Morgunblaðið - 16.01.2006, Blaðsíða 20

20 MÁNUDAGUR 16. JANÚAR 2006 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
SIGURSTEINN Másson sagði í ræðu
sem hann flutti í Fríkirkjunni í Reykjavík í
gær að hann vildi ekki trúa því að Alþingi
Íslendinga myndi beygja sig fyrir biskupi
Íslands, Karli Sigurbjörnssyni, og veita
ekki trúfélögum heimild til lögformlegrar
vígslu samkynhneigðra para. „Því vil ég
ekki trúa vegna þess að ef þingmenn fara
eftir samvisku sinni, eins og þeim ber að
gera, þá munu þeir standa með jafnréttinu
og gegn misréttinu,“ sagði hann.
Hátt á þriðja hundrað manns tók þátt í
messu Fríkirkjunnar í gær sem helguð var
réttindabaráttu samkynhneigðra. Séra
Hjörtur Magni Jóhannsson fríkirkjuprest-
ur segir að sérstakur andi hafi ríkt í mess-
unni og að greinilegt sé að málefnið sé
mörgum hjartfólgið. Sjálfur hefur hann
lýst því yfir að hann vilji að löggjafinn
heimili prestum og forstöðumönnum trú-
félaga að gefa saman samkynhneigð pör.
Frumvarp um aukinn rétt samkyn-
sumar, vegna þes
reiðubúinn að veit
jafnrétti í þjóðkirk
lenska þjóðkirkja
það herrans ár 20
verulega staðið un
biskup eiginlega h
mitt samband og f
þjóðkirkjuna og e
ríkiskirkjunnar yf
samræmi við kjar
Krists eða er kirk
hvolfi?“ spurði ha
„Það virðist ætl
samkynhneigðra
innsta eðli hinnar
og er að gerast víð
inni. Það er í sjálfu
merkilegast er ef
þingi Íslendinga b
þessu máli. Því vil
að ef þingmenn fa
eins og þeim ber a
standa með jafnré
inu, í Jesú nafni.“
hneigðra er nú til meðferðar á Alþingi og
segist Hjörtur Magni hafa óskað eftir því, í
umsögn sinni til allsherjarnefndar þings-
ins, að hann fái fyrrgreinda heimild. Þann-
ig fái kirkjuleg vígsla samkynhneigðra
sama lagalega vægi og hjónavígsla karls
og konu.
Sigursteinn Másson og Ragnhildur
Sverrisdóttir predikuðu í gær og hlutu
mikið lófaklapp kirkjugesta eftir ræður
sínar. Sigursteinn gerði kirkjulega hjóna-
vígslu samkynhneigðra m.a. að umtalsefni
og sagði að andlegur leiðtogi þjóðkirkj-
unnar, biskup Íslands, hefði lýst því yfir að
kirkjan vildi ekki jafnrétti samkyn-
hneigðra og gagnkynhneigðra. Að minnsta
kosti ekki að svo komnu máli. „Það á að
fresta jafnréttinu,“ sagði Sigursteinn.
„Ég og unnusti minn áformum að gifta
okkur hér í þessari kirkju í sumar. Séra
Hjörtur Magni Jóhannsson hefur óskað
eftir því að fá heimild til lögformlegrar
vígslu samkynhneigðra para í kirkju sinni.
Á biskup þjóðkirkjunnar að hafa rétt til að
hindra það að Hjörtur Magni gifti mig í
Fríkirkjan heldur sérstaka messu helgaða
Kirkjugestir voru farnir að tínast inn þegar ljósmyndari smellti af þessari mynd skömmu áður en mess
Trúir því ekki að
beygi sig fyrir bis
Eftir Örnu Schram
arna@mbl.is
ÞARF AÐ VERA DÝRT
AÐ VERA ÍSLENDINGUR?
Tafla, sem birtist með fréttaskýr-ingu Egils Ólafssonar um land-búnaðarmál í Morgunblaðinu í
gær, varpar áhugaverðu ljósi á umræð-
ur um matarverð hér á landi.
Taflan staðfestir það, sem löngum
var vitað og hefur verið mjög til um-
ræðu að undanförnu; að landbúnaðar-
vörur á borð við mjólk, osta og egg, eru
dýrastar á Íslandi í allri Evrópu. Kjöt
er aðeins dýrara í Noregi og í Sviss.
Þetta kemur ekki á óvart og orsakirnar
eru vel þekktar. Ísland er ekki mjög
hentugt land til landbúnaðarfram-
leiðslu. Innlenda framleiðslan verður
til með miklum tilkostnaði og útlend
vara ber háa tolla.
En margir hljóta að reka upp stór
augu yfir því að fiskur sé einna dýr-
astur á Íslandi í allri Evrópu. Hann er
dýrari eingöngu í Noregi og Sviss og
jafndýr á Ítalíu. Hvernig stendur á því,
hér í þessu landi sem þykist veiða fisk
með hvað hagkvæmustum hætti allra
landa?
Og hvernig getur staðið á því að
brauð og kornvörur eru langdýrastar
hér á landi í allri Evrópu? Hráefnið til
þeirrar framleiðslu ber litla tolla. Hvar
liggur munurinn? Í álagningu innflytj-
enda? Hjá bakaríunum? Í smásölunni?
Grænmeti ber heldur ekki tolla leng-
ur. Af hverju er það svona dýrt, 77%
dýrara en að meðaltali í Evrópu? Ætti
ekki innflutningur ódýrs grænmetis í
samkeppni við það íslenzka að halda
verðinu niðri?
Og hver er orsökin fyrir háu verði á
drykkjarvörum – sem að verulegu leyti
eru framleiddar hér á landi, á gos-
drykkjum, söfum og vatni? Eru það
vörugjöld hins opinbera sem ráða eða
er það álagning framleiðenda og smá-
sala?
Talsmenn landbúnaðarins hafa á
undanförnum vikum bent á að Ísland sé
dýrt land. Hér sé allur matur dýr ekki
bara landbúnaðarvörur, sem fram-
leiddar eru á Íslandi. Taflan, sem
byggð er á tölum frá Hagstofunni, sýnir
að það er rétt. Það þýðir að sjálfsögðu
ekki að menn eigi að hætta að tala um af
hverju landbúnaðarvörur eru svona
dýrar hér á landi. Og mörgum neytend-
um finnst sjálfsagt skrýtið hvað inn-
lendar búvörur eru dýrar, miðað við
hvað þeir eru búnir að borga mikið í
gegnum skattana sína til að niðurgreiða
þær. Þessar tölur þýða ekki heldur að
við eigum bara að sætta okkur við að Ís-
land sé dýrt land. Við þurfum að leita
skýringa á því að matur er svona miklu
dýrari hér en annars staðar. Matar-
verðið er lífskjaramál og við eigum ekki
að líta á það sem neitt náttúrulögmál að
hér sé dýrt að kaupa í matinn.
Verðlagið, ekki bara á landbúnaðar-
vörum heldur á allri matvöru, hlýtur að
koma til rækilegrar skoðunar í þeirri
nefnd, sem forsætisráðherra hefur
skipað til að skoða matarverðið. Sam-
keppniseftirlitið hefur sömuleiðis boð-
að að matvörumarkaðurinn verði tek-
inn til rækilegrar skoðunar. Þar á ekki
að undanskilja neitt. Það þarf að skoða
landbúnaðarstefnuna, samkeppni á
markaðnum, leiða fram upplýsingar um
álagningu á öllum stigum og upplýsa
hvernig gjaldtöku ríkisins af matvöru
er háttað, í samanburði við önnur ríki.
Við eigum ekki að sætta okkur við að
matarkarfan sé dýrust á Íslandi. Það er
leiðinleg bábilja að það sé dýrt að vera
Íslendingur.
KAPPHLAUP VIÐ TÍMANN
Wallace B. Broecker, prófessor íjarðefnafræði við Columbia-há-
skóla í New York, er einn nafntogaðasti
vísindamaður heims í rannsóknum á
umhverfisbreytingum. Í fyrirlestri,
sem hann flutti í Öskju á föstudag,
ræddi hann nýjar leiðir til að vinna
gegn slíkum breytingum og sagði lyk-
ilatriði að hefta aukningu koltvíoxíðs í
andrúmsloftinu. Ljóst væri að jafnvel
þótt þær þjóðir, sem skrifuðu undir
Kyoto-bókunina stæðu við skuldbind-
ingar sínar mundi losun koltvíoxíðs út í
andrúmsloftið aukast með hverju ári
vegna aukinnar notkunar á olíu, gasi og
kolum í þróunarlöndunum. Því yrði að
leggja áherslu á að nema brott koltvíox-
íð, sem kemur frá stórum orkuverum
sem og það, sem er í andrúmsloftinu al-
mennt, og binda það í jörðu. Sagði Bro-
ecker að í þróun tækninnar til að gera
það gæti Ísland gegnt hlutverki frum-
kvöðuls. Íslenskur berggrunnur væri
ákjósanlegur til að binda koltvíoxíð og
hann væri hingað kominn ásamt föru-
neyti sínu til að skoða möguleika þess
að frumgerð búnaðar til að gera það
yrði reynd hér á landi.
Nú er verið að smíða þessa frumgerð
búnaðarins í Tucson í Arizona, en verk-
efnið yrði unnið í samvinnu Columbia-
háskóla, Háskóla Íslands og rannsókn-
arstofnana.
Allt þetta mál er á frumstigi eins og
kom fram í máli Broeckers og rannsaka
þarf forsendur þess að ráðast í slíkt
verkefni hér á landi, meðal annars með
hliðsjón af umhverfisáhrifum. En það
má ekki gleyma því að fá mál eru brýnni
um þessar mundir en að draga úr gróð-
urhúsaáhrifum. Broecker sagði í fyrir-
lestri sínum að í fyrra hefðu 25 millj-
arðar tonna koltvíoxíðs verið fram-
leiddir í heiminum með brennslu
eldsneytis. Brennsla eldsneytis hefði
orsakað um 30% af aukningu koltvíox-
íðs í andrúmsloftinu frá upphafi iðn-
byltingarinnar. Haldi olía, gas og kol
áfram að vera 85% af orkugjöfum
mannkyns, fólksfjölgun aukist áfram og
iðnþróun fátækari þjóða haldi áfram má
búast við því að losun koltvíoxíðs aukist
enn meir en nú er. Slíkar breytingar á
loftslagi myndu hafa mikil áhrif á lífs-
hætti hverrar einustu manneskju og
dýra. Svo vitnað sé í Broecker er mann-
kynið í kapphlaupi við tímann og hefur
ekki efni á að bíða.
Íslendingar eru það fáir að form
orkunotkunar hér á landi hefur lítil
áhrif til eða frá á stöðuna í heiminum.
Ísland er þegar þátttakandi í tilraunum
á notkun vetnis sem eldsneyti og sett
hefur verið markmið um vetnisvæðingu
Íslands. Vetnisvæðing kann að henta
vel á Íslandi vegna þess að hér væri
hægt að framleiða vetni með notkun
endurnýjanlegra orkugjafa. Miðað við
núverandi forsendur er hins vegar ólík-
legt að það fordæmi geti orðið nema ör-
fáum þjóðum til eftirbreytni. Með þátt-
töku í því að þróa tækni til þess að binda
koltvíoxíð í jörðu gætu Íslendingar lagt
sitt lóð á vogarskálarnar í rimmunni við
áhrif loftslagsbreytinga. Hér er tæki-
færi, sem ekki er hægt að sleppa.
KRAFAN um að stjórnvöld tryggi
öruggar samgöngur m.a. með gerð
jarðganga á milli þéttbýlisstaða á
norðanverðum Vestfjörðum var
gegnumgangandi í umræðunni á bar-
áttufundi sem vel á annað hundrað
manns sóttu í Víkurbæ í Bolungarvík
sl. laugardag.
Fundarboðendur voru Bolungar-
víkurkaupstaður, Ísafjarðarbær og
Súðavíkurhreppur ásamt áhugahópi
um bættar samgöngur milli þétt-
býlisstaða á norðanverðum Vest-
fjörðum.
Meðal boðaðra frummælenda var
samgönguráðherra, Sturla Böðvars-
son, en vegna veðurs gat flugvél hans
ekki lent á Ísafirði.
Í ályktun sem samþykkt var í lok
fundarins er skorað á samgönguyf-
irvöld, þingmenn og ráðherra að
beita sér fyrir því með öllum ráðum
að tryggja varanlega lausn í sam-
göngumálum á norðanverðum Vest-
fjörðum frá Súðavík til Bolungarvík-
ur svo líta megi á svæðið sem
heildstætt atvinnu- og þjónustu-
svæði.
Vísað er til samþykkta sveitar-
stjórna á norðanverðum Vestfjörðum
frá 30. mars 2005, þar sem segir
m.a.:
„Tryggja þarf öruggar samgöngur
göngur hafa á vöxt
byggðarlaga. Hann min
og öruggar samgöngu
fyrir atvinnulífið og val
staklinga.
Gísli Eiríksson frá
fór yfir þær athugani
hafa verið og þau áfo
liggja eftir að ákveðið
stjórninni að hefja und
ganga á um 1.200 m ka
Harpa Grímsdóttir
setri Veðurstofunnar g
ir skýrslu þar sem hú
saman upplýsingar um
grjóthrun á aksturs
Súðavíkur og Bolunga
akstursleið liggur um S
Kirkjubólshlíð, Seljala
arhlíð og Óshlíð.
Þá er í skýrslunni re
mat á áhættu vegna
annarsvegar á milli Ísafjarðar og
Bolungarvíkur og hinsvegar á milli
Ísafjarðar og Súðavíkur með jarð-
göngum.“
Þau sem fluttu erindi á fundinum
voru Einar Pétursson bæjarstjóri
Bolungarvíkur sem flutti erindi fyrir
hönd byggðarkjarnanna þriggja Bol-
ungarvíkur, Ísafjarðar og Súðavíkur.
Gísli Eiríksson, umdæmisstjóri
Vegargerðarinnar á Ísafirði, Harpa
Grímsdóttir frá Snjóflóðasetri Veð-
urstofunnar á Ísafirði og Steinþór
Bragason, verkfræðingur og áhuga-
maður um bættar samgöngur á Vest-
fjörðum.
1.500 manns skrifuðu
undir kröfu um göng
Þar sem samgönguráðherra komst
ekki til fundarins varð ekkert úr því
að þessu sinni að honum yrði afhent-
ir undirskriftalistar þar sem tæplega
1.500 manns höfðu ritað nöfn sín
undir kröfu um ein göng frá Syðridal
í Bolungarvík og í vestfjarðargöng.
Einar Pétursson, bæjarstjóri Bol-
ungarvíkur, fór yfir þær ályktanir
sem gerðar hafa verið undanfarin ár
af sveitarstjórnum á svæðinu og af
Fjórðungssambandi Vestfirðinga um
auknar samgöngubætur á þessu
svæði
Hann minnti á hversu mikið vægi
góðar og ekki síst öruggar sam-
Krafa um örugg-
ar samgöngur
milli þéttbýlis-
staðanna við Djúp
Steinþór Bragason rek
skóflublaðið var á í mið
Eftir Gunnar Hallsson