Morgunblaðið - 12.01.2006, Qupperneq 53

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 12. JANÚAR 2006 53
MENNING
FIMM konur úr sama klúbbi,
Zontaklúbbi Reykjavíkur, áttu
bækur á bókamarkaðinum fyrir
jólin. Á fyrsta fundinum í janúar
lýstu klúbbsystur þeirra sig stolt-
ar af þessu merkilega menningar-
framlagi kvenna í þessum litla
klúbbi og færðu þeim hina hefð-
bundnu gulu rós Zontahreyfing-
arinnar. Formaðurinn Ágústa Sig-
fúsdóttir gat þess um leið að líka
væri athyglisvert í þessari æsku-
dýrkun í sviðsljósinu að þessar
konur væru allar við aldur, sú
elsta á níræðisaldri.
Bækurnar sem um ræðir eru:
Orð og tunga, sem Guðrún Kvar-
an, prófessor og forstöðumaður
Orðabókar Háskólans, ritstýrði og
skrifaði ásamt tveimur öðrum um
íslenska tungu, orðaforða í ís-
lensk-erlendum orðabókum, af-
mörkun og efnisval. Bókin er til-
nefnd til Íslensku bókmennta-
verðlaunanna.
Huldukonur stíga fram eftir
Hrafnhildi Schram listfræðing,
sem varpar ljósi á líf og list
kvenna og framlag þeirra til ís-
lensks menningarlífs. Jafnframt
stendur yfir í Bogasal Þjóðminja-
safnsins sýning á verkum og lífi
þessara kvenna.
Mynd á þili eftir Þóru Krist-
jánsdóttur listfræðing, sem kynnir
til sögunnar íslenska myndlist-
armenn frá siðaskiptum og fram á
18. öld. Í tengslum við bókina var
efnt til sýningar á Þjóðminjasafn-
inu. Þóra var sæmd íslensku
fálkaorðunni fyrir ritstörf um ára-
mótin.
Íslenska menntakonan verður til
eftir Valborgu Sigurðardóttur,
fyrrverandi skólastjóra Fóstru-
skólans, sem fjallar um fyrstu ís-
lensku menntakonurnar og að-
draganda æðri menntunar kvenna
á Íslandi.
Les Pêcheurs Français en Is-
lande, bók Elínar Pálmadóttur
blaðamanns, kom nú út á frönsku
máli og fjallar um hina frægu
frönsku fiskimenn, sem í aldir
veiddu í hundraðavís við Ísland.
Bók Elínar nefndist Fransí Biskví
þegar hún kom út á íslensku.
Höfundarnir eru allir meðlimir í
Zontaklúbbi Reykjavíkur, sem
stofnaður var 1941 og hefur allar
götur síðan starfað í þágu menn-
ingar- eða mannúðarmála hér-
lendis og erlendis í samvinnu við
alþjóðasamtökin. Í klúbbnum eru
um 40 konur, ein til tvær úr
hverri starfsstétt.
Morgunblaðið/Ómar
Frá vinstri: Zontakonurnar Elín Pálmadóttir, Hrafnhildur Schram, Þóra
Sigurðardóttir, Valborg Sigurðardóttir og Guðrún Kvaran.
Zontakonur fyrirferð-
armiklar á ritvellinum
ÓLAFUR Gíslason opnar í dag sýn-
inguna Fiskidrama í i8 galleríi.
Samanstendur hún af teikningum,
skúlptúr og myndbandsverki.
Myndbandið byggist á viðtali sem
listamaðurinn tók við Kristján
Hjaltason, forstjóra Icelandic France
SA í Frakklandi, sem er í eigu ís-
lenska fyrirtækisins Icelandic Group.
Fjallað er um vinnslu á fiski og mark-
aðsmál, en um þessar mundir eru að
eiga sér stað miklar breytingar á
þessum markaði. Íslendingar eru
mikilvægir þátttakendur í þessari al-
þjóðlegu þróun. Ólafur fékk til liðs við
sig nokkra leikara sem túlka texta
sem unninn er upp úr téðu viðtali.
Ólafur Gíslason er fæddur í
Reykjavík 1962 og nam myndlist við
MHÍ og síðar í Þýskalandi. Hann hef-
ur búið og starfað í Hamborg frá
árinu 1983. Ólafur hefur tekið þátt í
fjölda samsýninga og haldið einka-
sýningar víða um heim, m.a. í
Sprengel Museum Hannover,
Kunstmuseum Liechtenstein og
Krefelder Kunstmuseen í Krefeld.
Ólafur sýnir nú öðru sinni í gall-
eríinu en sýning hans árið 1998 bar
yfirskriftina Deila með og skipta.
i8 er opið miðvikudaga til föstu-
daga, frá kl. 11–17, laugardaga frá kl.
13–17 og eftir samkomulagi.
Morgunblaðið/Sverrir
Ólafur Gíslason bregður á leik á sýningu sinni í i8 galleríi.
Fiskidrama Ólafs
Gíslasonar í i8
www.olafurgislason.de
LISTAMENNIRNIR þrír sem
sýna verk sín í Nýlistasafninu hafa
í gegnum tíðina verið kenndir við
naumhyggju í listum en naum-
hyggjustefnan kom fram í Banda-
ríkjunum á sjötta og sjöunda ára-
tug síðustu aldar og var undanfari
hugmyndalistarinnar. Sem andsvar
við málverkum sem fólu í sér ein-
hvers konar tálmynd, vísuðu annað
og dýrkuðu pensilstrokur snillings-
ins, var takmark naumhyggjulista-
manna að skapa raunverulega hluti
í raunverulegu rými. Listaverk
stefnunnar má þannig þekkja af því
að þau leitast við að vísa aðeins í
sjálf sig, innihaldið felst í yfirborð-
inu en er ekki að finna í dul-
úðugum, ósýnilegum kjarna eða
áru sem listamaðurinn ljær því eins
og módernisminn hélt m.a. fram.
Litanotkun er gjarnan á grátóna-
skalanum eða bundin stöðluðum
verksmiðjuframleiddum litum, helst
númeruðum eða nafnkenndum af
framleiðanda. Verkin byggjast oft-
ar upp af beinum línum en sveigð-
um, mjög oft kemur einhver stærð-
fræði við sögu við uppbyggingu og
rytma innan verksins eða innsetn-
ingarinnar. Naumhyggjan hefur
haldið áfram að þróast allar götur
síðan hún fyrst kom fram og fáar
stefnur hafa haft jafnmikil áhrif á
útlit og framsetningu listaverka í
dag, hvort sem listamaðurinn er
þess sjálfur meðvitaður eða ekki.
Verk frumkvöðla á borð við Donald
Judd og Carl André hafa staðist
tímans tönn og einnig þá geysi-
vinsælu strauma og stefnur í hönn-
un sem hafa tekið mið af útliti
listaverka þeirra, þó að verk minni
spámanna standist etv. ekki sam-
anburð við nýjustu Ikealínuna í
eldhúsinnréttingum. Þrátt fyrir
markmið naumhyggjunnar hefur
því þó verið haldið fram á seinni
tímum að stefnan hafi frekar verið
framhald á módernismanum en
ekki andstæða hans. Það er áhuga-
vert að hafa það í huga þegar sýn-
ingin í Nýlistasafninu er skoðuð, en
að mínu mati fellur ekkert þeirra
listaverka sem hér er sýnt einfald-
lega undir þann hatt „raunveru-
legra hluta í raunverulegu rými“
sem naumhyggjulistamenn töluðu
um í upphafi og er það heldur ekki
markmið þeirra, það er allt of tak-
markandi að flokka þessa lista-
menn einfaldlega sem naum-
hyggjulistamenn.
Notkun naumhyggjulistaverka á
stærðfræði og rytma við uppbygg-
ingu samsettra listaverka getur
tengt sum þeirra við tónlist og
þannig er veggmálverk Kees Visser
sem nú má sjá í Nýlistasafninu
einnig mjög músíkalskt listaverk,
það bókstaflega dansar á veggnum,
létt og leikandi og tengist rými
safnsins og áhorfandanum auðveld-
lega. Kees málar eins og listmálari
með listmálarapensli, þó eru pens-
ilför hans ekki sýnileg. Hann notar
vegginn líkt og gríðarstóran striga
og málverk hans er bæði nútíma-
legt og hefðbundið í senn. En fyrst
og fremst er það dýnamískt og
sjónrænt áhugavert, mjög ánægju-
leg sjónræn upplifun nú á tímum
myndlistar sem leggur oft á tíðum
minnsta áherslu á myndræna úr-
vinnslu. Hið sama má segja um
flækjur Þórs Vigfússonar sem
koma á óvart miðað við fyrri verk
hans þar sem beinar línar og fern-
ingar hafa oftast verið í fyrirrúmi.
Flækjurnar minna örlítið á risa-
stórt verk Richard Deacon „Body
of thought“ frá 1987 en Þór er hér
að sjálfsögðu að vinna fyrst og
fremst innan ramma eigin verka.
Þessa rannsókn hans á sveigjum og
samsetningum lína og lita mætti án
efa útfæra í ofurstærð eins og verk
Deacon en þessi litlu veggverk eru
ekki síður áhugaverð og lita-
samspilið spennandi. Það er líka
aðlaðandi kímni í þessum verkum,
rétt eins og að eftir að reyna ár-
angurslaust að koma röð og reglu á
hlutina hafi listamaðurinn tryllst og
flækt öllu í eina bendu, nánari at-
hugun leiðir þó í ljós vönduð vinnu-
brögð og ekkert augnabliksæði.
Verk þeirra Þórs og Kees vinna
mjög vel saman og hið sama má
segja um verk þremenninganna
allra.
Í innri sal safnsins sýnir Ívar
Valgarðsson innsetningu með kvik-
mynd af sólarljósi og tvo litafleti.
Ívar heldur hér áfram með stef
sem hann hefur unnið með síðast-
liðin ár, en eflaust má lesa í verk
hans á ýmsan máta. Felast skilaboð
í litunum bleiku og bláu sem hann
velur? Fölgulu sólskini sem hefur
lýst upp hvíta spónaplötu úti í nátt-
úrunni er hér varpað á vegg og
áhorfandinn getur þar með notið
nokkurn veginn einu sólargeislanna
sem sjá má í Reykjavík á þessum
árstíma. Staðsetning bleika litarins
á gluggaveggnum eykur á tilfinn-
ingu áhorfandans fyrir því að sýn-
ingu Ívars sé í heild varpað í rýmið
og dregur úr efniskennd. Fyrri
sýningar Ívars af svipuðum toga
voru báðar sjónrænt sterkari en
innsetning hans hér en engu að síð-
ur forvitnilegt að sjá hvernig lista-
maðurinn heldur áfram að þróa
þetta þema, samspil efnis og ljóss,
raunveruleika og blekkingar, nátt-
úru og menningar, minnis og
augnabliks.
Það er síðan ekki hægt annað en
að minnast á innblásið og fallegt
ljóð Nielsar Hafstein sem fylgir
sýningu þremenningana og dregur
fram vídd hennar, breidd og dýpt.
Fagurfræði og kímnigáfa
naumhyggjunnar
Morgunblaðið/Ómar
Verk eftir Þór Vigfússon á Nýlistasafninu.
MYNDLIST
Nýlistasafnið
Til 28. janúar. Nýlistasafnið er opið
miðvd. til sunnud. kl. 13–17.
Ívar Valgarðsson, Kees Visser,
Þór Vigfússon
Ragna Sigurðardóttir
Vinafélag
Íslensku óp-
erunnar og
Endur-
menntun
Háskóla Ís-
lands standa
fyrir nám-
skeiði í
tengslum
við sýningar
Íslensku óp-
erunnar á Öskubusku eftir
Rossini. Öskubuska var frum-
sýnd í Róm 25. janúar 1817
og hefur síðan þá verið sýnd
reglulega í óperuhúsum víða
um heim, en þetta er í fyrsta
skipti sem hún er sett upp
hér á landi.
Á námskeiðinu, sem ber yf-
irskriftina Öskubuska og
Rossini, er farið í uppbygg-
ingu tónlistarinnar, samspil
hennar og textans grand-
skoðað og gætt að hvernig
form tónlistarinnar stjórnar
dramatískri framvindu verks-
ins. Fjallað verður ítarlega
um Rossini og Öskbusku og
einstakir hlutar óperunnar
teknir til nánari skoðunar,
með hjálp tón- og mynd-
dæma.
Námskeiðið verður haldið
þrjú þriðjudagskvöld á
tímabilinu 7. febrúar til 21.
febrúar í húsnæði Endur-
menntunar. Fjórða og síðasta
kvöld námskeiðisins, sunnu-
daginn 26. febrúar, verður
farið á sýningu í Óperunni
þar sem færi gefst á stuttu
spjalli við nokkra af að-
standendum uppsetning-
arinnar en það er stór hópur
listamanna sem tekur þátt í
sýningunni.
Umsjón með námskeiðinu
hefur Gunnsteinn Ólafsson
tónlistarmaður.
Námskeið
um Ösku-
busku
Gunnsteinn
Ólafsson