvað hægt væri að gera til að veita
viðnám. Það er vitnað í skýrslu Samein-
uðu þjóðanna um tengsl afvopnunar og
þróunar, en þar segir:
Þjóðirnar eiga um tvennt að velja, að
halda áfram vígbúnaðarkapphlaupinu með
þeim ofsa sem hefur einkennt það, eða að
snúa sér að því af ráðnum huga og með
fumlausri atorku að tryggja stöðuga og
markvissa efnahags- og þjóðfélagsþróun.
Það er ekki hægt að gera hvorttveggja.
Menn verða að sjá, að vígbúnaður og
framþróun togast á, sérstaklega um
fjármuni, en einnig um lífsskoðanir og af-
stöðu. Hið sama gildir um það viðurhluta-
mikla mál að vernda gufuhvolf jarðar fyr-
ir þeim hættum sem að því steðja. Ófyrir-
sjáanlegar og vanhugsaðar breytingar
gætu vel gengið næst hernaðarvoðanum í
því að ógna alþjóðlegu öryggi og hagsæld
þjóðanna.
Og vísindamennirnir og áhrifa-
mennirnir í Toronto eru ómyrkir í máli
um það hverjir eigi mesta sök á þessu.
Það eru ríku iðnaðarþjóðirnar, sem hafa
nóg að bíta og brenna, en áhrifin koma
samt miklu þyngra niður á hinum fátæku.
Það er þess vegna alþjóðleg skylda að sjá
til þess að fátæku þjóðirnar fái haldið
auðlindum sínum til lands og sjávar og fái
tækifæri til efnahagsþróunar, m.a. vegna
mikillar fólksfjölgunar í þeim löndum.
Slíkar framkvæmdir hljóta að kalla á
aukna orkunotkun í þróunarlöndunum,
en því meiri nauðsyn er að draga úr henni
hjá ríku þjóðunum. Mannkynið verður
ekki aðeins að stöðva arðrán auðugu iðn-
veldanna á fátæku löndunum, heldur þarf
að snúa því fjármagnsstreymi við. Sam-
tímis því sem dregið er úr þeim rangind-
um sem ríkja í skiptum norðlægra og suð-
lægra þjóða þarf að draga úr átökum
austurs og vesturs, ef jörðin og íbúar
hennar eiga að tryggja sér viðunandi
framtíð.
Hér er ekki rúm til að ræða allar þær
ráðstafanir, sem Toronto-fundurinn legg-
ur til að gerðar verði til að ná þessum
markmiðum. En þær felast fyrst og fremst
í öflugu alþjóðlegu samstarfi. Það er ekki
talið mögulegt að bægja hættunum frá
með skyndilegu átaki, heldur muni þurfa
langa og þrautseiga baráttu. Fyrst þurfi
að draga úr aukningu mengunarinnar en
svo smám saman að minnka hana og hefta
alveg að lokum. Það er talið raunsætt
að reyna að draga úr kolsýruframleiðslu
um 20% fram að árinu 2005. Þar bera
iönaðarþjóðirnar mesta ábyrgðina. Það
þarf að nýta orkuna betur, svo aö minna
102